Ontvang nu dagelijks onze kooptips!

word abonnee
IEX 25 jaar desktop iconMarkt Monitor

Leren beleggers het nooit?

Twee wetenschappers die ik hoog acht, verkondigden de afgelopen week complete nonsens. Neemt u mij niet kwalijk dat ik zo met de deur in huis val. Maar Henriëtte Prast, hoogleraar financiële planning, gespecialiseerd in de gedragseconomie en Theo Kocken, hoogleraar risk management, deden mij van mijn bureaustoel vallen van verbazing.

Nu ik weer heelhuids achter mijn computer zit, kan ik u kond doen van hetgeen zij onlangs debiteerden. Het ging over financiële educatie. Een onderwerp dat mij na aan het hart ligt. Ik geef u daarover eerst mijn opvatting.

Want stel dat u halverwege deze column afhaakt, dan heeft u alleen maar de onzin van Prast en Kocken tot u genomen.

Kennis is toch belangrijk?

Naar mijn mening is financiële educatie een belangrijk deel van de oplossing van het probleem dat de klant een zwakke positie heeft ten opzichte van zijn bank en (of) adviseur. De vele financiële ongelukken, bijvoorbeeld met de woekerpolissen of de beleggingsconstructies met geleend geld, hadden met betere kennis van zaken voorkomen kunnen worden.

Financiële educatie is daarmee van groot belang en je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen. Wat mij betreft vormt het begrip van financiële zaken al vanaf de basisschool verplicht onderdeel van het lespakket.

Natuurlijk kunnen regels ook een bijdrage leveren de klant te beschermen, maar het is beslist geen panacee. Zogenaamd waterdichte regelgeving geeft schijnzekerheid, omdat klanten denken dat de overheid (AFM en DNB) alles wel voor ze gecontroleerd en beoordeeld heeft.

Grote vraagtekens

Bovendien schurkt strakke regelgeving dicht aan tegen productverboden, iets wat bij mij acute allergische reacties oproept. Over regelgeving en productverboden kun je twisten, maar financiële educatie, daar zal toch iedereen een voorstander van zijn.

Ik heb het mis. Onafhankelijk van elkaar geven Prast en Kocken aan grote vraagtekens bij financiële educatie te hebben. Laat ik beginnen met het interview dat "onze eigen" Pieter Kort, hoofdredacteur van IEX, met Theo Kocken had in IEXProfs magazine

Kocken meldt in het verhaal bijna allemaal verstandige dingen, waar ik het volledig mee eens ben. Bijvoorbeeld over het begrip volatiliteit en de (gevaarlijke) wijze waarop de AFM in zijn risicometer daarmee omgaat. Maar dan komt de gewraakte passage over financiële educatie.

Kocken: "Het heeft geen zin om te hopen dat individuen door educatie slimmer worden. Sterker, educatie kan zelfs een tegengesteld effect hebben, want mensen gaan daardoor denken dat ze het kunnen. Dan gaan ze alleen maar actiever beleggen en de fouten maken die daarbij horen."

Werkt meer kennis averechts?

Of je van educatie slimmer wordt, is de vraag. Maar het vergoot in ieder geval de kennis van zaken, onontbeerlijk om goede beslissingen te nemen. De stelling dat meer kennis averechts werkt, kan Kocken niet echt menen. Tenzij hij doelt op inferieure educatie.

Goede educatie maakt beleggers juist bewust van allerlei belangrijke zaken die spelen in de financiële wereld, bijvoorbeeld over de wijze waarop de AFM-risicometer is samengesteld. Het gevolg van die kennis is natuurlijk is niet per definitie actiever handelen, maar wel dat gehandeld wordt met kennis van zaken.

Dat lijkt mij toch de basis ter voorkoming van financieel ernstige ongelukken. Kan ik het met Kocken nog eens zijn met betrekking tot een groot deel van zijn betoog, voor Henriëtte Prast ligt dat anders.

