De grote centrale banken in de wereld hebben hun officiële rentetarieven sinds 2008, het jaar waarin de reeds sluimerende crisis in volle hevigheid zichtbaar werd, in een stevig tempo richting de 0% gebracht.
De Federal Reserve, Europese Centralen Bank en Bank of England zitten nu op 0% of dicht daarbij, om de economie voor verder afglijden te behoeden en de zwaar geteisterde financiële sector meer lucht te geven. Ondertussen hadden en hebben we te maken met een inflatieniveau van tussen de 1,5 en 2% terwijl de rente op tienjarige staatsleningen is gedaald naar niveaus van ongeveer 1,5 %.
Aan beide zijden van de oceaan draaien de geldpersen overuren, het kan niet op. Al dit gratis geld overspoelt de financiële markten en heeft geleid tot een run op rendement. De vraag kan gesteld worden of dit gratis geld niet bedoeld is om de werkelijke economie van impulsen te voorzien in plaats van de financiële markten.
Record na record
Het geeft te denken dat al dit geld niet bij bedrijven en huishoudens komt: deels omdat banken zich genoodzaakt zien hun buffers te verhogen (wetgeving Basel2) of is er geen vraag vanuit de genoemde takken?
Feit is wel dat tot voor kort stijgende beurzen en het overvloed aan geld niet bij de grote bevolkinggroepen terechtkomen maar bij partijen die zich over geld toch al geen zorgen hoefden te maken: de meerderheid van de Amerikanen heeft het nog nooit zo slecht gehad (gevoelsmatig) terwijl de Dow Jones en S&P record na record vestigen.
Op het moment dat ik dit artikel schrijf vestigen beide indices wederom een record… Kortom: Joe Sixpack en Otto Normalverbraucher, Jan Modaal, zien deze welvaartsimpuls niet terug in hun financiële situatie. Ik betwijfel om die reden dan ook de houdbaarheid van deze enorme bullrun.
Geen goede motivatie
Aandelen koop je naar mijn bescheiden idee omdat je er fundamenteel rendement van verwacht; dat kan door koersstijgingen maar zeker ook door dividend. Als markten gestuwd worden vanwege de motivatie dat er elders niks beter te halen valt is dat op termijn geen goede motivatie en dus niet houdbaar.
In Japan hebben ze hun eigen situatie en manieren om de zaak aan te jagen: na jaren van deflatie en krimpende consumentenbestedingen heeft de regering van premier Abe besloten de geldpersen op volle toeren te laten draaien met als uiteindelijk doel het creëren van…inflatie!
Een riskante politiek want Japan heeft een staatsschuld die 240% van het bruto nationaal product beslaat en wel gefinancierd moet worden. Bij ee , gewenste, inflatie van 2% (2014) hoort natuurlijk ook een hogere rente, alleen al vanwege het risico dat Japan in een default terecht kan komen.
Ontsparen
De tienjarigen rente is in een paar maanden tijd opgelopen van 0,45% naar 0,79%, lijkt niet veel maar relatief een behoorlijk schuiver. De Nikkei 225 is opgelopen van 8000 naar bijna 14.000 punten.
Psychologisch is het een sterke zet, mensen krijgen meer vertrouwen en zullen, uiteindelijk, gaan merken dat spullen niet meer goedkoper worden maar juist duurder; dit gaat leiden tot meer bestedingen dus ook ontsparingen.
Maar wat als het gewenste effect niet komt? Dan heeft Japan een megaprobleem: een enorme staatsschuld, een tanend consumentenvertrouwen en investeerders die een hogere rente zullen gaan vragen om de enorme staatsschuldenberg te financieren.
Gratis geld
Los hiervan is de goedkope yen prettig voor het bedrijfsleven dat sterk exportgericht is maar kan leiden tot het achterwege laten van de broodnodige hervormingen ervan.
Een goedkope munt werkt als een soort drug. Alle hierboven geschetste maatregelen zijn van een ongekende omvang en nog nooit eerder op deze manier vertoond. Sommige beleidsmakers durven wel toe te geven dat het feitelijk experimenten zijn waarvan niemand weet hoe ze aflopen.
De gereedschapkist van de centrale banken is zo goed als leeg. Dat geeft te denken en doet voorkomen alsof de aandelenbeurzen nog aan het dansen zijn terwijl de muziek al gestopt is. Gratis Geld bestaat niet.