"U zit hier op een prachtige locatie, met blinkend glaswerk op tafel, zometeen wordt er een driegangendiner geserveerd en ondertussen luistert u beleefd naar allerlei doemscenario's. Ik snap die mensen wel een beetje die in een tentje gaan zitten en "Occupy" roepen."
Na twee sterke, maar sombere presentaties over de eurocrisis van topstrategen van JP Morgan en Credit Suisse is het captain of industry annex politicus Ben Verwaayen (foto) die de zaal vol institutionele beleggers pas echt wakker schudt. Op de chique bijeenkomst van ING Investment Management speelt Verwaayen, CEO van Alcatel-Lucent, met verve de rol van de buitenstaander die de financiële wereld een spiegel voorhoudt.
"Ik kom uit de gewone wereld," zegt hij uitdagend. "In die wereld gaat het om werk, om banen, om inkomen. Ik heb hier net allemaal prachtige analyses en grafieken zien langskomen, maar het woord 'baan' is niet één keer gevallen." De 'disconnect' tussen de financiële wereld enerzijds, de politiek anderzijds en het gevoel bij de gemiddelde burger op straat is gevaarlijk groot, waarschuwt Verwaayen.
"U luistert hier naar verhalen over wat de politiek zou moeten doen om de eurocrisis te bezweren," wijst hij de zaal in. "Maar u bent geen toeschouwer. U bent een speler! U heeft ook een verantwoordelijkheid. Mensen in de financiële wereld denken nog steeds: als ik twee keer buk zal het wel overwaaien. Maar dat is niet zo!"
Run op overheden
Nu was dat laatste ook al min of meer duidelijk geworden uit een eerdere presentatie van Jonathan Wilmot, chief global strategist van Credit Suisse. Wilmot schetst een inktzwart beeld van de situatie waarin Europa zich bevindt. "Sinds een paar weken is de situatie erg verslechterd. Het lijkt nu op 2008, met dat verschil dat er geen bank run is, maar een run op overheden, die op zijn beurt weer een run op banken veroorzaakt."
"Dat is veel gevaarlijker, want zo'n bank run kan niet worden opgevangen door overheidsgaranties. De enige uitweg voor de eurozone is om snel tot een soort fiscale unie te komen. Geen formele, want dat vereist verdragswijzigingen en dergelijk en dat duurt te lang. Er moeten een soort huwelijkse voorwaarden worden geformuleerd tusen de belangrijkste spelers."
"De Duitsers vervullen daar een sleutelrol in. Die zullen eisen dat er harde afspraken komen over begrotingsdiscipline - met vergaande consequenties voor landen die zich er niet aan houden. Als het Europa lukt om dat voor elkaar te krjgen, zul je ergens begin volgend jaar een dieptepunt zien in de industriële productie in Europa en daarna een herstel."
Toch een koopmoment?
Want dat is wel opvallend aan het betoog van Wilmot. Aan het eind zijn er nog best wat lichtpuntjes te bespeuren. Rond januari zal ongeveer duidelijk worden of Europa de zaakjes voor elkaar zal weten te krijgen. Als dat de goede kant op lijkt te gaan, ontstaat er een "huge buying opportunity". Sterker, als er voorzichtig weer wat optimisme terugkeert in de markt zouden we al heel binnenkort weer een eerste "bounce" kunnen zien.
Hij is zelf de eerste om te nuanceren dat hij het dan wel over de aandelenmarkt heeft. "De obligatiemarkt is totaal verlamd van angst en dat zal voorlopig nog wel een poosje aanhouden."