Voor fondsbeheerders was het de afgelopen vier jaar bijzonder lastig om de markten ruimschoots te verslaan. Onkunde, te hoge kosten en de kredietcrisis worden daarbij vaak aangewezen als oorzaken. De eerste twee argumenten verklaren echter vooral waarom beheerders per saldo de markten niet kunnen verslaan.
De krediet- en eurocrisis hebben bearish beleggers juist kansen geboden en konden voor positieve uitschieters zorgen. De feitelijke verklaring is dan ook van een heel andere aard: mean reversion.
Mean reversion doet bij veel particuliere beleggers vermoedelijk niet direct een belletje rinkelen (er bestaat niet eens een Nederlandse term voor). Toch is het statistische principe van fundamenteel belang voor de werking van de financiële markten.
Gemiddelden
Het houdt in dat koersen (van aandelen, valuta, et cetera) vaak terugkeren naar het gemiddelde. Het gemiddelde is daarbij breed te interpreteren: het kan gaan om het gemiddelde van het instrument zelf of het marktgemiddelde en mean reversion kan optreden op korte of lange termijn.
De oorzaken van dit statistische verschijnsel op de financiële markten, dat door veel wetenschappers onderzocht is, zijn onder andere arbitrage en sentiment. Arbitrageanten maken gebruik van tijdelijke afwijkingen tussen de prijzen van twee correlerende instrumenten zoals aandelen of commodities.
Wijkt de koersbeweging in euro's van het aandeel Koninklijke Olie in New York teveel af van de koers in Amsterdam, dan worden aandelen ge- of verkocht om de balans te herstellen. Arbitrageanten (vaak automatische handelssystemen) leggen steeds vaker verbanden tussen verschillende assets en dragen daarbij significant bij aan mean reversion.
Asset correlatie
Asset correlatie
Bron: HSBC
Sentiment
Ook sentiment is een bepalende factor in het optreden van het verschijnsel. Zijn beleggers angstig en gevoelig voor negatieve prikkels, zoals in de afgelopen jaren, dan nemen ze eerder winst. Winstnemingen zorgen ervoor dat individuele assets terugkeren naar het marktgemiddelde.
Een sterke daling van een beleggingsinstrument wordt tegelijkertijd aangegrepen door arbitrageanten en stockpickers om te kopen, al dan niet vanwege de hoop op overnames, inkoop van eigen aandelen of ingrijpen door overheden.
Bij een positief sentiment is er sprake van het tegenovergestelde effect, beter bekend als momentum. Beleggers in hosanna-stemming kopen graag de aandelen, commodities of obligaties die het best presteerden.
Einde van de trend
Goede momentumstrategieën leverden in de periode 1988 tot en met 2007 aantoonbaar tientallen procenten per jaar op, vanwege de beperkte correlatie in die periode en doordat steeds meer particuliere beleggers toegang tot de financiële markten kregen.
Particuliere beleggers hebben de neiging om te laat winst en verlies te nemen en kopen regelmatig op het einde van de trend.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: financialjesus.com
Ook het hefboomeffect (leverage) zorgde in de gouden jaren voor momentum. Particuliere, maar vooral professionele beleggers zoals hedgefunds kregen de beschikking over effectenkredieten en konden op de pof aandelen kopen tegen zeer lage rentes.
En raadt u maar welke aandelen de verwende beleggers kochten met hun krediet: de best of de slechtst presterende?
Gebakken peren
Leverage, de hoge momentumrendementen en scheve bankbalansen vormden in 2008 de dodelijke cocktail die de financiële markten bijna fataal werden. Sindsdien zitten momentumbeleggers met de gebakken peren, want van langdurige trends is sinds 2008 nauwelijks sprake geweest buiten de obligatie- en grondstoffenmarkten om.
Voor de mean reversion-beleggers was het echter feest. Hedgefunds en handelshuizen met een focus op arbitrage behaalden in de afgelopen jaren recordwinsten. Alleen al in Nederland behaalden dergelijke partijen gezamenlijke winsten van meer dan een miljard euro, zonder dat er sprake was van enige langetermijnmarktvisie.
Nog niet ontdekt
Slimme computers en getrainde handelaren met slechts een kortetermijnvisie haalden de buit binnen. Marketeers in de financiële wereld hebben het verschijnsel echter nog niet ontdekt en analisten benoemen het slechts als het risk-on/risk-off verschijnsel, waar zelfs de beste timingspecialisten hun vingers niet aan durven te branden.
Kunt u als geduldige particuliere belegger dan helemaal niet profiteren van deze ontwikkelingen? Zeker wel.
- u moet een sterke stijging van een aandeel of index sceptisch benaderen en een grote daling als kans zien, ook al druist dat vaak tegen het gevoel in.
- er zijn de afgelopen jaren simpele wetmatigheden ontstaan waar u op in kunt spelen, bijvoorbeeld dat de aandelenmarkten op dinsdag vaak tegenovergesteld bewegen ten opzichte van de dag ervoor.
Sneller dan automatische handelssystemen zult u nooit zijn, maar slimmer kunt u wel zijn.