Het Nieuwe Beleggen: 5
"De rol van de beleggingsadviseur raakt uitgespeeld"
Beleggers zijn sinds de kredietcrisis wars van risico's, maar risicoarme beleggingen als obligaties en spaarrekeningen leveren helaas nauwelijks rendement op. Om een kans te maken om toekomstige beleggingsdoelen te halen zulen beleggers moeten leren dat risico nemen toch echt part of the deal is. Of genoegen moeten nemen met minder.
Wie gaat beleggers dat uitleggen? Banken en adviseurs doen op dit moment een stapje terug of worden door regels gebonden. Toch zijn de keuzes die je nu maakt cruciaal voor je financiële toekomst. Zelf doen, dan maar? IEX zette vijf bewezen innovatieve en dwarse denkers uit de beleggingswereld aan één tafel voor een lange, intensieve brainstormsessie. Op zoek naar de grondregels voor Het Nieuwe Beleggen, aan de hand van 10 stellingen.
Brainstorm 14 februari 2012
Aan tafel:
- Pieter Kort (PK) – Hoofdredacteur IEX Media
- Kalo Bagijn (KB) – directeur Brand New Day, oprichter Binck bank
- Jean-Paul van Oudheusden (JPvO) – RBS Markets
- Peter Verhaar (PV) – fnancieel commentatot/columnist, oprichter Alex
- Lars Dijkstra (LD) – Chief Investment Officer Kempen, lid ‘Club 300’
- Jeroen Vetter (JV) – directeur Capital Guards, oprichter SNS Fundcoach
De rol van de beleggingsadviseur raakt uitgespeeld.
JV: De rol van de klassieke beleggingsadviseur in dienst van een bank is eigenlijk al uitgespeeld. Als ik in mijn omgeving kijk, ik woon in een boerendorp, dan is er in de wijde omtrek geen beleggingsadviseur meer te vinden. Dat is allemaal gecentraliseerd in callcenters en dergelijke. Beleggingsadvies bestaat in juridische termen ook eigenlijk niet. Het is geholpen zelfdoen. Banken duwen klanten nu naar een execution only-variant of naar een beheersvariant. De klassieke adviseur moet dan omgeschoold worden naar regisseur.
PV: Ik vind het wel jammer dat dat gebeurt. Want er is wel degelijk een rol voor beleggingsadviseurs. Vanuit kostenoverweging en regelgeving wordt je nu gedwongen om het zelf te gaan doen. Het hele middenveld is weggevaagd, terwijl mensen volgens mij ècht behoefte hebben aan een op maat gesneden advies. Dat hoeft niet eens altijd van een persoon te komen. Technologie biedt ook al de mogelijkheid om op maat gesneden adviezen te produceren.
JV: Wat is maatwerk? Veel vermogensbeheerders zeggen ook dat ze maatwerk leveren, maar als je naar de portefeuilles gaat kijken, zie je gewoon standaard-modelportefeuilles.
KB: Als je het hebt over de ouderwetse adviseur die je opbelt en zegt: we gaan nu Olies kopen, ja, die rol is over en uit. Dat bestaat niet meer. Zo iemand kan in het beste geval financial planner worden.
JV: Dan moet het wel iemand zijn met alle vergunningen, want anders mag het niet.
JPvO: Laatst stond er een interessant stukje op MoneyWeek. Ze hadden een onderzoek gedaan naar wat de uurprijs van een financieel adviseur zou moeten zijn. Klanten zeggen dat dat ongeveer 39 euro per uur zou mogen kosten, terwijl de adviseurs zelf zeggen dat ze wel 200 euro per uur waard zijn. Het gaat weer om transparantie. Het is nu helemaal niet duidelijk wat een adviseur kost. Als je een advocaat zoekt, dan weet je dat je, zeg, 150 euro per uur kwijt bent. Maar op een advies bij een bank zit helemaal geen prijs. Als je als adviseur gewoon kan uitleggen wat je toegevoegde waarde is en wat je voor een klant doet, dan heeft een adviseur zeker een rol.
KB: Die rol verschuift alleen richting de rol van financieel planner. De toegevoegde waarde zit hem niet in het geven van heel specifiek beleggingsadvies, maar het gaat om het hele plan, dat bestaat uit inkomsten, vermogen en doelstellingen.
LD: Dat vergt wel een heel ander type regisseur.
KB: Ja, het wordt echt een financieel planner.
PK: Gaan we er naartoe dat straks de bulk van de markt bediend gaat worden door technologie?
JV: Banken schroeven de vermogenseisen alleen maar op. Zij kunnen heel veel mensen niet meer bedienen. Daardoor zie je nu een opkomst van family offices. En de ondergroep wordt straks bediend door gestandaardiseerde technologie.
