Kanker heeft bij mannen inmiddels hart- en vaatziekten van de troon gestoten als belangrijkste doodsoorzaak. Bij vrouwen zal de eerste plaats in de komende jaren ook worden opgeëist door deze aandoening.
Jaarlijks sterven er alleen al in Nederland meer dan veertigduizend mensen aan een vorm van kanker. De diversiteit van kanker en het feit dat het niet door het eigen afweersysteem wordt herkend, maakt het nog steeds een erg moeilijk te bestrijden ziekte.
De overeenkomst is dat alle kankers beginnen doordat een cel oncontroleerbaar begint te groeien en te delen. Normale lichaamscellen groeien, delen en sterven op een normale manier.
Kankercellen vermenigvuldigen zich veel sneller en sterven niet. De behandelmethoden verschillen niet alleen per kankersoort maar zijn ook erg afhankelijk van het stadium van de ziekte.
Bio-stal
Vaak zijn succesvolle behandelingen een combinatie van verschillende methoden of medicijnen. Behandelingen kunnen bestaan uit operaties, radiotherapie, chemokuren en/of hormoontherapie. Op verschillende fronten worden wel goede resultaten geboekt. En ook de overlevingskansen stijgen.
Hoewel de overlevingskans nog steeds erg verschilt per kankersoort. Vooral chemokuren worden sterk gekenmerkt door zware bijwerkingen omdat niet alleen de kankercellen, maar alle cellen als het ware vergiftigd worden. Vooral als een kanker is uitgezaaid lijkt dit vaak de enige manier te zijn om de kanker aan te pakken.
Daarom is het ook zo belangrijk om er in een zo vroeg mogelijk stadium bij te zijn. De laatste jaren zijn er meer medicijnen op de markt gekomen die uit de stal van de biotechnologie komen. Dit soort medicijnen weet wel het onderscheid te maken tussen gezonde cellen en kankercellen.
In deze zogeheten biotechmedicijnen zijn vijf soorten te onderscheiden:
Anti-angiogenese middelen;
Monoklonale antistoffen;
Immuuntherapie;
Tyrosine Kinase Inhibitors (TKIs);
Kankervaccines.
Eigen bloedvaten
Angiogenese is het proces waarbij nieuwe bloedvaten worden gevormd. Het is van essentieel belang voor de groei en het verspreiden van tumoren. De nieuwe bloedvaten worden gestimuleerd door een bepaald eiwit dat VEGF heet. Tumoren scheiden deze eiwitten uit om daarmee angiogenese te krijgen.
Een nieuwe generatie van kanker-medicijnen is gericht op deze eiwitten om zodoende te verhinderen dat tumoren gaan groeien door het ontwikkelen van eigen bloedvaten. Avastin (darmkanker) van het Amerikaanse concern Genentech is een van de meest succesvolle voorbeelden van deze klasse.
Het gebruik van monoklonale antistoffen in de behandeling van kanker wordt meer en meer een standaard procedure. Monoklonale antistoffen worden door één soort witte bloedcellen gemaakt. Ze kunnen heel specifiek bepaalde kankercellen aanvallen zonder dat gezonde cellen worden aangetast.
Daarom worden ze ook wel magic bullets genoemd. Voorbeelden zijn het middel Herceptin tegen borstkanker van Genentech, Erbitux tegen darmkanker van Imclone en Rituxan tegen Non Hodgkin Lymfklier kanker van eveneens Genentech.
Aan- en uitzetten
Immuuntherapie is een zeer nieuwe manier van het bestrijden van kanker. Het eigen afweersysteem wordt als het ware getraind om de kanker te herkennen en te bestrijden. Vaak wordt deze therapie ook gebruikt om bijwerkingen als gevolg van chemokuren te verminderen.
Een voorbeeld is het middel Aldara van het Amerikaanse bedrijf 3M dat als crème voor specifieke vormen van huidkanker kan worden gebruikt. TKIs spelen een rol in het aan- en uitzetten van signalen die een rol spelen bij vermenigvuldigen van cellen. Het is bekend dat Tyrosine kinases in kankercellen aangezet worden.
