Iedereen komt op voor zichzelf. Solidariteit drijft steeds verder weg. Afgelopen weekend werd de 50-plus partij opgericht. Een partij die maar voor een ding lijkt op te komen en dat zijn de belangen van de 50-plus generatie:
- gratis openbaar vervoer voor ouderen
- en natuurlijk mag er aan de AOW niet getoornd worden
Ik besef dat ik hierbij gelijk 1,5% van de Nederlandse kiezers voor het hoofd stoot. Immers bij een verkiezing zou deze partij twee zetels in de kamer krijgen. Intussen is er ook al een tegengeluid. De 50min partij. Gelukkig is het slechts een oproep tot solidariteit en geen echte partij.
Polarisering
Opvallend is dat de consumentenbond met de statistieken kwam dat inkomens van de 65-plussers in het afgelopen decennium met 29% zijn gestegen, terwijl dat bij de rest van de bevolking 21% is.
Net als in de politiek is er ook in pensioenland polarising te zien. De ouderen willen niet inleveren, de jongeren willen het verschil niet betalen. De oorzaak van het probleem is simpel. Er zit te weinig geld in de pensioenpotten.
- Omdat dat er niet zoveel rendement meer gemaakt kan worden als we vroeger hoopten.
- Omdat er te veel onttrokken is in het verleden door VUT en indexeringen in tijden dat het eigenlijk niet kon.
- Omdat mensen een stuk ouder worden dan waar in de premieberekeningen rekening mee is gehouden en zij trekken dus langer van Drees.
Of zoals Jaap Koelewijn eens een mooi voorbeeld gaf: zijn vader ging acht jaar eerder met pensioen en leefde op dat moment acht jaar langer dan verwacht. Zo komt die pensioenpot wel leeg.
Akkoord
Een van de oplossingen in het pensioenakkoord is het gebruik van een andere rekenrente. Momenteel bedraagt die rente naar ik meen 2,7%. In plaats daarvan willen pensioenfondsen met een te verwachten rendement gaan werken. Dat is een boekhoudregel om te kunnen indexeren in tijden dat de rendementen er niet zijn.
Als de rente zo laag is moet je daar mee rekenen. Immers op iedere euro die er aan pensioenpremie binnen komt maak je niet meer dan die 2% en een beetje die je op Nederlandse staatsobligaties krijgt. Die reken-je-rijk-rente gebruiken ze ook in de Verenigde Staten.
Daardoor liggen sommige dekkingsratio's net boven de 40% (ja, u leest het goed, daar hoort geen 1 voor). En daar wijzen ze juist naar Nederland; dat het systeem hier zo goed werkt. Logisch, het gebruik van het te verwachten rendement heeft een paar flinke nadelen:
- Pensioenfondsen zullen gauw de neiging hebben het te verwachten rendement te hoog in te steken. Dat kunnen we in de Verenigde Staten zien. De huidige rekenrente is objectief.
- De veilige rente, even in ons geval de Nederlandse staatsobligaties, is op zijn laagste punt sinds ik leef. Dan is het onlogisch om juist nu met een hoger rendement te rekenen. Ik hoor veel klachten over de dagelijkse fluctuaties van de rente. Voor de goede orde: het gemiddelde over de afgelopen tien jaar is ook slechts 3,8%. Bovendien gaat iedereen er maar van uit dat de rente zal stijgen. Maar een Japan-scenario is niet ondenkbaar. Hoe zien de dekkingspercentages er uit met een rente van 1,0%?
Onverkoopbaar
De oplossing van het probleem is pijnlijk en waarschijnlijk politiek onverkoopbaar. Het is de pensioenleeftijd snel optrekken naar een reël niveau en niet met St Juttemis, zoals nu voorgesteld. Dat had al veel eerder moeten gebeuren.
Het huidige trage traject betekent dat de ouderen worden ontzien. Kijk, ik gun het de pensioentrekkers van harte, maar iemand moet dat betalen. U raadt wel wie dat zijn. Ook geen indexatie als het niet kan.
Maar ik denk de De Nederlandsche Bank (DNB) daar wel de harde hand in zal houden. Momenteel zijn er 207 fondsen (van de 468 totaal) met een tekort. Deze fondsen hebben 2,1 miljoen pensioengerechtigden die volgens de DNB per april 2013 een korting voor hun kiezen krijgen. Ik voorspel u veel sociale onrust.
Een derde oplossing is als pensioengerechtigden het aandurven en de DNB het toelaat: laat pensioenfondsen met een flinke dosis gezond verstand op zoek gaan naar extra rendement.
De beleggingsrendementen zijn nooit het probleem geweest, maar het moet wel duidelijk zijn dat er een risico aan zit. Rendementen kunnen ook wel eens tegenvallen en dat heeft consequenties voor de pensioenuitkeringen.
Conclusie
Het pensioenakkoord met de reken-je-rijk-rente levert een Griekse oplossing. Ik voorspel u dat we dan ook een Griekse uitkomst krijgen. Problemen gaan niet weg door je ogen te sluiten en te hopen dat het monster weggaat. Als je op een kwade dag je ogen weer opendoet, blijkt het monster te zijn uitgegroeid tot een zevenkoppig monster. En dat is niet meer te verslaan. Vraag dat maar aan de Grieken.