Optieclopedie: call, put

Er zijn twee soorten opties:

• calloptie: het recht om aandelen tegen een van tevoren vastgestelde koers te kopen
• putoptie: het recht om aandelen tegen een van tevoren vastgestelde koers te verkopen

Let op: de koersbewegingen in de voorbeelden hieronder zijn overdreven. In de praktijk komen dit soort bewegingen op korte termijn meestal niet voor. Ze zijn gebruikt om duidelijk de werking van opties aan te geven. Daarnaast heb ik ervoor gekozen om aandelen als onderliggende waarden te gebruiken; dit hadden ook obligaties of goud et cetera kunnen zijn.

1. Callopties
U koopt een calloptie als u een koersstijging verwacht.

Voorbeeld
U heeft gehoord dat de productiemaatschappij NOP een grote opdracht heeft gekregen voor een nieuwe serie. U verwacht dat de koers van NOP op korte termijn naar 60 euro zal stijgen. De koers is op dit moment 51. U koopt een calloptie:

De optie kost in totaal 300 euro (optiepremie * 100 aandelen). 100 aandelen kosten 5100 euro (51 * 100 aandelen).

Stel de koers van NOP stijgt naar 60 euro. De waarde van de aandelen zou dan 6000 euro zijn. Als u aandelen in bezit had, was de winst 900 euro. De bezitter van de calloptie mag deze aandelen kopen voor 50 euro per stuk. De optie is dus 1000 euro waard (60 - 50 * 100 aandelen) en de winst is 700 euro (1000 - 300 aankoop). De totale winst is dus minder, maar het geïnvesteerde bedrag is ook aanzienlijk lager.

Stel de koers van NOP daalt naar 40 euro. De waarde van een pakket met 100 aandelen is dan nog maar 4000 euro waard, dus een verlies van 1100 euro. Met een optie mag u deze aandelen kopen voor 50 euro. Deze optie is dus niets meer waard. Het verlies is 300 euro (kostenoptie). De aandelenbezitter heeft nog wel de tijd om te wachten op een koersstijging. De optiebezitter niet meer, want de optie is verlopen.

Het resultaat

2. Putopties
U koopt een putoptie als u een koersdaling verwacht. Er zijn twee redenen om een putoptie te kopen:

1. profiteren van de verwachte koersdaling
2. het aandelenbezit te beschermen tegen koersdaling: de belegger wil zijn aandelen niet verkopen om een eventuele stijging niet te missen, dus koopt een putoptie als verzekering

Voorbeeld
Uw buurman zit in de reclamebranche en heeft gehoord dat een grote zeepmiddelenfabrikant stopt met de reclames in de soap 'Goede zeep, slechte zeep'. De productiemaatschappij NOP zal daardoor met de serie moeten stoppen. U bent bang dat de koers van het aandeel NOP zal gaan dalen. U heeft 100 aandelen NOP, maar u wilt ze nog niet verkopen. U koopt daarom een putoptie om de waarde van uw aandelenbezit te beschermen:

De optie kost in totaal 200 euro (optiepremie * 100 aandelen).

Stel de koers van NOP daalt naar 30 euro. Met deze optie mag u uw aandelen voor 50 euro verkopen. Het verlies is dan maar 300 euro (51 - 50 * 100 aandelen + 200 optiepremie) in plaats van de 2000 euro (50 - 30 * 100 aandelen).

Stel de koers van NOP daalt naar 40 euro. U heeft geen aandelen in uw bezit, maar wel bovenstaande optie. U mag dus 100 aandelen voor 50 euro verkopen. De waarde van de optie is 1000 euro (50 - 40 * 100 aandelen), de winst is dus 800 euro.

Stel de koers van NOP stijgt naar 60 euro. De putoptie is dan niets meer waard. Het verlies is 200 euro. Als koersen stijgen verliest u dus geld met putopties.

Het resultaat

Schrijven van callopties
Met het schrijven van een calloptie verkoopt u een kooprecht. Met andere woorden, u gaat de verplichting aan om aandelen te verkopen tegen een van te voren vastgestelde prijs. Een belegger schrijft een calloptie als hij niet veel koersstijging meer verwacht.

Voorbeeld
U heeft 100 aandelen NOP. De koers van NOP is op basis van overnamegeruchten recentelijk fors gestegen. U denkt dat er niet veel koersstijging meer in het vat zit, maar u wilt uw aandelen niet verkopen. U schrijft een call optie:

Voor deze optie ontvangt u in totaal 300 euro (optiepremie * 100 aandelen). Hiervoor bent u verplicht om uw 100 aandelen te verkopen tegen 50 euro, wat de koers ook doet. Als de koers boven de 50 euro komt, zullen uw aandelen worden opgevraagd. Als de koers onder de 50 euro blijft, mag u ze houden.

Stel de koers van NOP stijgt naar 60 euro. Als u de optie geschreven heeft, moet u de 100 aandelen leveren en u ontvangt er maar 50 euro voor (dus in totaal 1000 euro minder). Als u deze aandelen niet hebt, dan koopt de bank ze voor u en wordt het aankoopbedrag van uw rekening gehaald. U maakt dan een verlies van 700 euro (1000 - 300 ontvangen premie).

Stel de koers van NOP daalt naar 40 euro. De schrijver van deze optie is verplicht de aandelen te verkopen voor 50 euro. Deze optie is dus niets meer waard. De ontvangen premie is winst (300 euro).

Schrijven van putopties
Met het schrijven van een putoptie gaat u een koopverplichting aan.

Voorbeeld
U ziet de televisieproductie als een groeisector. U wilt 100 aandelen NOP kopen voor de lange termijn. Via het schrijven van een putoptie probeert u ze iets goedkoper te kopen. U schrijft een putoptie:

Het schrijven van deze optie levert in totaal 200 euro (optiepremie * 100 aandelen) op.

Als u de aandelen zou kopen kost u dit 5100 euro. Als u de putoptie schrijft, ontvangt u in eerste instantie 200 euro. Als de koers dan onder 50 euro komt, moet u de aandelen voor 50 euro kopen Dit kost u 5000 euro. In totaal scheelt u dit 300 euro (5100 - 5000 + 200). Echter, als de koers stijgt, heeft u slechts 200 euro winst, terwijl de koerswinst op aandelen veel groter had kunnen zijn.

Stel de koers van NOP daalt naar 30 euro. U bent de verplichting aangegaan om de aandelen te kopen voor 50 euro. Deze aandelen zijn op de beurs slechts 30 euro waard. Dit levert een verlies op van 1800 euro(50 - 30 * 100 aandelen - 200 euro).

Als de koers boven de 50 euro blijft, loopt de optie waardeloos af. De winst is dan 200 euro. Op dit moment kunt u opnieuw een putoptie schrijven en weer de optiepremie ontvangen.

Het resultaat

Bedenk wel dat op het moment van schrijven deze transactie erg aantrekkelijk lijkt. Mocht er een sterke koersdaling optreden, dan zijn de schrijvers heel wat minder blij.