Kort nadat ik vorig najaar over de granen schreef (Prijsuitbraak bij de granen, oktober 2020) schoten de prijzen van maïs, soja en tarwe de hoogte in. De Bloomberg Grains Subindex steeg tussen oktober en mei met ongeveer de helft.
De index, die als basis dient voor de WisdomTree Grains ETF, is samengesteld uit termijncontracten op maïs, soja en tarwe. Deze drie grondstoffen bereikten in mei hun hoogste prijsniveau sinds 2013! Maïs zette de beste prestatie neer met een klim van 75% voor de WisdomTree Corn ETF, gevolgd door soja (+50% WisdomTree Soybeans ETF) en tarwe (+30% WisdomTree Wheat ETF).
Wisdom Tree Grains ETF
Stierenmarkt voorbij?
De voorbije weken zij de prijzen weer fors gecorrigeerd. Is de stierenmarkt in granen over, of gaat het om logische winstnemingen?
Prijspieken zijn op de granenmarkten niet ongewoon, maar ze verdwijnen meestal even snel als ze gekomen zijn. Dit omdat overschotten en tekorten elkaar snel afwisselen. Dat is dus anders dan in de mijnbouwsector (metalen), waar tussen exploratie en de start van commerciële productie gemakkelijk tot 10 jaar kan liggen en schaarste dus langer kan aanhouden.
In de landbouwindustrie kunnen boeren de beschikbare landbouwoppervlakte van seizoen tot seizoen heel flexibel inzetten, al naar gelang de prijsevoluties en de winstmarges bij elk gewas. Schaarste kan zo op relatief korte tijd omslaan in overschotten. Omdat de meeste graangewassen zowel op het noordelijk als het zuidelijk halfrond worden verbouwd, zijn er bovendien meerdere oogsten per jaar.
Een stierenmarkt moet aanhoudend worden gevoed met goed nieuws. Droogt dit tijdelijk op, dan volgt er een correctie, zelfs al is er aan de fundamentele situatie niets gewijzigd. Dit was de voorbije weken het geval.
Aanhoudend hogere consumptie
Of de tekorten snel aangevuld worden, hangt af van de vraag- en aanbodfactoren die aanleiding gaven tot de prijsstijgingen van de voorbije maanden.
Van de vraagevolutie kunnen we ons een vrij goed beeld vormen. Ten minste sinds 1976 (start statistieken) is de granenconsumptie jaarlijks toegenomen. Dit heeft te maken met structurele trends als een groeiende economie, aanhoudende toename van de wereldbevolking en een stijgende levensstandaard. Granen kennen ook verschillende toepassingen, van menselijke en dierlijke consumptie tot brandstof (maïs voor ethanol en soja voor biodiesel).
Beide vraagcomponenten zijn sterk toegenomen. Door de forse stijging van de olieprijs schoot ook de prijs van ethanol de hoogte in. Gemiddeld wordt ongeveer een derde van de Amerikaanse maïsoogst omgezet in ethanol. Bij hogere prijzen kan dat meer zijn, wat zou betekenen dat er minder overblijft voor voedsel.
China importeerde de laatste maanden grote hoeveelheden granen. Dit heeft te maken met het handelsakkoord tussen de VS en China en het herstel van de veestapel in China na de varkenspest van 2019 en 2020. Daarvoor zijn veel granen nodig die als veevoeder dienen.
China laat zich niet in de kaarten kijken wat toekomstige koopintenties betreft. Toch is het erg onwaarschijnlijk dat de Chinese invoer ineens zou stilvallen. De binnenlandse granenproductie volstaat niet om aan de vraag te voldoen en China wil ook de eigen strategische voorraden niet te diep uitputten.
Troebele aanbodevolutie
Aan de aanbodzijde is een en ander veel minder duidelijk. De weersomstandigheden zijn hier de belangrijkste parameter en die zijn heel onvoorspelbaar. Het voorjaar is een cruciale periode met de start van het plantseizoen op het noordelijk halfrond en de start van het oogstseizoen op het zuidelijk halfrond. De granen zijn op dat moment heel kwetsbaar voor sub-optimale weersomstandigheden.
Eind maart publiceert het Amerikaanse Ministerie van Landbouw (USDA) jaarlijks het Prospective Plantings Report. Dit is een schatting van het landbouwareaal dat boeren zullen toewijzen aan bepaalde gewassen. Het rapport komt tot stand na een rondvraag bij boeren die de verdeling in hoofdzaak maken op basis van de prijzen van vorig seizoen. Drie maanden later (eind juni) volgt dan het Planted Acres Report waarbij het USDA nagaat wat er effectief van de plantintenties is terechtgekomen.
En de benutte landbouwoppervlakte is slechts één variabele. De yield - de opbrengst per hectare - is veel belangrijker. Voldoende neerslag en warmte op het juiste moment zijn cruciaal voor deze yields.
In Noord-Amerika en delen van Europa lag het planten aanvankelijk achter op schema door het koude voorjaar maar intussen is die achterstand goedgemaakt. De droogte in grote delen van Zuid-Amerika was veel problematischer. Daardoor viel de maïsoogst in Brazilië sterk tegen. Soja bleef iets meer gespaard omdat het gewas later wordt geoogst en er intussen in Argentinië wel voldoende neerslag was gevallen.
Wegens de hogere vraag zijn zelfs goede oogsten op het noordelijk halfrond geen garantie voor het voldoende aanvullen van de voorraden. Het USDA schat de Amerikaanse maïsvoorraden tegen het einde van het lopende oogstjaar op slechts 33 dagen consumptie. Bij soja is dat zelfs maar 10 dagen. Het zal enkele jaren met goede oogsten vergen om de voorraden weer op een gemiddeld niveau te krijgen.
Speculatie
De prijscorrectie heeft nog andere oorzaken. Granen worden op de Chicago Board of Trade (referentie termijncontracten) in dollars verhandeld. Een koersstijging van de Amerikaanse munt is ongunstig omdat dat de granen buiten de dollarzone duurder maakt. De dollar veerde de voorbije weken weer op nadat de Federal Reserve tijdens de meest recente beleidsvergadering sneller dan verwacht renteverhogingen in het vooruitzicht stelde.
Een ander element is de longpositie van de speculatieve investeerders op de termijnmarkten. Die bevindt zich bij de termijncontracten (futures) op granen al meerdere maanden in de buurt van historische recordniveaus. Recent heeft de beursuitbater de margeverplichtingen opgetrokken. Dit betekent dat er meer liquiditeiten als onderpand moeten worden aangehouden, wat speculeren duurder maakt.
Conclusie
Ik verwacht de komende tijd een aanhoudend hoge prijsvolatiliteit bij de granen. Dit voorjaar waren met name maïs en soja overgekocht en volgde nadien een logische terugval. Mocht de correctie doorzetten, dan dient zich een nieuwe koopkans aan voor de ETF Grains, Corn en Soybeans. Het is namelijk geen uitgemaakte zaak dat bij een aanhoudend hoge vraag de oogsten voldoende hoog zullen uitvallen om de voorraden weer aan te vullen.
Vallen de oogsten tegen, dan blijven de markten kwetsbaar voor een aanbodschok en dringt een nieuwe prijsrally zich op. Het valt bovendien nog maar te bezien hoe duurzaam de dollarrally is; gezien de oplopende schuldpositie is de ruimte voor renteverhogingen beperkt.