Beleggers zijn sinds de kredietcrisis wars van risico's, maar risicoarme beleggingen als obligaties en spaarrekeningen leveren helaas nauwelijks rendement op. Om een kans te maken om toekomstige beleggingsdoelen te halen zulen beleggers moeten leren dat risico nemen toch echt part of the deal is. Of genoegen moeten nemen met minder.
Wie gaat beleggers dat uitleggen? Banken en adviseurs doen op dit moment een stapje terug of worden door regels gebonden. Toch zijn de keuzes die je nu maakt cruciaal voor je financiële toekomst. Zelf doen, dan maar? IEX zette vijf bewezen innovatieve en dwarse denkers uit de beleggingswereld aan één tafel voor een lange, intensieve brainstormsessie. Op zoek naar de grondregels voor Het Nieuwe Beleggen, aan de hand van 10 stellingen.
Stelling 1
"Risicovrij rendement bestaat niet meer"
Brainstorm 14 februari 2012
Aan tafel:
- Pieter Kort (PK) – Hoofdredacteur IEX Media
- Kalo Bagijn (KB)– directeur Brand New Day, oprichter Binck bank
- Jean-Paul van Oudheusden (JPvO) – RBS Markets, introduceerde Turbo's en AEX Obligaties
- Peter Verhaar (PV) – fnancieel commentatot/columnist, oprichter Alex
- Lars Dijkstra (LD) – Chief Investment Officer Kempen, lid ‘Club 300’ (voor vernieuwing van het vermogensbeheer)
- Jeroen Vetter (JV) – directeur Capital Guards, oprichter SNS Fundcoach
Op zoek naar de grondbeginselen van Het Nieuwe Beleggen
PK: Risicovrij beleggen is een beetje de standaard geweest waar iedereen mee werkte. Het risicovrije rendement plus wat je daar met actief beleggen aan kon toevoegen. Maar we zien nu dat wat voorheen doorging voor risicovrij – de AAA-belegging – niet zo zeker meer is en ook geen rendementen geeft waar je iets aan hebt. Is er nog wel zoiets als een risicovrije belegging?
PV: Die zjn er nooit geweest. Maar we komen er nu pas achter. Het beste voorbeeld is De Nederlandsche Bank (DNB), die altijd tegen banken heeft gezegd dat je geen solvabilteit hoeft aan te houden als je in Griekse of Italiaanse obligaties belegt. Daar hebben we nu toch wel heel hard onze neus aan gestoten. Het is er nooit geweest en dat wordt nu ook duidelijk. En we zullen onze klanten duidelijk moeten maken dat het er ook nooit zal komen. Zelfs van een spaarrekening staat nu ter discussie of het wel risicovrij is. Dat is een harde boodschap voor beleggers.
LD: In de beleggingstheorie kennen we wel zoets als de risk free rate of return. Maar ja, hoe lang is het geleden dat we bij onze eigen banken niet veilig waren? Dat is heel lang geleden; dan moet je terug naar de jaren dertig in Amerika of naar de Weimar-republiek. Het is ietsje genuanceerder dan ‘het is er nooit geweest’, want we hebben wel altijd gedaan of het wèl zo was.
PV: We moeten Markowitz hier eigenlijk de schuld van geven. Door die gestileerde modellen over rendement en risico zijn we in de waan gebracht dat het er is. We zjn allemaal opgevoed met dat denkkader. Als je mij vijftien jaar gelden deze stelling had voorgelegd had ik heel anders gereageerd.
KB: Staatsobligaties zijn ook niet ultiem risicoloos. Er zijn veel voorbeelden van landen in het verleden die in default zijn geraakt. Ik geloof dat alleen Zwitserland zich altijd keurig aan zijn verplichtingen heeft gehouden.
PK: Dus we konden eigenlijk wel weten dat staatsobligaties niet risicoloos zijn. Want dat een land failliet kan gaan is geen nieuws.