Als dit proces tegengegaan kan worden, dan wordt hiermee dus ook de groei van de kankercel beïnvloed. Een voorbeeld is het onlangs goedgekeurde medicijn Tykerb van de Britse farmagigant Glaxosmithkline.
Combi-theorie
Het middel werkt in patiënten met vergevorderde borstkanker en wordt ook al gebruikt in combinatie met andere middelen tegen borstkanker zoals het eerder genoemde Herceptin. Ten slotte is de meest recente heilige graal in kankerbestrijding het ontwikkelen van kankervaccines.
Vaccines maken gebruik van dode of afgezwakte virussen en bacteria om het afweersysteem gewend te laten raken met verschillende aandoeningen. Het afweersysteem is dan voorbereid bij een daadwerkelijke aanval van een virus.
Het doel is dat het afweersysteem een signaal afgeeft waarbij het lichaam de kankercellen aanvalt en vernietigt en de gezonde cellen ongemoeid laat. Op dit moment zijn er een paar kanker-vaccines op de markt ter voorkoming van onder andere baarmoederhalskanker als gevolg van het HPV-virus.
Dit zijn Gardasil van Merck van Cervarix van Glaxosmithkline. Meer en meer wordt er gebruikgemaakt van combinatie-therapieen, waarbij een kankercel op verschillende terreinen wordt aangevallen. Tot nu toe zijn er al verschillende hoopgevende resultaten geboekt.
Niet stil zitten
Daarnaast zitten de bedrijven niet stil en zullen er de komende jaren steeds meer medicijnen tegen kanker op de markt komen. Meer en meer ziet het ernaar uit dat door dit soort therapieen, bepaalde kankersoorten onder controle kunnen worden gehouden.
Hierdoor zou kanker meer een chronische ziekte worden, waarvan je niet meer hoeft dood te gaan. Vaak wordt de vergelijking gemaakt met een aandoening AIDS, veroorzaakt door het HIV-virus. Een aantal jaren geleden was iemand die HIV geïnfecteerd was ten dode opgeschreven.
Vandaag de dag is men er redelijk in geslaagd om de ziekte met betere medicijnen en vooral ook combinaties (de zogenoemde cocktails), onder controle te houden en dus chronisch te maken. Dat zou dus ook met veel kankersoorten kunnen gebeuren.
Hoog risico
Voor alles blijft het van belang om in een zo vroeg mogelijk stadium een diagnose te stellen. Daarom dat bedrijven actief in diagnostiek erg in de belangstelling staan. Vooral een bedrijf als Oncomethylome Sciences dat verschillende testen tegen ondermeer prostaatkanker en darmkanker ontwikkelt, kan hier de vruchten van plukken.
In Europa zijn er daarnaast een aantal bedrijven die zeer actief zijn op het gebied van kanker en de komende jaren met hun producten op de markt komen. Voorbeelden zijn het Deense Genmab en het Britse Antisoma. Beide bedrijven hebben grote deals weten te sluiten met grote farmaconcerns die ook de waarde van de producten inzagen.
Met de dalende koersen van biotech bedrijven van de afgelopen tijd, lijken deze aandelen steeds meer waar voor hun geld op te leveren. Bedenk echter wel dat beleggen in biotech-aandelen een hoog risico kent.
Een product in ontwikkeling haalt vaak niet de eindstreep, waardoor een aandeel binnen een aantal dagen een groot deel van zijn waarde kan verliezen. Maar de winnaars zien dit dubbel en dwars vertaald in een vaak sterk stijgende koers.
Marcel Wijma is Senior Analist Biotech bij SNS Securities (VLR). Op dit moment heeft Wijma geen beleggingen in beursgenoteerde aandelen in Nederland. De informatie in deze column moet niet gezien worden als een professioneel beleggingsadvies, of als een aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het betreft hier de mening van een onafhankelijke partij, zodat er als zodanig geen verantwoordelijkheid kan worden genomen voor de actie van anderen. Uw
reactie is welkom op wijma@iex.nl