Het was een goed-nieuws-show waar Sonja Barend zich niet voor zou schamen. Na jaren van financieel-economische malheur, komt DNB bij monde van directeur Job Swank met een ongekend optimisme. De economische crisis is voorbij. De groei zal de komende jaren rond de 2% fluctueren. Dat hebben we jaren niet gezien.
De huizenprijzen stijgen fors. Over de periode 2015 tot en met 2017 zullen woningeigenaren zich gemiddeld 10% rijker wanen. En dan het begrotingstekort. Jarenlang vocht de politiek een verbeten strijd over de harde 3% EU-tekortnorm. Nu is het tekort op zijn retour en verwacht DNB in 2017 een minnetje van 0,6%.
De euforie is zo groot dat er gelijk al weer flinke "financiële ruimte" ontstaat. Om de belastinghervorming er door te krijgen denkt onze centrale bank dat gemakkelijk 5 miljard beschikbaar is. Als smeerolie.
Tekort blijft tekort
Hoewel het om een belastingverlaging gaat, daar ben ik in principe een groot voorstander van, valt het gemak op waarmee de overheid weer flinke financiële middelen worden toegeschreven die ze kan verdelen. Die middelen heeft de overheid natuurlijk niet.
Een tekort is nog altijd een tekort, ook al is het "maar" 0,6%. Het betekent niets anders dat de staat meer geld uitgeeft dan ze ontvangt. Zelfs dus in 2017, waarin we volgens DNB al drie jaar van mooie groei achter de rug hebben.
Er s veel gesproken over het gewenste beleid om uit de crisis te komen. Veel partijen, met name aan de linkerkant van het politieke spectrum, pleitten voor Keynesiaans beleid om de economische problemen te bestrijden. Door te bezuinigen zou de crisis alleen maar geïntensifieerd worden.
Staatsschuld moet omlaag
Dat klinkt mooi, maar ik sluit niet uit dat een deel van de argumenten voor een stimulerend beleid voortkomen uit de wens te komen tot een grotere overheid. Op zichzelf ben ik ook voorstander van een Keynesiaans beleid op het moment van (conjunctuur)crisis, maar wel als de omstandigheden dat toelaten.
Die gunstige omstandigheden voor stimulerend beleid kunnen gecreëerd worden door in tijden van economische voorspoed begrotingsoverschotten te kweken en de staatsschuld voor een belangrijk deel weg te werken. Pas dan kan in een crisisperiode een echt Keynesiaans beleid worden gevoerd.
Mochten we nu werkelijk uit de crisis komen, dan is het te hopen dat de politiek eens echt werk maakt van het terugdringen van de staatsschuld. Het zou goed zijn als Swank daaraan bijdraagt door niet te gemakkelijk financiële ruimte te suggereren.
Of zou de bankdirecteur het stiekem leuk vinden dat de ECB de afgelopen jaren de stimulerende rol van de overheid heeft overgenomen met zijn historisch lage rentepolitiek en opkoopoperaties van (staats)leningen?
Extra groei
DNB meldde onlangs dat het stimulerende beleid van de ECB een positieve impuls aan de economie zal geven van 0,6%, ook weer over de periode 2015-2017. Swank vindt dit overigens geen succes omdat de groei er toch al was. Het ECB-beleid heeft alleen voor wat extra groei gezorgd.
Dat is op zichzelf een vreemde redenering. Als het echt zo is dat er 0,6%-hogere groei is, dan is dat toch meegenomen? Ik ben alleen bang dat het lastig is die eventuele groeibijdrage precies te bepalen.
Het zal natuurlijk wel uit de economische DNB-modellen komen, maar of daarin ook kan worden berekend wat de economische effecten zijn als het verruimende beleid niet gevoerd zou zijn, vraag ik mij af.
Kuur afmaken
Ernstiger vind ik echter de opmerking van Swank dat, ook al zou de komende maanden de economische groei aantrekken en de inflatie toenemen, het ECB opkoopbeleid van 60 miljard aan obligaties per maand gewoon moet worden voortgezet. Waarom?
Swank heeft zijn argument: "Begin je met een kuur, dan moet je hem afmaken". Het is gevaarlijk dit soort vergelijkingen te maken om je stelling kracht bij te zetten. Doorgaans is het afmaken van een kuur verstandig, maar de door Swank getrokken parallel gaat in deze niet op.
Is het wetenschappelijk bewezen dat een nauwelijks werkend medicijn (volgens Swank zelf) moet worden voorgezet, terwijl de ziekte al voorbij is? Waarbij ook nog eens ernstige twijfel bestaat of de bijwerkingen niet ernstiger zijn dan de kwaal. Ik begrijp niet dat de bankdirecteur tot deze uitspaak komt.
Flink prijskaartje
Naar mijn idee moet ECB eerder nog vandaag dan morgen stoppen met het opkoopbeleid van obligaties. Afgezien van de twijfelachtige of mogelijk zelfs contraproductieve werking, kost het beleid klauwen met geld.
Tot en met 5 juni heeft de ECB 159,6 miljard aan Europese staatsobligaties gekocht met een gemiddelde looptijd van ongeveer 8 jaar. Bij een rentestijging van 1% zoals deze zich de afgelopen weken manifesteerde, kan het verlies op de ECB-obligatiepositie circa 8% bedragen, ofwel 12,8 miljard euro.
Nu zullen ook obligaties zijn gekocht op al wat gestegen renteniveaus, maar een kleine 10 miljard euro zal het verlies toch wel zijn. Dat is een flink prijskaartje voor een nauwelijks werkend medicijn. Dus tegen Swank en andere beleidsmakers zeg ik: stoppen met die kuur.