In deze laatste bijdrage ondezoekt gastcolumnist Pieter Bos van Bos & Partners het verschil tussen beleggingen en speculaties.
Bij beleggingen in het algemeen en beleggingsfondsen in het bijzonder is het vaak onduidelijk of het om een belegging of speculatie gaat. Nergens is de literatuur of in opleidingssyllabi wordt dit onderscheid verduidelijkt, terwijl het betrekkelijk eenvoudig is vast te stellen.
Verschillende omstandigheden zijn denkbaar. Als er om te beginnen geen
trackrecord beschikbaar is, noch van het fonds zelf noch van de beheerder, noch van de door hem te hanteren beheersstijl, is er altijd sprake van speculatie.
De speculatie houdt in dit verband in dat er een investeringsmogelijkheid wordt aangeboden die, gezien het totale ontbreken van enige feitelijke grondslag, slechts het voordeel van de twijfel kan worden gegund.
Trackrecord
Een blind bet (blinde gok) zo u wilt. Voor alle duidelijkheid, dit hoeft niet per definitie een verkeerde keuze te zijn. Het is een keuze die zich niet professioneel laat adviseren, maar een die u alleen zelf kunt maken. Bovendien een keuze die slechts verantwoord is, als deze zich beperkt tot een (zeer) bescheiden gedeelte van uw totale te beleggen vermogen.
Als er wel een trackrecord beschikbaar is wordt het eenvoudiger om te bepalen wat voor vlees u in de kuip hebt. Als uit het historische koersverloop blijkt dat u, ondanks relatief veel grotere beleggingsrisico’s, na verloop van jaren een lager gemiddeld beleggingsresultaat overhoudt dan minder risicovolle beleggingen, dan is eveneens sprake van speculatie.
Immers, uw geduld wordt kennelijk niet met een beter resultaatsgemiddelde beloond, maar juist afgestraft. Dat wil overigens niet zeggen dat u met een dergelijke speculatieve beleggingen onder bepaalde omstandigheden en in bepaalde tijdsvakken niet een goed, of mogelijk zelfs beter, beleggingsresultaat kan behalen dan met minder risicovolle.
Foute inschattingen
Alleen, uw geduld zijn ze niet waard. U doet er beter aan tijdig uw extra hoge winst te realiseren door verkoop van uw speculatieve beleggingsfondsen. Nu doet zich in de praktijk vaak een probleem voor. Zodra een bepaalde speculatieve beurs of bepaalde speculatieve sector onverwacht goede koersresultaten laat zien, duiken analisten en journalisten er op.
Zij gaan u niet alleen uitleggen waarom het zo logisch is dat dit kon gebeuren, maar zij helpen u bovendien aan argumenten, die voeding geven aan de verwachting waarom het nog interessanter wordt. Een mooi voorbeeld levert de Japanse beurs op, die eind 1999 plotseling een geweldige uitschieter naar boven maakte.
Beleggingsanalisten en fondsmanagers haastten zich om u uit te leggen dat de Japanse beurs het fundament had gevonden voor definitief herstel. Sindsdien is de beurs in Tokio nog verder gedaald dan ooit voor mogelijk werd gehouden. Uiteraard kunt u principieel niemand verwijten een foute koersinschatting te hebben gemaakt.
Beleggingsrisico
De koersvorming van beursgenoteerde effecten was, is en blijft nu eenmaal het product van Tante Milly, al heb ik in de beurscommentaren van de achterliggende weken verdacht weinig professionals dit horen bekennen. Ze voorzien en voorspellen alsof het desastreuze beursjaar 2002 niet heeft bestaan.
Wat objectief duidelijk is en was (ook eind 1999 na een forse koersrally), is dat geduldige beleggers in Japanse aandelen de laatste tien jaren niets, maar dan ook niets, hebben verdiend. Terwijl zij een beleggingsrisico moesten accepteren dat een veelvoud was van dat van de Amerikaanse en Europese aandelenbeurzen.
Het adagium hoe meer risico, hoe hoger uw rendement gaat dus niet altijd op. Speculatieve beleggingsfondsen vergen een ander beleggingsgedrag dan niet-speculatieve, althans wilt u daaraan de beoogde outperformance overhouden. Algemeen geldt dat u, net als met blind bets, bij voorbaat voorzichtig bent met de hoeveelheid geld die u investeert.
Contrair
U moet bereid zijn om dwars tegen de door analisten en wetenschappers gevoede waan van de dag in te gaan met uw aan- en verkopen. Met andere woorden, als kennelijk niemand meer om schijnbaar goede redenen durft te kopen, koopt u juist. Omgekeerd verkoopt u, als iedereen meent dat u moet kopen.
Al helemaal als de advertentiepagina’s van uw krant of beleggingsblad het zoveelste nieuwe beleggingsfonds in die speculatieve regio of die sector aankondigen en u superieure rendementen beloven. U moet ervan uitgaan dat u een speculatieve belegging voor maximaal drie jaren aankoopt en dat u in die tijd ook weer verkoopt.
Wat die verkoop betreft, moet u bereid zijn om verlies te accepteren. Want wil uw muurbloempje niet snel bloeien, moet u tijdig snoeien. Staar u ook niet blind op één kans of beleggingsmogelijkheid, maar breng bij voorkeur spreiding aan. Beleggingsfondsen bieden daarvoor uitstekende mogelijkheden.
Schokkend
Voor relatief bescheiden bedragen en tegen betrekkelijk geringe kosten verkrijgt u met één aankooptransactie een heel universum, of u doet dit door verkoop weer teniet. Nu is de hamvraag (gezien het grote verschil in het benodigde beleggingsgedrag): welke gedeelte van de beleggingsfondsen is puur speculatief?
Het antwoord is mogelijk schokkend, want het is veel meer dan u vermoedelijk denkt. Hoewel ik daarvoor geen wetenschappelijk bewijs heb, schat ik dat ongeveer 90% van alle beleggingsfondsen als louter speculatief kan worden gekarakteriseerd. Om u daarvan een beeld en wat voorbeelden te geven:
De meeste landen-, sector-, regio- en specialty- en mix-fondsen hebben een hoog blind bet-karakter of vertonen na vele jaren geen gunstiger, maar juist slechter rendement/risico kenmerken.
Aandelenfondsen die wel als belegging (waarvoor geduld uiteindelijk loont) kunnen worden aangeduid, zijn: Europa fondsen, Amerika fondsen en sommige internationaal gespreide beleggingsfondsen.
Technologiefondsen horen daar in ieder geval niet bij. Evenmin uw Japan-, Verre Oosten en/of emerging markets fondsen.
Dat geeft te denken, maar goed, het jaar 2003 is nog jong. Voldoende tijd voor bezinning dus.
Pieter Bos is oprichter van Bos & Partners en is gespecialiseerd in beleggingsfondsen. Hiervoor was hij onder meer beleggingsadviseur bij ABN Amro en Robeco. Bos houdt nu al meer dan 10 jaar een databank bij, waar meer dan 30.000 beleggingsfondsen in staan.
Dit artikel is mede tot stand gekomen op basis van een onafhankelijke analyse van uit onafhankelijke bronnen verkregen data. Voor eventuele fouten en/of vergissingen hierin, kan Bos & Partners geen aansprakelijkheid aanvaarden. Evenmin is de inhoud van onze artikelen bedoeld als stilzwijgende aan- of verkoopaanbeveling. De doelstelling van Bos & Partners beperkt zich tot het verstrekken van objectieve informatie.