Het prijsverschil tussen Brent en WTI is de afgelopen weken steeds verder opgelopen. Wat zijn de oorzaken hiervan, en belangrijker nog, wat zijn de effecten op de prijs?
Termijncontracten op Brent en West Texas Intermediate (WTI) worden in de internationale oliehandel als referentie voor de prijsvorming gebruikt.
Brent heeft oorspronkelijk betrekking op ruwe olie uit de velden van de Noordzee maar wordt nu voor tweederde van alle globale transacties toegepast. Onder meer de oliehandel in de rest van Europa, Rusland, Afrika en zelfs het Midden-Oosten gebruikt Brent als referentie.
Niet meer alleen Amerikaanse WTI
WTI was tot ongeveer twee jaar geleden een grotendeels Amerikaanse aangelegenheid. Er was namelijk tot eind 2015 een verbod van kracht op de uitvoer van ruwe olie. Daardoor weerspiegelde de WTI-prijs grotendeels de vraag- en aanboddynamiek van de Amerikaanse binnenlandse markt.
Aan het exportverbod is intussen een einde gekomen wat van de Verenigde Staten de nieuwe swing producer maakt die bepalend is voor het globaal marktevenwicht.
Verwacht wordt dat de Amerikaanse output van ruwe olie volgend jaar de kaap van 10 miljoen vaten per dag zal ronden. Dit brengt de Verenigde Staten qua productie op hetzelfde niveau als Saoedi-Arabië en Rusland.
Prijs/kwaliteit
WTI is lichter dan Brent en bevat ook minder zwavel, wat maakt dat het goedkoper te raffineren is tot loodvrije benzine. Wegens dit kwaliteitsverschil zou WTI dus in theorie duurder moeten zijn dan Brent.
Toch is dit sinds 2010 zelden het geval geweest. Het prijsverschil tussen Brent en WTI, ook wel de spread genoemd, is meestal in het voordeel van Brent. De voorbije weken is de spread zelfs opgelopen naar 5 dollar.
Deze evolutie lijkt vreemd, aangezien er een aantal elementen zijn die eerder tot een daling van die spread aanleiding geven. Zo nemen de Amerikaanse olievoorraden al sinds het begin van de zomer af en zijn deze nu op het laagste peil sinds eind vorig jaar aanbeland.
Oorzaken hogere spread
In vergelijking met het langjarig gemiddelde zijn de voorraden nog steeds hoog maar de trend is ontegenzeggelijk dalend. Daarnaast lijkt de groei van de output over het hoogtepunt heen.
Er komen nog wel nieuwe boorplatformen bij maar lang niet meer zoveel als enkele maanden geleden. Aan de vraagzijde overtrof de consumptie dan weer de verwachtingen.
Toch is het prijsverschil met Brent daardoor niet gedaald, wel integendeel. De oorzaken van de hogere spread zijn zowel structureel als tijdelijk van aard.
Structurele toename olieproductie VS
Een structureel element is de al eerder vernoemde toename van de Amerikaanse olieproductie. De consensusverwachting in de markt is dat deze het komende jaar bijkomend met meer dan 1 miljoen vaten per dag zal toenemen naar 10,6 miljoen vaten per dag.
Daarmee zouden de Verenigde Staten alleen voor ongeveer driekwart van de verwachte toename van het globale olieverbruik instaan. Tegelijk daalt de output in de OPEC-landen, waar meestal Brent als referentie wordt gebruikt.
Doordat WTI in die omstandigheden competitief zou blijven op de wereldmarkt, rekening houdend met kosten voor opslag en transport, moet het prijsverschil dus toenemen met een hogere spread als gevolg.
Effecten orkaan Harvey
Orkaan Harvey droeg ook bij aan de toename van de spread. Op een bepaald moment was bijna 15% van de totale Amerikaanse raffinagecapaciteit getroffen.
Dit joeg de prijs van loodvrije benzine de hoogte in maar met de prijs van ruwe olie gebeurde net het omgekeerde. Een lagere raffinageactiviteit betekent namelijk dat er minder vraag is naar ruwe olie.
Daarnaast is het extra aanbod uit de Amerikaanse strategische petroleumreserve (SPR) nog een ander tijdelijk element dat uit de Verenigde Staten komt. De komende maanden worden 14 miljoen van de 680 miljoen beschikbare vaten verkocht en een verdere afbouw is waarschijnlijk.
Brent sowieso gevoeliger
Wegens het grotere belang op de internationale oliemarkten is Brent gevoeliger voor al dan niet tijdelijke verstoringen in het aanbod. Dit is zowel een structureel als een tijdelijk element.
De geopolitieke brandhaarden in de olieproducerende gebieden zijn momenteel talrijk (Libië, Nigeria, Iran, et cetera) en werken dus een risicopremie in de hand.
Ook de situatie rond Noord-Korea kan een effect hebben. Het heeft wellicht geen directe impact op de olieproductie, maar een mogelijke escalatie zal zeker niet zonder gevolgen blijven op de oliemarkt.
Conclusie
Een hogere spread was in het verleden wel vaker de voorbode van hogere olieprijzen. Het is echter heel onzeker of dit ook nu het geval zal zijn. Cruciale vraag hierbij is hoe zwaar de tijdelijke elementen gaan doorwegen op de prijsvorming.
Daarnaast zijn er ook tal van onbekende parameters. Naast Noord-Korea kan ook de situatie in Venezuela met een output van ongeveer 1,5 miljoen vaten per dag een belangrijke impact hebben op het globale marktevenwicht.