De problemen met banken zijn weer terug van weggeweest. Eigenlijk waren die problemen nooit weg, maar overgeplamuurd met een dikke laag monetair beleid. De plamuurlaag begint nu los te raken en iedereen rent verbaasd en in paniek rond.
Ik heb de afgelopen jaren veelvuldig gewezen op het feit dat de problemen nooit zijn aangepakt en dat er alleen wat symptoombehandeling heeft plaatsgevonden. Vraag is nu wat de belegger te wachten staat met betrekking tot de bankensector.
Stresstesten waardeloos
De lezer kan zich vast nog herinneren dat zowat elke bank in de eurozone met stempeltje “OK” uit de bankenstresstest is gekomen. Net als in 2007-2008, blijken de bankenstresstesten een wassen neus. De vernieuwde stresstesten zijn weliswaar (marginaal) beter, maar uiteindelijk waardeloos als de markt echt los gaat.
Stress is een gek fenomeen, in dat het vaak niet lineair is: een daling van 10% in onderpand is niet twee keer zo risicovol voor banken als een daling van 5%.
Ook de wisselwerkingen met andere posities en de neiging van veel risico’s om een correlatie van 1 (alles verzuurd tegelijkertijd) aan te nemen wanneer de hel losbreekt, zijn items die maar slecht naar voren komen in een strestest. Banken zijn gewoonweg te complex geworden om goed in een model te proppen.
Ratio
Op de officiële instanties die het risiconiveau van banken moeten weergeven hoeft de belegger niet teveel rekenen. Een beetje logica kan daarentegen wel helpen. In 2008 ging alles mis omdat er te veel leningen uitstonden en die door de schuldenaar niet meer betaald konden worden (non performing loans, NPL).
Zijn er sindsdien veel leningen afgeschreven? Hebben banken en beleggers de pijn genomen en een nieuwe start gemaakt? Nee dus.
Met hulp van de centrale banken is het onderpand dat deze banken op de balans hebben staan hoger gezet (quantitative easing heeft tot hogere prijzen van aandelen, obligaties, vastgoed, kunst, en zo verder geleid).
Verder heeft het gekozen monetaire beleid ook tot onnatuurlijke lage rentestanden geleid, waardoor de schuldenaren konden herfinancieren en zo hun interestlasten konden verlagen. Probleem opgelost toch? Wederom, nee.
Bijwerkingen
Het gekozen monetaire beleid heeft verdere verzuring van veel leningen kunnen voorkomen, maar de reden dat deze leningen überhaupt verzuurden, die is niet aangepakt. Het economische klimaat is sinds 2008 niet of nauwelijks verbeterd.
Maar de lagere rentestanden heeft wereldwijd wel geleid tot een enorme kredietgroei. Sinds de kredietcrisis is er 40% meer schuld, waarmee duidelijk wordt dat er getracht is het probleem met hetzelfde probleem op te lossen.
Het feit dat er geen of nauwelijks economische groei (ofwel betaalkracht) tegenover heeft gestaan, geeft aan dat de centrale banken al acht jaar iedereen voor de gek hebben weten te houden. Maar deze illusie in stand houden heeft natuurlijk wel een (zeer hoog) prijskaartje; iets wat uiteindelijk op al onze borden terecht zal komen.
Italië en besmettingsgevaar
Nu is het dus hommeles in het land van heerlijk eten. De NPL-kwestie is daar nooit aangepakt en het aantal NPL nam zelfs toe. Nu is er blijkbaar ergens iets gebroken, want de Italiaanse banken zijn de afgelopen dagen door de gehaktmolen gegaan.
Mocht dit daadwerkelijk leiden tot hernieuwde twijfels over de gehele bankensector in Italië, dan gaat de focus ook op de rest van de eurozone-banken gelegd worden. Zo kan de belegger denken aan de Oostenrijkse banken met hun blootstelling aan Oost-Europa bijvoorbeeld.
Het lijkt er dus op dat 2008 nog even dunnetjes overgedaan zal worden. Het moet echter wel gezegd worden dat een groot gedeelte van de paniek toen ook met tegenpartijrisico te maken had (banken vertrouwden elkaar niet meer en wilden dus elkaar geen leningen meer verschaffen).
Deze angst speelt nu minder, want de centrale banken zitten nu overal tussen, waardoor banken niet meer zo afhankelijk zijn van elkaar.
Oh-oh
Maar slechte leningen blijven slechte leningen en nu het economisch klimaat is verslechterd, gaan deze problemen weer opspelen en in grotere getale. Dat de centrale banken een soort vangnet al hebben geïnstalleerd is natuurlijk welkom, maar niet zaligmakend.
Banken kunnen en zullen (defacto) failliet gaan. De belegger moet daar serieus rekening me houden. Na Italië is het nu zaak voor mij om die bank te vinden die next in line is en die te shorten (mooie additie in mijn long-shortportefeuille). De eerste hint waar ik ga zoeken heb ik al gegeven.