Heel Holland bakt

Deze hoogleraar meent, zo staat op website AM aangegeven, dat adviseurs meer "out of the box" moeten denken en hun klanten ook zouden kunnen adviseren een kook- of kluscursus te doen.

Tja, origineel meedenken lijkt mij prima, maar om de klant nu direct klaar te stomen voor deelname aan Heel Holland Bakt lijkt me wel ver gaan. Of zou ik mijn columns voortaan ook moeten afwisselen met een lekker Bourgondisch recept?

De lol vergaat mij echter als Prast beweert dat het uitleggen van financiële producten bar weinig zin heeft, en het zinloos is dat de overheid en toezichthouders daar zoveel nadruk op leggen. Prast: "Het is een mythe dat financiële educatie leidt tot beter gedrag. Er is aangetoond dat het maar 0,1% van het gedrag bepaalt."

Lesjes leren

Prast, lid van de Eerste Kamer voor D66, de partij die onderwijs hoog in het vaandel heeft, meent dat de onwetende belegger net zo handelt als de goed geïnformeerde belegger. Als dat voor de hele maatschappij geldt, kan de onderwijsbegroting wel gedecimeerd worden.

Twee hoogleraren die beweren dat financiële educatie geen zin heeft. Het moet niet gekker worden. Vandaar deze column. Ik zal ze een lesje leren!


Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

 
Marcel Tak

Auteur:

Marcel Tak is dé special product-specialist van IEX en IEXProfs, maar schrijft ook graag over rente, obligatiemarkt en toezicht als hij zich daartoe geroepen voelt. "De financiële sector is in belangrijke mate bezig met het verplaatsen van lucht. De werkelijke toegevoegd waarde is beperkt. In mijn columns wil ik r...

Recente artikelen van Marcel Tak

  1. Van pindakaas tot bitcoin
  2. AFM: Meer verbiedend dan bindend
  3. Turbo: hoge hefboom in de ban?

Reacties

61 Posts
Pagina: 1 2 3 4 »» | Laatste | Omlaag ↓
  1. [verwijderd] 21 oktober 2015 12:09
    Al minstens één decennium loopt de overheid aan de leiband van de banken. Beiden hebben er baat bij dat de burger financieel gezien zo dom mogelijk blijft. Alleen dan kunnen banken en overheid de burger uitmelken zonder dat die het echt in de gaten heeft. Op weg naar de volledige onwetendheid zijn banken en overheid nu hard bezig om contant geld af te schaffen. Dan kunnen transacties, die immers alleen in computertaal bestaan,helemaal buiten het gezichtsveld van de burger blijven.
  2. [verwijderd] 21 oktober 2015 13:08
    Ik ben niet financieel onderlegd, maar wil in mijn eerste post op dit forum (na jaren) wel mijn tegengeluid delen.

    Een mentor zei ooit tegen mij "The better your four wheel drive, the further out you get stuck in the jungle".

    En zo is het misschien ook met mensen die wat financiële educatie opdoen. Ik zit in de IT en mensen met wat IT kennis zijn inderdaad de gevaarlijkste. Die denken onterecht dat ze veel weten en maken daarmee de grootste schade. Onderzoek heeft misschien uitgewezen dat financieel onderbouwde mensen (waar het niet hun vakgebied is) slechtere keuzes maken als het gaat om financiële producten. Ze horen termen waarmee ze goede associatie mee hebben en vertrouwen het product op basis daarvan terwijl juist dit heel context afhankelijk is.

    Zo las ik laatst een advies om windmolens op zee te financieren en dat het risico op dat product heel lag was... maar hoog bleek te zijn.

    Misschien is de "skill" om een juiste adviseur te vinden een veel betere. Of af te sluiten met nog een quote.

    "Do you think a professional is expensive? Try using an amateur".
  3. [verwijderd] 21 oktober 2015 13:12
    Hierbij een meta-analyse van studies naar financieel onderwijs, vermoedelijk degene die Prast als bron gebruikt(e):
    pubsonline.informs.org/doi/abs/10.128...

