Soms betrap je jezelf op een te klein denkraam. Zo worstelde ik enige tijd met de vermoedelijke effectiviteit van eurozone-brede depositogaranties als remedie tegen de kapitaalvlucht uit de periferie. Immers, voor particulieren hebben we tot een ton al een depositogarantie, afgegeven door de lokale soeverein, dat wel.
Maar zou het voor particulieren echt veel verschil maken of het nou de Spaanse staat is die die ton garandeert of Brussel? Belangrijker is het feit dat die garantie waardeloos is, mocht de Spaanse soeverein besluiten eenzijdig de euro te verlaten.
Ei van Columbus
Een eurozone-brede depositogarantie lijkt dus niet het geëigende instrument om kapitaalvlucht te voorkomen. Maar dit weekend las ik van Citi Did Summit Avoid Nadir met daarin het ei van Columbus: die depositogarantie moet natuurlijk ook bescherming bieden tegen het valuta-redenominatierisico!
Eureka! Dat je daar zelf niet opkomt. Maar als je ook de risico’s van het verlaten van de euro voor je rekening gaat nemen, dan gaan je potentiële verplichtingen uiteraard eveneens drastisch oplopen…
Tot dusver geven de Europese leiders er de voorkeur aan om radicale oplossingen uit de weg te gaan. Op de jongste Europese top was weliswaar sprake van een doorbraak, omdat het nieuwe, nog in gebruik te nemen permanente veiligheidsnet (met de gruwelijke naam ESM: Europees Stabiliteits Mechanisme) in beginsel de mogelijkheid krijgt om buiten de soeverein om insolvabele banken te herkapitaliseren.
Geringe middelen
Het probleem is echter dat deze verruimde taakopdracht niet vergezeld is gegaan van extra middelen. En voor de oorspronkelijke taakopdracht, solvabele maar illiquide soevereinen te ondersteunen, oogden de ter beschikking staande middelen al te gering (500 miljard euro).
Een bijkomend zorgelijk trekje is dat de deadline voor de ingebruikname van het veiligheidsnet, 1 juli, niet is gehaald. En het is ook aannemelijk dat de deadline voor de eerste stappen in de richting van een Europese bankenunie per ultimo 2012 ook niet gehaald gaat worden.
Voor je geloofwaardigheid is het natuurlijk niet best van te ambitieuze deadlines een gewoonte te gaan maken!
Een van de redenen waarom het permanente veiligheidsnet nog niet operationeel is, is onder meer de weigering van het Duitse Constitutionele Hof om binnen twee dagen in te stemmen met het onderliggende Verdrag (op vrijdag 29 juni ratificeerden beide Duitse kamers pas).
Pas op 12 september verschijnt de rook. Ik vermoed overigens dat het witte rook zal zijn. De strategie van het Hof is immers onder alle omstandigheden te waarborgen dat het begrotingsrecht van het Duitse parlement onaangetast blijft.
Achterdeur
Geen blanco cheques via de achterdeur! Aangezien het ESM een begrensde omvang heeft en belangrijke besluiten unaniem of met zwaar gekwalificeerde meerderheid (85%) genomen moeten worden, is de aansprakelijkheid van de Duitse soeverein op voorhand begrensd en lijkt er geen goede grond om de wetgever op het laatste moment de voet dwars te zetten.
Maar wacht eens even! Er wordt toch ook volop gefilosofeerd over het vergroten van de vuurkracht van het ESM door het fonds een bankvergunning te geven. Dat zou pas eens een mooie hefboomwerking mogelijk maken en alle problemen in de eurozone zijn voorbij...
Juist, en daarom is het waarschijnlijk dat het Hof tot 12 september de tijd neemt om deze mogelijkheid via een fraaie formulering in zijn vonnis uit te sluiten.
Daarmee is het cirkeltje rond: een met taken zwaar belast, maar ondergekapitaliseerd ESM. Het blijft nog wel even onrustig in de Eurozone. Maar er is uiteraard één goed werkende institutie in de Eurozone wiens potentiële vuurkracht door geen enkel Hof aan banden is te leggen: de Europese Centrale Bank. De bazooka ligt in Frankfurt…