JV: Historisch gezien is het eerder regel dan uitzondering. Maar de laatste dertig jaar is het in het westen relatief weinig gebeurd. Het woord risico heeft bij particuliere beleggers echter een andere betekenis dan in de financiële theorie.
JpvO: Ik ben het ermee eens dat risicovrij beleggen niet bestaat, maar om een beetje tegenwicht te bieden: geld dat je nu hebt staan bij een land met een goede credit rating en onder een depositogarantiestelsel komt toch behoorlijk in de buurt van wat mensen ervaren als risicovrij. Natuurlijk, als Nederland of Duitsland omvalt – en daar moet je meer rekening mee houden dan ooit – dan is ook dat niet zeker, maar ik vind het van daar nog wel een grote stap naar een Griekse staatsobligatie.
PV: Maar juist de introductie van dat garantiestelsel heeft ervoor gezorgd dat het risicobesef bij spaarders volledig weg is! Ik pleit in bijna al mijn stukken voor afschaffing van het depositogarantiestelsel. En wel morgen! Dan pas gaan mensen namelijk inzien dat er niet zoiets bestaat als risicovrij beleggen. Het verhogen van het garantienvieau van 40.000 euro naar 100.000 euro heeft het probleem alleen maar verergerd. Het denken over risico is totaal veranderd.
JV: Maar vergeet niet dat die verhoging wel voor rust heeft gezorgd in de bankenmarkt.
PV: Ja, rust voor de zwakke broeders.
JV: Dat kan tijdelijk heel goed zijn. Ik denk dat de banken er nu relatief gezien heel goed voor staan ten opzichte van banken in andere landen. De Rabobank krijgt zoveel geld dat ze van gekkigheid niet meer weten wat ze er mee moeten.
PV: Ja, maar het is een van de indicaties dat we klanten niet meer opleiden om over risico na te denken.
LD: De Ieren hebben destijds unilateraal gezegd: wij garanderen nu alle banktegoeden. Daarom zitten ze nu zo in de ellende; ze hebben in principe in eén klap de hele sector genationaliseerd.
KB: Ik denk dat consumenten, zoals Peter zegt, wel een eigen verantwoordelijkheid hebben, maar daar moeten ze wel toe gedwongen worden. Als je als overheid zegt: “wij garanderen per definitie tot 100.000 euro”, dan hoef je nergens meer over na te denken. Terwijl je zonder die garantie wèl wordt gedwongen om een afweging tussen risico en rendement te maken.
PV: Precies. Dit houdt de status quo in stand. Financiële instellingen die slecht opereren kunnen zo blijven bestaan. Ik zou het toejuichen als er eens een bank failliet zou gaan.
LD: Je zou verwachten dat je in ruil voor zo’n garantie ook een veel lagere rente krijgt, van 0,5% of zoiets. De overheid zou moeten zeggen: we garanderen uw tegoed, maar je krijgt niet de 2,5% à 3% die gebruikelijk is in de markt, maar slechts 0,5%.
KB: Je creëert oneerlijke concurrentie met een garantie op spaargeld. Banken die minder solide zijn kunnen hoge rente op deposito’s bieden.
PV: Topman Bruggink van de Rabo heeft onder ede verklaard, bij de Commissie De Wit: laat banken failliet gaan. Terecht, vanuit zijn gezichtspunt. Ten eerste zijn ze de grootste betaler aan het depositogarantiestelsel, maar ze worden ook geconfronteerd met volledig oneerlijke concurentie.
PK: Dus er is eigenlijk wèl een risicovrij rendement, namelijk de hoogste spaarrente die onder het depositopgarantiestelsel valt...
KB: Nee, want dat wordt gedekt door de staat en hoe veilig is de staat?
JV: Nou, het wordt niet gedekt door de staat, maar door de andere banken.
KB: Ja, maar uiteindelijk natuurlijk wel door de staat.