In veel situaties, denken we achteraf vaak:
- “Dat zagen we al lang aankomen...”
- “Dat hadden we moeten weten!”
- “Hoe konden we zo’n domme beslissing maken?”
Dit zijn typische voorbeelden van de hindsight bias, een bekende psychologische valkuil. Verschillende onderzoeken naar behavioral finance leren ons dat deze valkuil hardnekkig is, en tot aparte situaties kan leiden.
Gelukkig zijn er een aantal tips hoe we ons tegen deze valkuil kunnen wapenen. Stelt u zich de volgende situatie voor:
Twee ceo’s (ceo 1 en ceo 2) hebben de keuze uit twee beleggingsmogelijkheden, waar ik naar zal refereren als A en B. Belegging A heeft een kans op succes van circa 60%, evenals belegging B; ceo 1 kiest belegging A, terwijl ceo 2 belegging B kiest. Na een jaar blijkt dat belegging A niet goed heeft uitgepakt maar belegging B wel.
Welke ceo heeft volgens u de juiste beslissing genomen?
Over het algemeen vindt men dat ceo 2 de juiste beslissing heeft genomen, en dat ceo 1 gefaald heeft. Echter, op het moment dat de beslissing werd genomen hadden beide ceo’s een even grote kans van slagen.
De juiste beslissing
Hoe hoog schatte u de kans in dat Obama in 2008 de verkiezingen in de Verenigde Staten zou winnen? Of de kans dat Nederland in 2014 derde zou worden tijdens het WK voetbal? Verschillende onderzoeken naar soortgelijke situaties laten zien dat we de kans op gerealiseerde scenario’s achteraf hoger inschatten dan vooraf.
Over het algemeen vinden we dat de mensen die het juiste scenario hadden voorspeld of hadden gekozen de betere beslissing hebben genomen. Dit noemen we dus de hindsight bias.
De hindsight bias stelt dat we achteraf, als het verloop van een gebeurtenis bekend is, vaak de daadwerkelijke uitkomst als waarschijnlijker inschatten dan van tevoren. Met andere woorden, achteraf lijkt het vaak alsof de daadwerkelijke uitkomst waarschijnlijker was.
Gevaarlijke valkuil
De hindsight bias is op die manier een gevaarlijke valkuil. Het kan leiden tot een verkeerde beoordeling van het verleden, waardoor we soms kortzichtige conclusies trekken evenals vervolgbeslissingen. Daarnaast overschatten we de inschattingen die we in het verleden hebben gedaan, wat weer leidt zelfoverschatting in het heden.
Een beleggingssituatie waarin deze bias een grote en gevaarlijke impact kan hebben, is een startrisico-hedgecontext, een hedge waarbij het verlies bij extreme marktbewegingen wordt beperkt. Beleggers en bedrijven zullen zich bij zo’n hedge vaak realiseren dat een hedge eigenlijk niet nodig was geweest aangezien staartrisico’s niet vaak voorkomen.
Door de hindsight bias hebben beleggers vaak het gevoel dat zij dit hadden kunnen voorzien: achteraf lijkt het vaak alsof een dergelijk slecht scenario zich niet voor kon doen. Tijdens de evaluatie van een hedge-beslissing zullen beleggers vaak geneigd zijn deze conclusies te trekken, en te besluiten de hedge op te heffen.
Ik wist het wel
Waar het eigenlijk om gaat is dat ex ante, de risico’s van de portefeuilles beperkt zijn door middel van de hedge, en dat beleggers tijdens de hedge-periode minder risico lopen. U weet immers zelden met zekerheid wat er zich in de toekomst voor gaat doen.
Van tevoren moet u daarom de hedge-beslissing maken, door een zo optimaal mogelijke portefeuille samen te stellen, in termen van verwacht rendement en risico. Een hedge kan waardevol zijn doordat hij ex ante de risico’s van de portefeuille beperkt, ook al bleek het ex post niet nodig de risico’s af te dekken.
Kortom we denken achteraf dat we het gebeurde beter in konden schatten dan van tevoren. Oftewel, vaak zeggen we tegen onszelf “Ik wist het wel”.
Alternatieve keuzes
Kunt u iets doen tegen deze valkuil? Hier geldt, wees u bewust van deze valkuil in uw evaluaties en uw beleggingsbeslissingen. Zorg dat vorige onsuccesvolle evaluaties uw huidige beslissing niet beïnvloeden.
Onderzoek toont aan dat de hindsight bias verminderd kan worden door het in overweging nemen van alternatieve keuzes, samen met het beargumenteren waarom deze alternatieven goede keuzes zouden zijn geweest.
Daarnaast is de oplossing pragmatisch: houd voor belangrijke beslissingen een dagboek bij, met daarin uw verwachtingen, uw keuzes en redenen hiervoor. Op deze manier kunt u achteraf terugkijken op uw keuze, waarom u die gemaakt had en hoe uw inschatting daadwerkelijk bleek te zijn ex ante.
Kon het efficiënter?
Nog een tip in de hedging-context: vraag uzelf op elk moment af wat u van bepaalde risico’s in uw portefeuille vindt, en hoeveel u ervoor zou willen betalen om dit risico te verminderen. Kijk vervolgens of het in de markt mogelijk is de betreffende risico’s tegen die prijs af te dekken, en wanneer dit het geval is, dat ook te doen.
Achteraf kunt u evalueren of de hedge efficiënter uitgevoerd had kunnen worden (heeft u niet teveel betaald?), maar niet of hij wel nodig was. U koos er immers voor de hedge al dan niet op de zetten omdat de prijs voor de hedge redelijk of juist niet redelijk was in vergelijking met het belang dat u aan het risico hechtte.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee!