Vorige week was ik bij de Nigeriaanse President, Dr Goodluck Jonathan, op bezoek. Dit was onderdeel van een reis van het Internationale Bestuur van de Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) naar Nigeria. De EITI wil een einde aan armoede maken door corruptie te bestrijden.
We spraken met de president ook over oliediefstal. Dat is een groot en lastig probleem in zijn land. Volgens experts in Nigeria, de internationale denktank Chatham House en the Economist worden er per dag (!) zo’n 60.000 tot 100.000 vaten olie gestolen.
Bij een olieprijs van rond de 100 dollar komt de diefstal neer op een paar miljoen per dag. Dat weegt zwaar, als je bedenkt dat het land voor 80% van de overheidsinkomsten afhankelijk is van olie, en het jaarinkomen per hoofd van de bevolking maar zo’n 2450 dollar is.*
Nieuwe pijplijn
Niet alleen voor de straatarme Nigerianen, maar zelfs voor een concern als Royal Dutch Shell hakt het er in. Mede door de problemen in Nigeria valt het aandeel Shell de laatste tijd, vergeleken met Total, BP, Exxon Mobil, tegen.
Het bedrijf liet in augustus weten dat het alleen al in het tweede kwartaal meer dan 250 miljoen dollar kwijt was aan die diefstal, op een kwartaalwinst van 2,4 miljard dollar.
In juni werd daarom nog aangekondigd dat Shell samen met haar partners in Nigeria (Nigeria National Petroleum Corp., Total, ENI) 1,5 miljard dollar zou investeren om een nieuwe pijplijn te bouwen. Die zou via een omweg de meest criminele gebieden in de Nigerdelta omzeilen.
Duistere krachten
Hoe is het mogelijk dat die oliediefstal maar niet onder controle wordt gebracht? Laat ons niet vergeten dat dit meer is dan het spelletje van een paar wanhopige jongeren die gaatjes in een pijpleiding slaan en met jerrycans een paar druppels olie mee naar huis nemen.
Dit is georganiseerde misdaad, uitgevoerd door keiharde criminelen, omgekochte politici, militairen, medewerkers uit de olie-industrie, stamhoofden en bankiers. Ze hebben grote schepen, raffinaderijen, klanten waar ze de olie kwijt kunnen, en een financiële machine om de olie zo vaak te verhandelen totdat het geld witgewassen is.
Dit zijn duistere krachten die via een lange keten, vaak al jarenlang, met elkaar samenwerken, en dat in een land van tientallen keren het oppervlak van Nederland. De gigantische corruptie biedt ook nog eens de nodige broedplaatsen.
Langste adem
Wat als er terroristen en mensenhandelaren hun financieringsbronnen komen zoeken? Chatham House lijkt niet voor niets te concluderen dat het probleem nooit opgelost kan worden. Shell lijkt in ieder geval voor een deel de hoop op een goede afloop te verliezen.
Op 11 oktober riep het force majeure uit. Die noodclausule geeft het de mogelijkheid om zich uit contracten voor productie en transport in de meest getroffen gebieden terug te trekken. Shell zou dan meer off-shore gaan, naar open wateren waar de veiligheid hopelijk groter is.
Daar wil het – voorgoed – haar aanwezigheid in Nigeria behouden. We zijn benieuwd wie het langst volhoudt.
*2010, koopkrachtpariteit verondersteld; bron: IMF, World Bank
SNS AM houdt op moment van schrijven (23 oktober 2013) namens haar klanten posities in genoemde bedrijven. Namens SNS AM vertegenwoordigd Manuel Adamini als bestuurder de 80 internationale beleggers aangesloten bij de Extractive Industries Transparency Initiative (www.eiti.org). Dit artikel geeft de persoonlijke mening van de auteur weer, en is niet namens EITI of de bij haar aangesloten beleggers geschreven.