Ruim twee jaar wordt er al gesproken over een Griekse exit (Grexit) uit de eurozone. Lange tijd werd dit door politici en economen uitgesloten vanwege de verstrekkende gevolgen ervan. Maar wat zijn die gevolgen nu precies? En hoe kan Griekenland zich loskoppelen van de muntunie?
Met de kennis van nu zet ik nogmaals de scenario’s op een rij. De Grieken worden afwisselend als slachtoffer en veroorzaker van het probleem weggezet. Zo’n simplificatie kan ook gemaakt worden voor de Grexit-scenario’s: een ordelijk of niet-ordelijk vertrek.
Brussel en de Europese Centrale Bank (ECB) hebben al lang geleden gekozen voor het eerste scenario: een ordelijk vertrek waarbij banken zo min mogelijk schade oplopen en Griekenland verbonden blijft met de Unie.
Het gevolg voor Griekenland is desalniettemin dramatisch: weinig bedrijven en instellingen zullen nog zaken met het land willen doen. Griekenland bezit bovendien nauwelijks grondstofbronnen en zal die tegen woekerprijzen (in drachmes) moeten kopen, met als gevolg: hyperinflatie.
Voor Europa zijn de gevolgen in economische termen vorig jaar door ING becijferd op enkele procenten van het bruto binnenlands product (bbp). Bovenop het aandeel van de Nederlandse staat in het Griekse hulppakket van enkele miljarden zou dit eenvoudig een nieuwe bezuinigingsronde van 15 miljard euro kunnen opleveren, als die lijn voortgezet wordt in Europa.
Nog pijnlijker
Hoe pijnlijk dit ook mag klinken, het niet-ordelijke scenario is nog veel erger. Als de Grieken, al dan niet onder leiding van een extreemlinkse regering, besluiten om de Europese regels te negeren en blokkeren, dan breekt de hel los in Europa.
In de eerste plaats zal dit het nationalisme in andere probleemlanden aanwakkeren en onvermijdelijk leiden tot ruzie in Europa en het vertrek van andere landen, zoals Portugal en Spanje.
Het opbreken van de eurozone in een kerndeel (met onder andere Duitsland en Nederland) en de periferie met hun eigen munten is dan een waarschijnlijk scenario.
Nieuwe rangorde
De gevolgen voor Griekenland en andere vertrekkende landen zijn in dat scenario wellicht zelfs minder erg dan in het eerste scenario. Bij het uiteenvallen van de eurozone ontstaat er immers een nieuw systeem, een nieuwe rangorde.
Daarbij zullen niet-Europese handelspartners alle Europese landen met dezelfde scepsis benaderen. Europa is dan mislukt en kent geen afvalligen.
De Nederlandse en Duitse exporteurs kunnen echter beter hopen op het ordelijke vertrek. De herintroductie van de Duitse mark zal deze munt bijzonder sterk maken ten opzichte van alle munten wereldwijd.
Het aanmodderen met Griekenland heeft tot nu toe ook geleid tot een zwakke euro en historische lage rentes op Duitse en Nederlandse staatsobligaties. Dit wordt samen met veel andere sociale, monetaire en economische argumenten vaak aangedragen door politici om het Griekse vertrek uit de eurozone tegen te houden.
Financiële afgrond
Gevoelsmatig is het voor veel mensen een stap te ver. Helaas is het bijna onvermijdelijk. Griekenland staat na twee jaar hulp nu al aan de financiële afgrond en met de euro als nationale munt zou het misschien nooit meer kunnen herstellen.
Iedere vriendelijke oplossing vanuit Europa leidt via Portugal, Spanje en Italië ook tot het uiteenvallen van de eurozone. De enige oplossing die nog over is, volgens allerlei vooraanstaande economen, is de geldpers van de ECB.
Met gecontroleerde inflatie kan Europa zich uit alle kortetermijnproblemen kopen. Inflatie alleen is echter nooit genoeg. Belangrijk is ook:
- herstructurering van het bankwezen
- vergaande Europese integratie
- een duidelijk groeiplan
Misschien is het daarvoor echter al te laat. Misschien loopt Europa al te ver achter.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: Ritholtz.com.
Klik op de grafiek voor een grote versie