    Het staat er duidelijk: slechts 0.1% van financieel gedrag wordt uitgelegd door financieel onderwijs. Het klinkt allemaal zo mooi, dat onderwijs, maar het werkt gewoon niet...
  4. [verwijderd] 21 oktober 2015 13:25
    Met je betoog eens. Het geven van financiele educatie is inderdaad een must-het zou bepaalde zaken als bijvoorbeeld woekerpolissen voorkomen kunnen hebben voor beleggers met minder financiele aanleg.

    Die 0.1% is wel erg laag, maar wel klopt het dat je er inderdaad zeker niet alle financiele gedrag mee uitbannen. Het gaat het er daarbij om: wat is financieel gedrag? Risiconemend gedrag ga je er inderdaad niet mee uitbannen (zouden mensen met financiele aanleg niet in Icesave hebben geinvesteerd? Zouden die leden van D'n Anwas van de Rabobank in Doetinchem, al weer 17 jaar geleden, anders gehandeld hebben?)
    Voor bepaalde financiele zaken kunnen grote groepen mensen er echter zeker hun voordeel mee doen.

    Tsja, en dat van die kookcursussen...dat plan slaat natuurlijk echt nergens op. Een beleggingsadviseur is ten slotte geen psycholoog.

  5. forum rang 6 !@#$!@! 21 oktober 2015 13:27
    Om deze discussie zinnig te maken moeten jullie het wel eerst eens zijn over wat financiële educatie betekent.

    U mnr Tak heeft het over financiële educatie die al vroeg op school moet beginnen. Dat je daar de werkelijke basis leert zoals het verband tussen risico en rendement (zodat je alle mensen die op zoek zijn naar de kip met gouden eieren bewust worden dat het slechts sprookjes zijn wat beloofd wordt) . Educatie dus die meerdere jaren duurt, een volledig vak zoals economie.

    Prast heeft het echter over de consument het product uitleggen en dan hopen dat die een betere beslissing maakt. Zoals in het abstract in de bron wordt gemeld (zie link potterr)
    Like other education, financial education decays over time; even large interventions with many hours of instruction have negligible effects on behavior 20 months or more from the time of intervention.

    Zij hebben het dus over "uren" educatie. Onzinnig natuurlijk. Zoiets is niet in "uren" uit te leggen. Zelfs niet in enkele dagen, dit heb ik zelf ook zo ervaren. Zelfs goed opgeleide mensen met een hoog iq zijn niet in staat zoiets snel op te pakken.
    Sterker nog zelfs professionals met vele jaren opleiding begrijpen niet altijd wat ze verkopen.

    Dus ja u heeft beide gelijk. Prast heeft gelijk door te stellen dat de consument informeren niet tot betere beslissingen zou leiden. Daarvoor is het te ingewikkeld.

    Echter door het als vak op scholen te geven kan je uiteraard wel wat bereiken. Het zal het probleem uiteraard niet oplossen, immers mensen die economie hebben gevolgd zijn vaak ook niet in staat te begrijpen hoe een economie werkt. Maar het simpele feit dat mensen begrijpen wat ze niet-weten zal mijn inziens zeker leiden tot beter en minder roekeloos gedrag op basis van onwetendheid. (omdat ze het denken te weten, denken te weten dat wat ze op hopen, ook echt mogelijk is)
  6. [verwijderd] 21 oktober 2015 13:36
    quote:

    potterr schreef op 21 oktober 2015 13:12:

    Hierbij een meta-analyse van studies naar financieel onderwijs, vermoedelijk degene die Prast als bron gebruikt(e):
    pubsonline.informs.org/doi/abs/10.128...

