Beleggen is door de turbulentie van de afgelopen weken weer een ding waar we op feestjes en partijen over praten. Niet zoals tien jaar geleden over hoe leuk en gemakkelijk het is, maar de gesprekken hebben nu meer als doel elkaar moed in praten en hopen op een gouden tip.
De vraag die ons allemaal bezighoudt is natuurlijk of er een herhaling komt van de beurs van 2008? Deze beurs maakte toen iedereen ziek en pestte iedereen uit aandelen. Ook toen hadden de pensioenfondsen problemen.
Om iets te zeggen over de situatie in 2008 moet u beseffen dat beleggen voor een groot deel psychologie is: behavioral finance. Beleggersgedrag is bewezen irrationeel en ook is bewezen dat beleggers sterker worden beïnvloed door zaken die in een recent verleden gebeurd zijn, dan door wat er langer geleden gebeurd is.
Beleggers worden dus zwaarder beïnvloed door kortetermijnervaringen dan door langetermijnvooruitzichten. Ik predik al jaren dat beleggers meer historisch besef zouden moeten hebben, omdat dit ze beter beschermd tegen gekke beslissingen en meer zaken laat rationaliseren.
Ik vind dan ook dat iedereen verplicht boeken moet lezen over de crash van 1929, de crash van 1987, de Nasdaq-bubbel, de subprime, et cetera. Een boekenlijst zoals ik die op de middelbare school kreeg. Want de Nasdaq-grafiek lijkt sprekend op die van Japan alleen dan wel in een iets ander tijdsframe.
De situatie nu
Er zijn nu geen subprime-problemen maar we kampen wel met de gevolgen ervan. De schulden toen zijn overgenomen door overheden en die overheden geven al jaren te veel geld uit.
Bij de Amerikanen komt dit omdat ze al sinds de Eerste Wereldoorlog oorlogen aan het voeren zijn: van de Eerste naar de Tweede Wereldoorlog, naar een koude oorlog, Korea, Vietnam en toen de koude oorlog afgelopen was gingen ze door met de War of Terror.
Zoals ook de Romeinen ten onder gingen aan de kosten van hun oorlogen gaan de Amerikanen nu, met een beetje hulp van de subprime-problemen, hier dus ook aan ten onder. En dus kregen we te maken met het knappen van een bubbel rond de schulden in de Verenigde Staten en Europa.
Bubbelen
Nu kunnen bubbels als ze eenmaal geknapt zijn niet meer opgeblazen worden, de Nasdaq-internethype kon ook niet nog een keer opnieuw opgeblazen worden. Er kunnen slechts nieuwe bubbels gecreëerd worden. Na de Nasdaqbubbel werd de huizenmarkt door de overheid opgeblazen waarna in 2008 deze bubbel weer klapte na de subprime-crisis.
Hebben we de rente zo laag gemaakt dat er in overheidsobligaties een bubbel ontstaan is?
Juist om bubbels te mijden ontstaan er ook weer nieuwe bubbels. Zoals die in goud. Ik vind dit een bubbel. Het nadeel van bubbels is dat het einde ervan niet te voorspellen is.
Schuldenbubbel
Maar ik dwaal af van de vraag of we nu een 2008-scenario hebben. Ik denk helaas van wel, juist omdat veel beleggers het al eerder hebben meegemaakt denk ik dat beleggers op lagere niveaus alsnog weer afscheid gaan nemen en dan minder snel terugkeren op de beurs.
Maar moeten we daarom afscheid nemen van alle aandelen? Nee, veel aandelen zijn al heel goedkoop geworden. Wel moeten we afscheid nemen van bepaalde aandelen. Ik vind bepaalde aandelen nog steeds duur. Althans als ik ervan uitga dat we een dubbele dip krijgen en dat de schuldenbubbel nog veel verder moet leeg lopen.
Dit zou hogere rentes voor overheden gaan geven en zal ook een dramatische daling in de dollar gaan geven.
Een paar voorbeelden van aandelen die last moeten hebben van een dubbele dip:
- Amazon.com een retailer die volgens de grafiek ruimte heeft om te dalen.
- Hewlett-Packard is al hard gedaald en dus niet interessant om nu nog te verkopen.
Maar als ik uitzoom, dan kunt u daar wellicht anders over denken...
- Ik zat naar mijn vakantieadres in een vliegtuig van een goedkope Spaanse luchtvaartmaatschappij en ik heb naast de Apple store nog nooit zo veel Apple-apparaten bij elkaar gezien in één ruimte. Iedereen had een Ipad of Iphone of andere gadget van Apple bij zich om zichzelf een paar uur te vermaken. Ze hebben dus heel goed verkocht de laatste jaren. Maar en als we de dubbele dip krijgen en er iedereen stappen terug moet zetten, kopen mensen dan nog steeds deze gadgets? Of nemen ze liever een goedkopere versie? Ik denk dat het aandeel niet echt gedaald is maar we wel verkoopsignalen hebben.
- Bankaandelen zijn wel al hard gedaald. Maar toch staan veel bankaandelen nog niet op niveaus uit 2008. Dit is stof tot nadenken want de Europese bankenindex is wel al weer bijna op de 2008-niveaus.
- Bank of America kondigde vorige week ineens enorme bezuinigen en ontslagrondes aan. Eerder waren er juist overnames van minder goed lopende spelers door deze partij. Dit soort reorganisaties zijn heel slecht nieuws voor de economie.
- Maar als we dus iets willen verkopen dan zijn het bedrijven die relatief luxe goederen verkopen. Ik heb ook al eerder gewezen op Harley Davidson. Als we het minder gaan krijgen gaan we minder dure motoren kopen. Tijdens mijn vakantie in Spanje kreeg ik mega veel nep-artikelen aangeboden. Op het strand maar ook gewoon in winkels. Nieuw voor mij waren de Chinese winkels in Spanje waar alles te koop was en ook alles gekopieerd was. Maar in hoeverre luxe kledingmerken hier nu last van hebben?
- Nokia ging tijdens mijn vakantie omhoog op het bericht van Google met Motorola. Ik zou dat aandeel dus zeker niet wegdoen. Een ander aandeel wat ik op de huidige niveaus niet weg wil doen, is Philips. Dat staat op historische niveaus.
Geld verdienen
Kortom ik denk dat in veel aandelen al veel slecht nieuws zit, maar bepaalde aandelen alsnog veel lager moeten. Ik kan dus niet zeggen dat u al uw aandelen moet verkopen. Maar iedereen moet zijn portefeuille nog eens goed doorlopen op dollargevoeligheid en dubbeldip-gevoeligheid.
Ik ga dit ook doen en ga ook alle grafieken even langs van welke aandelen nog weinig gedaan hebben en die teveel gezakt zijn. Ik koop dan de te veel gezakte aandelen en puts op aandelen die nog niet echt gezakt zijn. Zo kunnen we zelf op een herhaling van 2008 geld verdienen.