De cijfers van ING zijn binnen, en zien er prima uit. Ondanks dat CEO Hamers in het begeleidende filmpje klaagt over lage rente, zwakke economische groei en regelgevingkosten, weet de bank zich er goed door heen te slaan.
VIDEO
De rentemarge loopt namelijk gewoon op de laatste kwartalen, waarmee een belangrijk deel van de winstgroei verklaard wordt.
De regelgevingskosten zijn dit kwartaal juist flink afgenomen (van 105 naar 65 miljoen euro), de rentemarge weet ING goed te handhaven en de zwakke economische groei is niet af te lezen aan de lagere toevoegingen aan de stroppenpot (265 miljoen euro tegenover 307 miljoen euro vorig kwartaal).
Per saldo gewoon sterke cijfers, zeker gezien de macro-economische omstandigheden. Het sentiment rond banken is echter nog lang niet gedraaid. Gisteravond was ik bij een beleggingsclub in de Hoeksche Waard te gast.
Ook daar proefde ik een aversie tegen banken, alhoewel men wel een paar ING's in portefeuille had. Het negatieve sentiment rond banken dit jaar ziet u terug in de verschillen tussen de verbeterende resultaten en de lagere koers. Met de groeten van Deutsche Bank:
En dan doet ING het nog redelijk goed ten opzichte van de peers. Maar dat is natuurlijk niet zo moeilijk als bij die Eurostoxx banken ook de Italiaanse en Duitse rommelbanken meegenomen worden:
ING wil digitaliseren In België was de schok groot, en kondigde de regering al aan dat banken een noodfonds zouden moeten oprichten om bankmedewerkers die de dupe zijn van verdere digitalisering te kunnen begeleiden naar nieuw werk.
Verdere digitalisering is het doel, en het langzaam ontwakende Belgische bankpubliek moet via het internet, of nog liever, via de smartphone, gaan bankieren, en niet de hele dag door op de bankfilialen rondhangen.
De langjarige grafiek van het aandeel ING.
CEO Ralph Hamers weet als geen ander hoe het Belgische bankenlandschap er uitziet. De 50-jarige Hamers, sinds 1 oktober 2013 CEO van ING Groep, werkt al sinds 1991 voor de ING en was van 2011 tot zijn benoeming in de Executive Board in mei 2013 CEO van ING België en Luxemburg.
Think Forward
ING is één van de voorlopers op bankgebied. De ontslagronde die 1,1 miljard euro kost wordt vergezeld van 800 miljoen euro aan investeringen om de bank zo digitaal als maar mogelijk te maken.
In het nieuwe beleidsplan , Think Forward genaamd, vertelt Hamers hoe de bankwereld er momenteel uitziet, en waar ING heen wil de komende jaren.
De digitalisering is aan het versnellen, niet alleen in de bankwereld, overal om ons heen. Dit is een mooi grafiekje, waarin de opmars van de smartphone (mobile first) te zien valt. Dat gaat inderdaad erg hard. 2% handelt z'n zaken nog telefonisch (dat wil zeggen: bellend!), of op 't bankfiliaal af.
En dit zijn dan nog de gemiddelden. U weet dat er recent nogal wat ophef was rond het besluit van ING om in België het personeelsbestand ernstig te reduceren. Volgens ING is België ready is voor the next transformation . Zouden ze daar ING België mee bedoelen, of meer het Belgische volk als geheel?
Ik heb twee jaar in België mogen werken bij De Tijd/De Belegger; wat mij opviel was dat de digitalisering minder dwingend aanwezig was dan bij ons. Belgen krijgen bijvoorbeeld nog veel meer fysieke post, en gebruikten geen tot nauwelijks Whatsapp.
Dat zit niet zozeer onder het Belgische bedrijfsleven, alswel onder de bevolking zelf. De krant De Tijd is één van de modernste van Europa. Tijd voor een inhaalslag dus.
Nu ze ons op voetbalgebied (tijdelijk) voorbij zijn gaat onze nationale voetbalsponsor ze ook op ander gebied voorthelpen. Kijk naar de huidige verschillen in bankbeleving.
Waar in Nederland alles allang via internet, en nu smartphone gaat, komen de Belgen nog braaf naar het bankkantoor, of plegen even een belletje. Bijzonder arbeidsintensief voor de bank, in casu ING.
Kortom, de Belgische klanten worden met enige dwang het kantoor uitgewerkt en een telefoon in handen geduwd. Het aantal bankkantoren in België is dan ook bizar hoog in vergelijking met Nederland. De NOS berekende dat ING in België 1200 kantoren heeft, en in Nederland 244.
Vijf keer zoveel bankfilialen
Het FD kwam met cijfers van onderzoeksbureau Locatus. Dat zegt dat België nog 5442 bankfilialen telt. In Nederland zijn dat er dat 1641. Volgens directeur Zandbergen is er in Belgie één bank per 2000 inwoners, en in Nederland één bank per 10.000 inwoners.
En in dit artikel (vastgoedjournaal) zegt Zandbergen dat binnen tien jaar zo goed als alle bankfilialen verdwenen zijn uit het straatbeeld. "Er valt simpelweg geen geld meer mee te verdienen", aldus Zandbergen.
België en Nederland, Market Leaders
België en Nederland zijn de twee belangrijkste landen voor ING. Hier ziet u hoe de winst, en de RWA (Risk Weight Assets) per regio zijn verdeeld.
Opvallend is de bijdrage van ING Duitsland. Met 10% van het risico wordt 18% aan de resultaten bijgedragen. Duitsland is voor ING dan ook de stip op de horizon. Het aantal kantoren in Duitsland is namelijk nagenoeg 0.
In Duitsland heeft ING ING-Diba, Direkt Bank, min of meer een internetspaarbank. ING was zelf zeer succesvol met het wereldwijd uitrollen van ING Direct eind jaren negentig, maar nam in Duitsland al in 1998 Deutsche Direktbank over.
Eerst nam het een belang van 49%, om in de jaren daarna het volledige eigendom te verwerven. Dat Diba is geen klein bankje, het is de elfde bank van Duitsland met 8,5 miljoen klanten. Het sponsort het Duitse basketballteam, hier ziet u de Duitse sterspeler Dirk Nowitzki (2m13) in actie.
Vorige maand verbond de voormalige minister van Financiën, Peer Steinbruck, zich als adviseur aan Diba. ING Diba is dus eigenlijk de tegenpool van ING België. In Duitsland gaat in principe alles via internet of mobiel, en dat wordt het voorland van België, en ook van Nederland natuurlijk.
Uitstaande leningen ING
Dan eens gekeken hoeveel geld ING eigenlijk uit heeft staan momenteel. ING onderscheidt daarbij verschillende regio's:
Market Leaders (NL, Belgie en Luxemburg)
Challengers (Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Spanje, Frankrijk en Italië)
Growth Markets (Polen, Turkije, Roemenië en de belangen in Aziatische banken)
Rest of World
ING wil minder afhankelijk zijn van hypotheken. Of wil, in ieder geval, moet, want volgens het IMF leunt de Nederlandse banksector erg zwaar op de huizenmarkt, die ook nog eens overpriced is. Toch?
Hypotheekje erbij?
Toch heeft ING in het tweede kwartaal maar 3 miljoen euro als voorziening genomen op de Nederlandse hypothekenmarkt. In de praktijk valt dat allemaal dan wel mee. Het is de afgelopen jaren al behoorlijk minder geworden. Al is dat meer te danken aan de groei elders.
In 2013 (56% van 494) stond er 276,6 miljard euro uit in hypotheken, in 2016 (51% van 551) was dat 281 miljard euro. Over 4 jaar moet dat naar 48%. Maar ook dat zal in absolute zin weer hoger zijn dan de huidige 281 miljard euro.
Dat banken hypotheken afbouwen is dan ook een fabeltje, ze leggen alleen de focus ergens anders, voornamelijk op Industry Lending, waar wat hogere percentages zijn te verdelen.
Kredieten aan olie- en gassector
De sector die het het moeilijkst heeft momenteel is de olie- en gassector. Hoewel de olieprijs alweer een flinke rit gemaakt heeft vanaf de dieptepunten eerder dit jaar, wachten veel toeleveranciers aan die industrie nog steeds op de eerste grote orders dit jaar.
ING en ABN zitten ook zwaar in de olie. Bij ING valt dat onder het segment Industry Lending. Daar staat inmiddels ruwweg 19% aan leningen uit, 106 miljard euro. 35% daarvan zit in het segment Energy, Transport & Infrastructure.
Ook gij, ING!
Uit het jaarverslag van 2015 valt op te maken dat ING eind 2015 29 miljard euro aan leningen in die sector had uitstaan, waarvan 85% "not directly exposed to oil price risk ".
De overige 15%, waar de offshore drilling-bedrijven onder vallen, wel. Dan hebben we het over 4,35 miljard euro. Wanneer die 30 dollar per vat van begin dit jaar zou blijven staan, noopt dat ING tot het nemen van meer voorzieningen.