    Het staat er duidelijk: slechts 0.1% van financieel gedrag wordt uitgelegd door financieel onderwijs. Het klinkt allemaal zo mooi, dat onderwijs, maar het werkt gewoon niet...
    Opzienbarend! Het heeft uitsluitend een effect op korte termijn. Nooit gedacht.
  7. [verwijderd] 21 oktober 2015 13:40
    We moeten ophouden met het beschermen van de moderne mondige burger.
    De zienswijze van Prast en Kocken is 20e eeuws paternalisme (heerlijk overigens; wat was de wereld toen lekker eenvoudig).
    In onze moderne pluriforme en individualistische maatschappij kan dit niet meer. Als iemand wil beleggen is dat haar/zijn eigen verantwoordelijkheid. Het OM moet zijn rol spelen zodra strafbare feiten gepleegd worden; De overheid moet haar rol spelen om maatschappelijke en macro-economische risico's (stabiliteit van het financiele systeem)te beperken, maar ook om te faciliteren dat er een goede pensioenen opgebouwd worden. In dat kader is financiele educatie belangrijk. Het individu moet in deze moderne tijd weten, hoe de pensioensystematiek werkt. Te vaak hoor je over dit onderwerp nog de grootste mogelijke kolder. Dit bemoeilijkt uiteindelijk de discussie om tot modernisering te komen. Wat de scholier met het geleerde doet is vervolgens zijn/haar eigen verantwoordelijkheid. Zoals dat trouwens geldt voor alle schoolse kennis.
  8. forum rang 4 theo1 21 oktober 2015 13:41
    quote:

    JansenH5 schreef op 21 oktober 2015 11:51:

    Wat zijn de zeg maar 5 belangrijkste dingen die je zou willen onderwijzen met financiële educatie?
    Dit zou ik de belangrijkste punten vinden.

    1) Geld lenen kost geld. Lenen is eigenlijk alleen acceptabel als je er iets voor koopt dat meer oplevert dan de rente die je betaalt. Dat kan een studie zijn die je arbeidsmarktpositie duidelijk verbetert. Misschien zelfs een auto, als je die echt nodig hebt om bij je eerste baan te komen en je hebt het geld er nog niet voor. Een huis koop je alleen als je er minstens 7 à 10 jaar blijft wonen, als je korter blijft kan je beter huren. Leningen altijd zo snel mogelijk aflossen, tenzij je heel zeker weet dat je het geld op een veilige manier meer winstgevend kunt inzetten. Er is een tijd geweest dat een studielening 3% kostte, terwijl een spaarrekening 4% rente gaf. Dan kan je natuurlijk beter sparen dan die schuld aflossen.

    2) Altijd binnen je budget leven. Dé belangrijkste factor van rijk worden is iedere maand geld overhouden van je loon. Dat is véél belangrijker dan wat voor beleggingsbeslissing ook. Daar hoort bij prioriteiten stellen. Accepteren dat als je het ene doet, je het andere moet laten. En daar beredeneerde en bewuste keuzes over maken. Wat mij betreft is iedere keuze goed: als je alle nieuwste spullen wil en daarbij accepteert dat je tot je 80e blijft werken, best. Als je maar over die keuze hebt nagedacht en de consequentie aanvaardt. Als je maar niet door het leven slaapwandelt en op een X moment ontdekt dat je diep in de shit zit.

    3) Snel rijk worden lukt alleen met extreem geluk. En als dat gebeurt, ben je er niet op voorbereid, met als gevolg een verhoogde kans op ongelukken. Rijk worden (vermogen opbouwen) is een langzaam proces waar je veel geduld en discipline bij moet hebben. Zeker in het begin lijkt het futiel kruimelwerk. Tientje hier, eurootje daar. Maar het is een rollende sneeuwbal. Als die kritische massa bereikt, dan gaat het steeds sneller. Sneller dan je voor mogelijk houdt. Leg samengestelde interest en exponentiële groei uit.

    4) Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is het niet mooi en ook niet waar. Als mensen je iets verkopen, is dat niet om jou rijk te maken, maar om zelf rijk te worden. Er is geen enkel recept dat altijd werkt.

    5) Laat je niet leiden door angst, blinde hebzucht, belastingvoordeeltjes, groepsdwang en andere randfactoren. Juist financieel beheer moet je volkomen klinisch en emotieloos doen. Als een verkoper inspeelt op angst of hebzucht, niet op ingaan. Als iets fiscaal gestimuleerd wordt, is dat meestal omdat het op zichzelf niet aantrekkelijk is. Als "iedereen" iets doet, is dat niet perse een goed idee. Meestal niet zelfs.

