Een tijdje geleden wees een bekende televisie-meneer me op het fenomeen studieleningen in de Verenigde Staten. Het lijkt er namelijk op of de Amerikanen het nooit leren.
Ik had u in mijn vorige column over de Amerikaanse schulden belooft daarover te schrijven. En belofte maakt schuld.
In het begin van deze eeuw konden Amerikanen heel makkelijk een hypotheek krijgen zonder echt veel salaris te hoeven laten zien. En dat deden ze dan ook massaal. De banken hadden deze mensen nooit zulke leningen moeten geven.
Maar de concurrent bank deed het ook en verdiende er een hoop geld mee. En de gemiddelde Amerikaan had natuurlijk zelf ook moeten nadenken. Maar ja, de buurman verhuisde wel naar een groter huis.
Kredietbubbel
Deze kredietbubbel is met een harde klap geploft en de enorme gevolgen zijn nog steeds merkbaar. De uitstaande kredieten zijn flink gedaald in percentage van het inkomen. Hoewel deze daling - opvallend genoeg - recentelijk tot stilstand is gekomen.
De daling zit 'm vooral in de hypotheken, maar de gemiddelde Amerikaan gebruikt zijn creditcard weer wat meer. Dat is duidelijk in de groei van de consumentenleningen terug te zien.
Die staan alweer 100 miljoen dollar hoger dan een jaar geleden. Goed voor de economische groei op korte termijn. Maar voor de langere termijn is groei zonder schuld een stuk beter.
Klik op de grafiek voor een grote versie
Studentenleningen
Des te opmerkelijker is dat er met de studentenleningen hetzelfde lijkt te gebeuren als met de hypotheken. In 1972 werd Sallie Mae opgericht om studenten van leningen te kunnen voorzien. Door de terugtrekkende overheid werd in 2004 Sallie Mae volledig zelfstandig.
Momenteel staan er voor ongeveer 1 triljoen dollar aan studentenleningen uit, wat meer is dan het totale bedrag aan creditcardleningen. Voor ruim 800 miljard dollar is dat door de Sallie Mae’s van deze wereld. En voor een kleine 200 miljard dollar leningen aan particuliere instanties.
Ik las het voorbeeld van een danslerares die een lening van 250.000 dollar kreeg. Zij werkt nu inderdaad als danslerares, maar hoeveel moet ze verdienen om dit terug te kunnen betalen? Ik verwacht dat we nog veel meer van dit soort voorbeelden zullen zien voordat het echt fout gaat.
In het afgelopen decennium is deze schuld ver-5-voudigd. Zijn de Amerikanen zoveel slimmer geworden omdat ze veel meer zijn gaan studeren? Of was het een van de weinige bronnen waaraan de schuldverslaafde Amerikaan zich nog kon laven?
Door de hoge werkloosheid worden deze studentenleningen steeds groter. De grote profiteurs zijn de aanbieders van deze cursussen. Opvallend is dat 10% van de cursus zelf betaald moet worden of een andere financieringsbron moet hebben. En zo komt Deutsche Bank voorbij.
Deutsche Bank heeft een mooi financieringsprogramma voor deze 10%. Ja, ook dit soort banken lijkt het nooit te leren. Verder gaan de collegekosten flink omhoog. Het kan immers toch makkelijk gefinancierd worden.
De kosten voor educatie zijn sinds 2001 met een factor 3 gestegen, terwijl het gemiddelde salaris over deze periode gedaald is. Zoekt u maar eens op internet; er zijn zoveel voorbeelden van excessen te vinden.
Kredietbubbel II
Dat er eens weer een kredietbubbel in de Verenigde Staten zou ontstaan, dat is wel zeker. In mijn presentaties laat ik vaak een gravure uit 1875 zien. En toen, in 1875 dus, was overmatig krediet al een bron van ellende. Dat is nu niet anders.
En over vijftig jaar kan ik weer een heleboel nieuwe voorbeelden geven. Maar dat er zo snel al weer een nieuwe bubbel zou ontstaan, terwijl we nog midden in de afwikkeling van de eerste zitten, nee dat had ik niet verwacht.
De beleggingsmarkt lijkt intussen het probleem ook al door te hebben. De index obligatieleningen met daar onderliggend studentenleningen laat eenzelfde soort daling zien als die van hypotheken in 2008.
Klik op de grafiek voor een grote versie
Ergo de beleggingsmarkten zijn zo nu en dan wel een beetje manisch depressief, maar ze weten echt wel waar de problemen zitten en die zitten dus ook hier.