Technisch staat de Nederlandse rente op het punt door te breken. Voor 2022 achten wij een rentestand van +0,6% tot +1% mogelijk.
Ik heb me nergens zo in vergist als in de rente. Ik gaf hier begin vorig jaar aan dat een negatieve rente op korte termijn voorbij zou zijn. Niets is minder waar gebleken.
Maar technisch bezien is een hogere kapitaalmarktrente nog steeds zeer waarschijnlijk in de komende jaren. Derhalve voorzie ik ook in mijn outlook voor 2022 een stevige rentestijging. De negatieve Nederlandse rente zou daarmee volgend jaar voorbij zijn.
Dit houdt onder meer het volgende in:
- Het technische plaatje van de Nederlandse kapitaalmarktrente is goed nieuws voor de pensioenfondsen. Nu de rente weer opwaarts krult en op termijn zelfs weer boven de 0% uitkomt, zouden pensioenen weer geharmoniseerd mogen worden. Boomers en pensionado's kunnen dan opgelucht ademhalen.
- Toetreders op de huizenmarkt zal het niet ontgaan dat het technische plaatje op termijn hogere rentestanden voorspelt. Het hypoteekwalhalla lijkt voorbij. Waarschijnlijk zullen de huizenprijzen gaan pieken.
- Ook de nieuwe minister van Financiën moet opletten. De staat, die tot voor kort over 'gratis' geld kon beschikken, moet snel in actie komen om miljarden euro's 'goedkoop' binnen te harken. De Nederlandse kapitaalmarktrente is vooral onder ECB-president Draghi gedaald van bijna +3,75% (top 2011) naar -0,60% (historisch dieptepunt in augustus 2019)
Outlook 2022: Rente gaat omhoog
Technisch heeft de rente de 0%-grens weer in zicht. Voor volgend jaar verwachten wij een definitieve doorbraak.
Technisch liggen daarna niveaus tussen +0,60% en +1% in het verschiet. Ik beoordeel de grafieken van de Nederlandse kapitaalmarktrente op basis van de korte termijn, de lange termijn en de meerjarige ontwikkelingen.
Helemaal onderaan beantwoord ik enkele reacties op mijn column 'Negatieve rente is gratis geld'.
Korte termijn: Nederlandse kapitaalmarktrente draait opwaarts
De Nederlandse 10-jaars kapitaalmarktrente heeft de correctieve fase vanaf eind oktober verlaten. Daarmee is er duidelijk sprake van een technische draai naar boven.
Ook zien we, sinds het low rond -0,38% in augustus, recent rond -0,25% weer een hogere rentebodem.
Lange termijn: Nederlandse kapitaalmarktrente naar 0%
De 10-jaars Nederlandse kapitaalmarktrente weet rond -0,38% (low van augustus) en -0,25% (low in december) hogere bodems te vormen. Dit signaleert een serieuze technische draai.
Een andere technische verbetering is het feit dat de dalende trend vanaf 2018 is gebroken.
Het lijkt erop dat nu de rentetoppen rond +0,06% worden opgezocht. Ik verwacht dat de huidige rentestijging daar, in elk geval tijdelijk, wordt tegengehouden.
Maar zoals gezegd draait het technische plaatje serieus. Op termijn is een doorbraak van de 0%-grens het meest waarschijnlijke scenario. Voor 2022 achten wij een rente richting +0,6% tot 1% mogelijk.
Meerjaren grafiek: Nederlandse rente vormt solide bodem
De Nederlandse kapitaalmarktrente heeft de 14-jarige neerwaartse trend inmiddels duidelijk verlaten.
Thans vormt de rente een mooie driehoeks-formatie, die technisch alle kenmerken heeft van een solide bodem. Technisch heeft de rente nog de toppen van 2020 en 2021 te overwinnen, maar het gehele technische plaatje sorteert voor op een nieuwe stijgende fase.
Na een overtuigende uitbraak uit de driehoek (boven de 0%-grens) zal de rente definitief het luchtruim kiezen. Voor 2022 achten wij een rentestand tussen +0,6% en +1% mogelijk. Op langere termijn voorziet het technische plaatje zelfs niveaus rond 3,75%, de top van 2011.
Antwoord op de vele reacties het artikel 'Negatieve rente is gratis geld
Dank voor uw vele mails, waarvan sommige zeer kritisch. Veel inzenders vonden de kop van het artikel 'Negatieve rente is gratis geld' niet terecht. Laat ik de implicaties van deze headline nogmaals voorrekenen.
Stel u bent de staat der Nederlanden en u leent op dit moment €100 (of een veelvoud daarvan) voor een periode van tien jaar. U kunt dit bedrag tot en met 2031 inzetten, beleggen of anderszins investeren.
De strekking van mijn verhaal was dat de nieuwe minister van Financiën geld kan lenen op de kapitaalmarkten, voor een rente die onder 0% noteert. Dus in plaats van (rente) te betalen, krijgt hij geld toe op zijn/haar lening.
Mijn stelling was dat het nieuwe kabinet met deze lening enkele hoofdpijndossiers zou kunnen aanpakken. Het is alsof u een huis koopt, een hypotheek neemt en van de bank bovendien geld toe krijgt, bijvoorbeeld om te verbouwen. Prima deal voor de nieuwe minsiter toch? De staat leent het geld overigens rechtstreeks op de kapitaalmarkt.
