De prijsvorming in de grondstoffenmarkt is onderhevig aan hevige schommelingen. Prijzen zijn überhaupt nooit stabiel, maar soms schieten ze rigoureus een kant uit, alsof het een ongeleid projectiel betreft.
De prijsvolatiliteit van de vermogensklasse commodities is in het algemeen significant hoger dan die van obligaties en aandelen. De bewegingen zijn terug te voeren op allerhande fundamentele prijsdrijvende factoren. De prijzen worden echter natuurlijk ook beïnvloed door een reeks niet-fundamentele krachten.
In deze column echter, wil ik één specifieke fundamenteel element belichten. Het betreft de seizoensinvloed, ofwel seasonality.
De jaargetijden
Agrarische producten kennen veelal prijsschommelingen door het jaar heen; daarin zijn op langere termijn patronen te herkennen. Zodra de oogst beschikbaar komt explodeert het aanbod en kachelt de prijs als gevolg daarvan omlaag. Dit gebeurt doorgaans een maal per jaar.
Echter, sommige gewassen worden twee maal per jaar geoogst. Dan vindt dit hele circus natuurlijk ook twee maal plaats en doet ook de prijscyclus zich dus meerdere keren per jaar voor. Het zorgt voor een golfpatroon in de prijsgrafieken (vergelijk het desnoods met de wiskundige sinuscurve).
Het geinige van verwikkelingen is natuurlijk dat er naast rechtstreekse gevolgen, ook indirecte consequenties te identificeren zijn. Immers, door de oogst ontstaat terstond behoefte aan vervoersmiddelen.
Invloed op metalen
Bepaalde typen schepen die voor granen, maïs en sojabonen worden ingezet, worden ook aangewend voor het transport van metalen. Dus als de vraag naar de schepen oploopt vanwege het beschikbaar komen van de oogst, dan stijgen de totale kosten voor de aanschaf van metalen.
Dit heeft ook zijn weerslag op de kale metaalprijs. Zo zijn ook op de koper-, nikkel- en zinkmarkt seizoensinvloeden te bespeuren. Los hiervan kunnen ook weersomstandigheden in bepaalde seizoenen voor overstromingen zorgen en mijnen doen onderlopen. Ook dat beïnvloedt de prijs van metalen.
De seizoensinvloeden worden derhalve bepaald door oogsten, als ook door weerscycli. Seizoenpatronen gelden niet louter voor de markten van metalen en agrarische producten, maar doen ook opgeld in de energiemarkten. De markten voor benzine en stookolie kenmerken zich eveneens door een dergelijke factor.
Toenemende vraag
In de Verenigde Staten wordt er in de zomer (vakantieperiode) relatief veel met de heilige koe gereden en die achtcylinder-monsters in de Verenigde Staten slurpen benzine. In de winterperiode daarentegen is juist de vraag naar stookolie relatief hoog vanwege de koude.
Ook de gasmarkt kenmerk zich sterk door seizoensinvloed. In de koude periode worden veel huizen verwarmd door gasgestookte installaties. In sommige landen gebeurt dit middels elektrisch-aangedreven middelen, maar de vraag is natuurlijk hoe die elektriciteit wordt opgewekt.
Wellicht met gasgestookte centrales. Tijdens diezelfde donkere dagen is ook meer vraag naar elektra wegens de behoefte aan verlichting. En zie daardoor wederom de vraag naar brandstoffen (waaronder gas) stijgen.
Behoefte aan opslag
Trends in prijsontwikkeling en de prijsverschillen die horen bij de wisseling der seizoenen zorgen voor de behoefte tot opslag. De wens bestaat om gedurende perioden van relatieve lage prijzen op te slaan om zodoende in geval van hoge prijzen te kunnen leveren (of daarvan te gebruiken).
Maar let op: opslag vergt nogal wat. Allereerst moet het mogelijk zijn. Zo kan elektriciteit (nog) niet op grote schaal, op economisch aanvaardbare wijze, worden opgeslagen. Anderzijds verrotten sommige agrarische of tropische producten, of hebben ze - op zijn minst - een beperkte houdbaarheid.
Graansilo’s hebben bovendien een beperkte capaciteit en niet alle warehouses voor metalen zijn erkend door de wereldwijd belangrijkste beurs voor metalenhandel (London Metal Exchange, LME). Dus ook in die zin bestaan er allerlei beperkende factoren.
Bovendien: opslagcapaciteit voor aardgas is niet in alle gebieden op aarde voor handen, en als het er al is, dan is het soms relatief duur. En zo zijn er nog tal van voorbeelden.
Zekerheden
Sowieso is het van belang te onderkennen dat de prijs van opslagcapaciteit natuurlijk ook fluctueert op de golven van marktwerking, net als de prijs van de commodity zelf.
Opslag vindt ook plaats om leveringszekerheid te garanderen. Strategische oliereserves gelden voor landen die lid zijn van Internationaal Energie Agentschap (IEA); zo dus ook ons kikkerlandje. Kijk maar eens naar het Centraal Orgaan Voorraadvorming Aardolieproducten.
De nationale strategische olievoorziening is gebaseerd op een niveau van minimaal negentig dagen netto import. Als gevolg van de invoering van de Wet voorraadvorming aardolieproducten 2012 houdt het bedrijfsleven (raffinaderijen en handelaren) ongeveer 20% aan, terwijl de verplichting van Cova bestaat uit 80%.
Daarnaast worden gasvoorraden aangehouden voor de wintertijd, vooral voor extreme koude. Het aanleggen of aanzuiveren van dergelijke reserves doet de vraag stijgen. Dit heeft een prijsopdrijvend effect.
En dat betekent op zijn beurt een toename van de prijsbeweging, dan wel het tegendeel, namelijk een stabiliserend effect. Welke van beide het geval is hangt natuurlijk af van de trend die op dat moment reeds gold: een opgaande markt wordt versterkt, een neergaande afgezwakt.