    6) Beperk je tot waar je verstand van hebt. Accepteer dat als je iets goed wil doen, je er energie in moet steken. Je kan niet beleggen zonder je er in te verdiepen. Als je dat probeert, maak je jezelf tot gemakkelijk doelwit van profiteurs. Dat geldt voor iedere soort belegging, dus als je in een houtplantage belegt, moet je je verdiepen in waar die precies ligt, wat de wetgeving is van dat land, de zeggenschapsstructuur van de constructie, de kostenstructuur. Enzovoort. Als je in bouwgrond belegt, dan moet je weten hoeveel vreemd vermogen erin zit, hoe de plaatselijke woningmarkt is, of het bestemmingsplan wel echt rond is enz. Dan blijkt vanzelf dat het niet simpel is, maar razend ingewikkeld. Er blind vanuit gaan dat het allemaal wel goed zit, is een poging tot financiële zelfmoord. Net als ervan uitgaan dat iemand betrouwbaar is omdat hij je recht aankijkt en een stevige handdruk heeft. Alle oplichters (de goede tenminste) komen betrouwbaar over. En die oefenen op hun handdruk en recht aankijken.

    7) Iedere garantie is alleen maar zo goed als degene die hem geeft. Een gegarandeerd rendement zegt op zichzelf niks. Als dat is gegarandeerd door List & Bedrog BV, dan is die garantie waardeloos.

    Dan ben ik nog niet eens aan het echte beleggen toegekomen.
  9. [verwijderd] 21 oktober 2015 14:11
    goed werk van theo 1.Maar het is nog eenvoudiger:
    Mijn vader onderwees mij als volgt.
    Wie zijn je vijanden? en het begint met een B.
    Antwoord:
    Banken en Belastingen!
    Bij een naar zijn mening fout antwoord kreeg ik een pak slaag; ik ben mijn vader zaliger nog steeds dankbaar voor mijn financiële opvoeding. (en door ervaring geleerd dat hij gelijk had,het geklets dat je moet beleggen van de banken gaat nog altijd door)
    Financieel opvoeden is erg eenvoudig.
  10. [verwijderd] 21 oktober 2015 14:15
    Veel mensen om mij heen snappen maar al te goed dat beleggen risico's heeft en dat weten ze ook van het casino. Casino moet je voor je lol doen en beleggen voor de (hele) lange termijn. Vooral geen te hoge verwachtingen hebben want voor de 0,01% goeroebeleggers staan 1000 man bij de schuldsanering.
  11. [verwijderd] 21 oktober 2015 14:29
    Financiële educatie. Tak is er voor. Wie niet ? Maar het bestaat in Nederland vrijwel niet. De overheid heeft er geen geld voor over. De paar ton subsidie jaarlijks voor zoiets als ''wijzer in geldzaken'' is natuurlijk peanuts. Doekjes voor het bloeden. Financiële educatie, voor zover die al wordt gegeven is na een paar jaar al weer achterhaald, want de dynamiek van de financiële sector schrijdt sneller voort dan de toch al gebrekkige educatie. Productinnovatie werd en wordt dat wel genoemd. Hoe had de wel educatief geïnformeerde consument, overigens moeten weten dat verzekeraars een kostlading van 20 tot wel 40% onder de pet hielden bij de beleggingsverzekeringen, ook wel woekerpolissen genoemd. Hoe konden de klanten van Legio Lease/Bank Labouchere en van soortgelijke malafide aanbieders weten dat aandelenaankopen achter de schermen werden vervangen voor ingeleende aandelen (securities lending) in combinatie met call opties ? Of -bij andere aanbieders- door complexe derivatenconstructies ? Bedrog dus ! Tegen dit soort praktijken is geen kruid gewassen.
61 Posts
Pagina: 1 2 3 4 »» | Laatste |Omhoog ↑

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.