Gestructureerd en ingebed

In Een reële optie verwees ik naar de managementbesluiten die genomen kunnen worden zodra een speler in de commoditymarkt capaciteit ter beschikking heeft. Ik ga graag verder in op reële opties, maar nu op de flexibiliteit die terug te vinden is in leveringsovereenkomsten.

Grondstoffen worden doorgaans gecontracteerd voor verwerking of consumptie. Het contracteren geschiedt normaliter aan de hand van leveringscontracten. Grote bedrijven hebben veelal specifieke wensen, die zijn gedetailleerd verwoord in het leveringscontract en diens clausules.

Zo is het heel gebruikelijk om de onzekerheid van daadwerkelijke behoefte te beheersen door flexibiliteit in de leveringsvoorwaarden in te bouwen. Volumeflexibiliteit bijvoorbeeld, biedt afnemers een vorm van keuzevrijheid. Hoe zit dat precies?

Verwerking en consumptie

De grondstofmarkten kenmerken zich onder meer door fysieke levering. Immers, grondstoffen moeten daadwerkelijk worden geleverd alvorens zij kunnen worden geconsumeerd of verwerkt tot bruikbare producten.

De stand van de economie en vele andere aspecten bepalen of een productiebedrijf veel of weinig vraag naar producten kent. Als de volumes relatief laag zijn zal zo'n bedrijf dus ook minder behoefte hebben aan grondstoffen voor de productie van het halffabricaat of eindproduct.

Floreert de economie daarentegen of heeft het productiebedrijf de wind op enigerlei wijze in de zeilen, dan zal zij behoeftig zijn aan grote volumes grondstof. Met andere woorden, volumeflexibiliteit in leveringscontracten voor grondstoffen is voor de consument ervan zeer gewenst.

Dynamische benadering

Een voorbeeld betreft een contract voor levering van 100.000 ton, met aan maximale afwijking van 15%. Dus de minimale afname is 85.000 ton, de maximale afname 115.000 ton. Volumeflexibiliteit biedt een zekere mate van maatwerk voor haar specifieke zaak.

De grondstoffenleverancier (dikwijls de producten van de natuurlijke hulpbronnen zelve) is best bereid haar klant hierin tegemoet te komen, maar stuit daarbij wel op onzekerheid. Immers, hoeveel precies zal worden afgenomen is op voorhand niet te voorzien.

Deze onzekerheid zal in banen moeten worden geleid. Het bijbehorende prijsrisico moet worden gemanaged en daarbij behoort een dynamische benadering. Het managen van bedoeld marktrisico (hedging) brengt kosten met zich mee, zoals iedere verzekering geld kost.

Structured products

Op basis van voorgaande kan worden gesteld dat de consument een prijs voor de grondstof betaalt waarin tevens een premie is besloten. Deze premie is de prijs voor de flexibiliteit, precies zoals het gebruikelijk is om een premie te betalen voor een verzekeringspolis of een aandelenoptie.

Deze optionaliteit is ingesleuteld in de leveringsovereenkomst. De resultante, het contract met optie, is eigenlijk niets anders dan een structured product. De mate van structurering is een variabele factor. Sommige leveringsovereenkomsten zijn betrekkelijk eenvoudig, andere uiterst complex.

De meest eenvoudige variant betreft een zogeheten take-or-pay-contract. Dit is een overeenkomst waarbij de afnemer niet echt zuivere volumeflexibiliteit heeft, maar best minder mag afnemen dan afgesproken. Echter, in dat geval wordt evengoed een vast bedrag gefactureerd.

Dit ten einde de kasstromen voor de leverancier veilig te stellen. De consument wordt flexibiliteit geboden om eventuele fysieke problemen te voorkomen, of uit de weg te gaan.

Swing-contracten

Zogeheten swing-contracten betreffen contracten waarbij de af te nemen volumes vaststaan, maar waarbij de allocatie per afnameperiode kan of mag variëren.

Zo kan een afnemer bijvoorbeeld over een periode van twaalf maanden contractueel verplicht zijn om 6 miljoen eenheden van een bepaalde grondstof af te nemen, maar de klant heeft wel flexibiliteit om deze af te nemen volumes te variëren per periode.

Hij kan bijvoorbeeld iedere maand 500.000 eenheden afnemen, maar - als alternatief - kan hij er ook de eerste maand 300 000 afnemen en de tweede maand 700.000, terwijl de overige maanden 500.000 wordt afgenomen. Dan is de totaalafname evengoed 6 miljoen eenheden.

Dit soort patronen zijn in de gaswereld vrij gebruikelijk, vanwege wisselende behoefte tot verwarming. In de zomermaanden wordt dan doorgaans betrekkelijk weinig afgenomen en in de winterperiode relatief veel.

Aanbieding

Wanneer een aanbieder een afnemer een offerte afgeeft met een vaste prijs, dan krijgt de afnemer ook een soort optie aangeboden. Immers, hij mag het aanbod accepteren, maar dat hoeft niet. Als de prijs in de markt vervolgens significant stijgt zal hij het aanbod ongetwijfeld met beide handen aangrijpen.

Daalt de prijs daarentegen, dan zal hij waarschijnlijk afzien van het aanbod, omdat hij elders betere voorwaarden kan krijgen. Dat betekent dat de validiteitsperiode van de offerte ook een optionaliteit in zich herbergt. En naarmate deze periode langer is, vertegenwoordigt dit meer waarde.

Die zal dan ook in de vorm van een premie in de contractprijs moeten worden opgenomen. Hierdoor bestaat een consumptieprijs niet louter uit de kosten voor de commodity, maar uit allerhande premies, om van transportkosten en belastingen nog maar te zwijgen.

Inbedding

In leveringscontracten voor grondstoffen en het voorafgaande proces van offreren van een contracteren zit dus flexibiliteit besloten, die kan worden beschouwd als optionaliteit, of kortweg optie. Dergelijke opties worden embedded opties genoemd.

Dus een embedded option betreft flexibiliteit dat in een leveringscontract is gesleuteld, en dus op die wijze is verankerd. Als genoemde flexibiliteit als optie wordt gemodelleerd, dan kan die als zodanig worden gehedged, als ook gewaardeerd.

En dat biedt prachtige voordelen voor betrokken partijen. Het vereist echter wel serieus puzzelwerk om de juiste soort optie te vinden die past bij de juridische aard van het leveringscontract en diens specifieke clausules. Exotische varianten moeten daarbij van stal worden gehaald. Wie wordt daarvan niet opgewonden?