PV: Dat hoeft niet gestandaardiseerd! Helemaal niet. Het kan gewoon maatwerk zjn. Het begint met het doorrekenen van een situatie. Je wilt daar uitkomen, je bent nu hier, onder deze en deze verwachtingen zul je daar niet uitkomen. Dus we moeten actie ondernemen. Vervolgens ga je kijken hoeveel risico daarbij genomen kan worden. En daar passen weer producten bij.
JV: Dat leidt natuurlijk niet tot maatwerkportefeuilles.
PV: Het is wel maatwerk, maar dat leidt bij veel mensen tot dezelfde portefeuille. Dat is een gevólg van de maatwerkoplossing. Je begint niet met een gestandaardiseerde portefeuille, maar je komt er wel vaak op uit, omdat de meeste mensen beginnen met ongeveer hetzelfde bedrag en ongeveer hetzelfde einddoel willen behalen.
JV: Er is zoveel onderzoek naar gedaan. De meeste mensen hebben dezelfde einddoelen.
PV: Ja, maar dan is het nog steeds maatwerk.
JPvO: Je kunt veel meer online doen. Kijk naar sites als Moneyvista of R-Plan in Engeland. Hier zie je dat nog niet. Hier speelt vooral de discussie: wat gebeurt er straks als de rebates worden afgeschaft, dan kunnen we het advies niet meer betalen. Maar die online ontwikkeling gaat hier erg langzaam.
LD: Kan financiële planning in jullie optiek volledig online?
PV: Ja, 100%. Ik praat vanuit mijn oude discipline; we waren er toen al mee bezig, met Alex Vermogensbeheer, wat een volledig geautomatiseerd product is.
JV: Ja, maar dat is alleen beleggen. Financiële planning gaat om meer.
PV: Als ik er nog had gezeten was het nu ook een ander product geweest.Ik ben het met Jean-Paul eens; zowel Alex als Binck staan volledig stil op dit gebied. De aanzet om te komen tot een online vermogensbeheerder, die helemaal geautomatiseerd is, is al in 2008 gemaakt. Het werkt ook, er zit ongeveer een miljard in. Maar de volgende stap, naar financiële planning, die hebben ze nooit gezet. Het is blijven steken in de keuze welke aandelen je moet nemen en dergelijke.
KB: Er moeten tools gaan komen die volledig geïntegreerde online financial planning gaan aanbieden.
JPvO: Eén nuance. Ja, het kan online, maar je hebt er wel er wel een fysieke financieel planner bij nodig, die je via de telefoon of via de chat kan bijstaan. Mensen zijn niet vaak bezig met hun persoonlijke financiële planning. Als je dat wel doet, dan wil je even spreken met iemand, die je niet persoonlijk hoeft te kennen, maar die je concrete aanwjzngen kan geven over hoe je dingen moet interpreteren.
KB: Dat is een leuke aanvulling, maar wat zou er technologisch dan niet kunnen wat een individu wel kan?
JPvO: Technologisch kan er een hele hoop; het gaat vooral om het vertrouwen. Voordat ze op de knop “dit koop ik” drukken, willen mensen nog even horen van een echt persoon wat ze nu aanschaffen. En als je dat een keer gedaan hebt, dan kun je het daarna wel zelf.
PK: Dus de beleggingsadviseur van de toekomst zit met een headsetje op in een callcenter?
JPvO: Misschien is het een erg industrieel voorbeeld, maar ik heb voor de koersen een Bloomberg-terminal. Daar zit een “Help-Help”-knop op. Als je die indrukt komt er meteen een scherm tevoorschijn en zegt er iemand: wat is je vraag? Die persoon weet altijd antwoord – of hij weet het binnen een minuut. Daarna is die persoon weg. Maar je bent wel geholpen.
PV: De Rabobank in Weert heeft een digitale spreekkamer. Het bankieren gaat elektronisch, maar als je problemen hebt, dan log je in en wordt je in een digitale spreekkamer gezet. Je ziet de adviseur aan de andere kant van het scherm zitten. Je hebt allebei dezelfde documenten voor je neus en dan wordt daar even over gesproken. Vervolgens ga je die spreekkamer weer uit. Je hoeft nooit meer naar de bank toe. Dat is daar al volledig geïmlementeerd. Het is het model van de toekomst. Als je denkt: ik wil toch even met iemand praten, dan zoek je even digitaal contact. Daar zul je dan waarschijnlijk wel voor moeten gaan betalen, want dat kan niet grats.
JPvO: Als je goed geholpen word zul je niemand daarover horen klagen.
LD: De technologie brengt je naar execution only, met dit soort oplossingen. Daarin staat financial planning centraal. De volgende stap is beheer. Het adviesstuk daartussenin zal verdwijnen.
PV: Ik vind execution only altijd negatief klinken. Beheer is duidelijk. Dan doe je er helemaal niets meer aan. Je ziet wel wat er uit komt. De rest zal het geholpen zelf doen.