Nu we alweer enige tijd rond de 50 dollar bivakkeren lijkt het ergste leed geleden. Sterker nog, een paar weken geleden maakte JP Morgan bekend de voorzieningen voor leningen aan de olie- en gassector alweer terug te schroeven.
Met andere woorden: eerdere voorzieningen werden weer teruggedraaid waardoor de grootste bank van Amerika een extra winst kon bijschrijven van 121 miljoen dollar.
Zeventien dienstjaren gemiddeld
Dan even weer terug naar de ontslagronde bij ING. Omdat men wil/moet digitaliseren moet oud, versleten personeel eruit, ten gunste van jonge, slimme ICT- en software-ontwikkelaars.
Ik las ergens dat van het huidige personeelsbestand het gemiddeld aantal jaren in dienst iets van 17 is. Door het bieden van een te hoog salaris, een goedkope hypotheek en allerlei prachtige emolumenten laten veel bankmedewerkers het wel uit hun hoofd elders te solliciteren.
Dat heet gouden handboeitjes. Zelfs al zou je elders meer kunnen verdienen: als je je hypotheek moet oversluiten of over moet naar een normaal tarief, ben je per saldo achteruit aan het boeren.
Knaapen gooit knuppel
Hier leest u een interessant interview (FD) met de personeelschef van ING, Hein Knaapen. Hij gooide de knuppel in het hoenderhok, door te stellen dat werknemers die de bank trouw blijven en beweren oranje bloed te hebben, in werkelijkheid overbetaalde, immobiele mensen zijn die afhankelijk zijn van diezelfde bank.
Het werd hem niet overal in dank afgenomen, maar u zult ongetwijfeld begrijpen wat Knaapen bedoelde. ING (dat geldt waarschijnlijk ook voor Rabo en ABN) zit opgescheept met veel overbetaalde mensen die onvoldoende, of helemaal niet, gekwalificeerd zijn voor het werk van de toekomst.
Die Knaapen moet trouwens uitkijken wat ie zegt, want zijn directe baas CEO Ralph Hamers werkt ook al 25 jaar voor ING, en die hoeven we ook niet als onderbetaald te classificeren.
Knaapen zelf is al 32 jaar personeelschef, maar pas sinds 2012 voor ING. Eerder in zijn carriere was hij onder andere vijf jaar HR-baas bij een groot slachthuis. Dus met dat bijltje heeft hij wellicht eerder gehakt.
Van balie-assistent naar C++-developer
En opleiden en bijleren is één ding, maar van iemand die 25 jaar baliediensten heeft gedraaid op een bijkantoor maak je niet in een paar jaar tijd een Agile software C++-developer of hoe zoiets ook mag heten.
Enfin, om er een eind aan te breien, ING wil door middel van verdere digitalisering de kosten nog veel verder omlaag dringen en dat is een streven wat de aandeelhouder als muziek in de oren zal klinken.
Cost/income-ratio
De cost/income-ratio is, naast de kapitaalratio's natuurlijk, één van de belangrijkste metri geworden bij de banken. ING loopt daarmee voorop. Het streven daarbij is een ratio van 50 tot 52%.
Om dat te halen wordt lastig, doordat de bankbelastingen en regelgeving tegenwoordig een flinke hap uit de winsten nemen, maar het lijntje bij ING loopt in ieder geval in de goede richting.
Voorziening van 1 miljard
Daarbij kan ik u nu al verklappen dat dat het komende kwartaal helemaal mis gaat, want de bank neemt in KW4 een voorziening van 1 miljard euro waarmee de kosten van het ontslag van de 7000 FTE's moet worden gedekt. Maar, zoals overal, gaat ook hier de kost voor de baat.
ING verplaatst eigenhandig de piketpaaltjes voor het Nederlandse bankwezen. Niet bang voor het Fintech-spook, maar wel op de eerste rij als er eentje wat leuks heeft.
Uiteindelijk komt bankieren neer op het aantrekken en uitlenen van geld. De mensen bereiken met een leuk appje is één ding, maar je moet er wel een apparaat achter hebben zitten. Een taxiritje (Uber) of een pizza (Takeaway) bestellen is wat anders dan een lening afsluiten.
Dé bank
Alweer bijna een decennium geleden riep ABN Amro zichzelf uit tot Dé Bank. Het laatste woord, en dat heeft ie graag, is opnieuw voor Peter Verhaar, mede-oprichter van Alex Beleggersbank.
De man kan zich altijd heerlijk opwinden over onwetendheid en onkunde in de Nederlands media inzake banken. Zowel ABN Amro , en Rabobank nog meer, kijken met argusogen en een jaloerse blik naar ING. Die titel van Dé Bank gaat dan ook voorlopig naar ING.