Doorgaans zijn het onze pensioenfondsen die hun gelden ter beschikking stellen aan de staat. Dus eigenlijk zijn wij de klos, want het zijn onze ingelegde pensioengelden die aan de staat worden uitgeleend.
Geld aan het werk zetten
In mijn suggestie wordt het geleende bedrag vervolgens gedurende tien jaar aan het werk gezet. Mogelijk levert het zelfs rendement op, bijvoorbeeld als de staat het in vastgoed zou aanwenden.
Zoals gezegd betaalt de staat gedurende de komende tien jaar helemaal geen rente. De officiële rente op de kapitaalmarkten voor 10-jaarsleningen bedraagt thans -0,11%, maar lag zelfs nog ietsje lager (rond -0,25%) toen ik mijn blog schreef.
Maar de rode draad in mijn stelling is dat de minister van Financiën geld toe krijgt.
Aanbieders staan in de rij
Enkele vragenstellers dachten dat het de staat niet lukt om geld te lenen, omdat er voor de uitleners, met een negatieve rente van -0,25%, géén vergoeding wordt ontvangen.
Deze veronderstelling klopt echter niet. Ik ben hier eens ingedoken en kwam er achter dat het ministerie van Financiën recent binnen twee minuten een kleine 2,5 miljard heeft binnengehaald. De aanbieders (lees pensioenfondsen) staan dus in de rij.
Hulp door inflatie
Vroeg of laat moet dat geld toch terug betaald worden?
Inderdaad, maar in mijn voorbeeld pas over tien jaar. De staat zet het geld meteen aan het werk, maar ze betaalt de lening dus niet eerder dan in 2031 terug. In die periode werkt de inflatie in het voordeel van de staat. Gedurende de looptijd van die lening zou de inflatie gemiddeld 2,25% kunnen bedragen, wellicht zelfs iets hoger.
Dan neemt de koopkracht van het geleende bedrag elk jaar met zo'n 2,25% af. Dus ten eerste leent de staat tegen een negatieve rente en krijgt geld (in de vorm van een negatieve rente) toe. Bovendien is de lening over tien jaar door de inflatie in waarde afgenomen.
Eén lezer was blij dat ik geen minister van Financiën word. Daar ben ik het helemaal mee eens. Ik zit lekker elke dag naar mijn grafiekjes te kijken, maak een dagelijkse blog en mag af en toe kritische mails beantwoorden.
Uitkopen van agrariërs
Ik kreeg veel opmerkingen op mijn suggestie dat een deel van het geleende geld gebruikt kan worden om agrariërs uit te kopen (aanpak CO2-probleem) en de vrijkomende grond te benutten voor woningbouw (oplossen woningnood). Men vond dat ik geen verstand van zaken heb. Dat heb ik ook niet, maar bovenstaand rekensommetje is simpel en snel gemaakt.
Volgens sommigen moet het Nederlandse volk agrariërs dankbaar zijn. Iemand stelde zelfs voor hen elke week een bos bloemen te geven, aangezien zij werkelijk topsport leveren. En wie anders zorgt voor het eten op ons bord, vraagt u zich bovendien af. Ook hierin heeft u deels gelijk, want agrariërs zorgen voor ons eten.
En geen boer of agrariër waar ook ter wereld presteert zo goed als wij in Nederland doen denk ik dan. Ik heb geen verstand van het vak van agrariër, maar ken wel het gehele macroplaatje.
De achterliggende gedachte in mijn blog was dat zo'n driekwart van de Nederlandse landbouwproductie wordt geëxporteerd. Dus wij zitten met de CO2-vervuiling, voor voedsel wat in Madrid, New York of Tokyo wordt genuttigd.
Ik denk dit fenomeen anno 2021 niet langer verstandig is. De Nederlandse boeren moeten hierdoor een gigantische CO2-berg oplossen, voor voedsel dat ergens anders wordt genuttigd.
Kortom, wij dragen de lasten en ergens ver weg ontvangen ze de lusten. Maar metaforisch gezien moet de gehele Nederlandse samenleving dit probleem oplossen.
Want CO2 is geen geïsoleerd probleem van één boerderij. Het viel me trouwens in al uw reacties op hoeveel steun er is voor Nederlandse boeren.
Enkele reacties geven aan dat, als we nu nog meer huizen bouwen, er over tien jaar geen ruimte meer over is om nog nieuwe huizen neer te zetten. Wat is dan de oplossing zo vroeg men zich af.
Nogmaals, mijn stelling is dat de staat agrarische grond moet kopen om er huizen op te bouwen. Er is hierdoor sprake van een transitie van agrarische ruimte naar ruimte voor de volkshuisvesting. Er wordt in mijn voorstel dus geen schaarse grond bebouwd, maar bestaande agrarische grond wordt omgezet in bouwgrond.
Historisch unicum
Nogmaals, ik vind dat u op een aantal punten volledig gelijk heeft. Ik heb geen kennis van zaken, ben geen minister, bovendien weet ik niets van landbouw of volkshuisvesting. Maar ik kan wel rekenen, en zie dat de rente nu op het laagste punt ooit staat.
Al kijken we 300 jaar terug, nog nooit kon een minister van Financiën geld lenen tegen een negatieve rente. En nu er bovendien een hoge inflatie tegenover staat adviseer ik de nieuwe minister om van deze schaarbeweging te profiteren.
Meer Outlook 2022