LD: Wat me dan wel zorgen baart zijn die onderzoeken waaruit blijkt dat de particuliere belegger het zelf niet zo goed kan. Door op de verkeerde momenten in en uit te stappen verliest hij procenten per jaar. Hoe bescherm je een particulier daartegen?
KB: Uit onderzoeken blijkt dat ook professionals achterblijven bij benchmarks.
PV: Je moet onderscheid maken tussen twee soorten particuliere beleggers. Er zijn mensen die het voor hun hobby doen, voor de kick. Dat zijn de mensen die achterblijven in hun portefeuille. En er is een veel grotere groep die het helemaal niet ziet als een hobby, maar als een verplichting. Daar hebben wij als branche een heel grote verantwoordelijkheid voor. Door die mensen te laten zien wat de consequenties zijn van veel muteren, niet nadenken over einddoelen en dergelijke. De hobbyklanten vinden het vaak helemaal niet erg als ze wat achterblijven, want ze hebben hele andere doelstellingen met dat stukje vermogen.
LD: Ja, maar in een low return environmnent als nu, met aandelenrendementen tussen 2 en 12% en oligatierendementen van 2%, dus een totaal te verwachten rendement van 4 à 5% is een paar procent achterblijven het verschil tussen leven en dood. Uit onderzoeken naar de mutual fund industrie in Amerika blijkt ook dat er, als je tijdgewogen en geldgewogen gaat kijken, zo’n 3% tussen zit. Dat zijn de kosten van het in- en uitstappen. Daarin hebben we als industrie ook een rol naar onze klanten. KB: Daarom hoort het advies ook thuis bij zo’n regisseur, want bij de invulling kan maar weinig toegevoegde waarde worden geleverd. Een klant moet duidelijk snappen waarom hij in een bepaalde situatie risico-arm, risicovol of risicoloos moet beleggen. Daar komt vervolgens een invulling uit, in de vorm van een asset allocatie, maar daarna is er weinig toegveoigde waarde meer te leveren.
LD: Maar we begonnen met de constatering dat iedereen in die veilige Nederlandse staatsobligaties wil. En we hebben er wel een rol in om mensen ervan te laten doordringen wat dat voor perspectieven biedt.
JV: De push naar execution only heeft mensen richting de productensupermarkten geduwd. Dat is voor veel mensen een speelgoedparadijs, waar van alles leuks te koop is, maar waar ze zelden genoeg rendement op maken. Wat je nu ziet is een tegengestelde beweging. Mensen zien door de bomen het bos niet meer en zijn bereid om te betalen voor advies.
PV: De mensen die ècht execution only willen doen vormen een heel klein groepje en daar hoef je echt geen medelijden mee te hebben.
JV: Je moet je ook niet blind staren op onderzoeken die zeggen dat er wéér mee rmensen zelfstandig gaan beleggen. Er wordt ook gevraagd: bent u vrijwillig of onvrijwillig zelfstandig gaan beleggen? 85% zegt onvrijwillig zelfstandig te beleggen!
PV: Ik krijg het vaak voor mijn voeten geworden. Alex, dat was toch van het Zelf Beleggen? Dus je vindt dat iedereen het maar uit moet zoeken? Nee! Helemaal niet!
JPvO: Voor die grote groep die niet in aanmerking komt voor maatwerk zijn er twee opties mogelijk: gestandaardiseerd vermogensbeheer of execution only. Maar het aanbod van dat gestandaardiseerde vermogensbeheer is beperkt. Dus dan eindig je al snel aan de doe-het-zelf-kant. Er zou meer aanbod moeten zijn van oplosingen die verder gaan dan: dit is het pakketje, wilt u hier tekenen?
PV: Precies. De traditionele beleggingsadviseur – maar dan in de rol van regisseur – die moet gewoon weer terugkomen!
LD: Ja, als financiële planner. Er zijn tweerichtingsopties. Of de technologie, mèt financiele planning – een digitale planner voor mijn part – of uitgebreidere dienstverlening in de vorm van maatwerk voor mensen die daarvoor willen betalen.
KB: Het voordeel van digitale planning is dat het schaalbaar is en goedkoper.
PK: Maar ook al heb je een adviseur of een planner – digitaal of niet – je zult in de toekomst actiever met je portefeuille bezig moeten zijn.
PV: Met je vermógen moet je bezig zijn. Dat is iets anders dan je portefeuille. Je moet kritisch zijn naar de adviseur die tegebnover je zit.
JV: We zeggen net dat een belegger veel meer bezig moet zijn met zijn doelstellingen. Als hij dat doet hoeft hij helemaal niet zo actief met z’n portefeuille bezig te zijn. De nieuwe belegger moet vooral actief bezig zijn met z’n zeilboot en z’n kinderen.
PV: Exact.