Heijmans: Interview CEO Ton Hillen

Ton Hillen is sinds 1997 werkzaam bij Heijmans in de vastgoedtak van het concern en werd eind 2016 aangesteld als ceo bij bouwbedrijf Heijmans. Het bedrijf zat op dat moment in zwaar weer omdat een aantal infrastructurele projecten kostentechnisch uit de hand waren gelopen.

Door Lucia Rodenburg en Nico Inberg

In korte tijd heeft u toen veel probleemprojecten geschikt. Hoe kijkt u daarop terug, was het kantje boord?
“Nou, dat was wel een energievretende periode. We hadden het heel zwaar. Als je bij bijzonder beheer komt is het niet best. Bij de omvang van de projectverliezen had ik toen nog geen gevoel. In december 2016 heb ik de boel overgenomen en in de periode rondom kerst hebben we alle projecten doorgelicht.

Dat was aanpoten. Maar ik begon net in mijn nieuwe rol, en ik moest weten waar we stonden. De jaarcijfers hebben we toen een week eerder gepubliceerd. Daar overvielen we de markt misschien mee, maar we pakten door en dat wilden we ook laten zien.

Helder communiceren en transparantie zijn heel belangrijk. Dit is het verhaal. Dan hoef je ook niet te onthouden wat je tegen iedereen gezegd hebt. De banken hebben ons ook op de juiste manier ondersteund. Die waren blij dat we acteerden.

En we hebben het kunnen waarmaken. Onze schuld moest naar beneden, dan zou ook de rente zakken. Die incentive moest er zijn, daar hebben we zelf om gevraagd. We hebben de buitenlandse deelnemingen moeten verkopen, maar dat is uiteindelijk beter dan verwacht verlopen.

Maar die eerste vier maanden van 2017 doe ik niet graag over. De focus moest snel op onze strategie komen. Waar zijn we nu echt goed in? En natuurlijk hielp de woningmarkt mee. We hadden wat dat betreft de wind in de zeilen, daar ben ik eerlijk in.”

Afbeelding: Hillen met een van zijn 4500 medewerkers

Hoe staat Heijmans ervoor vandaag de dag?
“Het gaat goed met Heijmans, maar er is nog veel verbeterpotentieel. Het zou raar zijn om met een nettowinst van 20 miljoen euro naast onze schoenen te gaan lopen. Maar het is een aardig resultaat waar alle sectoren aan hebben bijgedragen.”

De markt is nu ideaal voor bouwers?
“Ja, die is goed. De woningmarkt draait op volle toeren. De goede positie die we nu hebben in de woningmarkt is positief. Dat laat onverlet dat er een gebrek aan resources is en druk op onderaannemers en leveranciers. Gelukkig hebben we nergens projecten die stil zijn komen te liggen. We werken veel met vaste ‘co-makers’.

Bij de utiliteitskant – kantoren, datacenters en ziekenhuizen bijvoorbeeld – zagen we in 2017 wel het volume stijgen, maar nog niet de prijzen verbeteren. Daar zijn we later ingestapt, en dat was een juiste keuze.

Bij de infrastructuurkant doen we alleen de dingen die we kunnen. De omzet zal in 2019 naar verwachting iets lager zijn, maar de marges zouden moeten stijgen. Dat heb ik liever dan dat we voor de volumes gaan.”

Bij het infra-gebeuren zitten de risico’s?
“Ja, daar is die risicobalans nog niet goed en moet de voorspelbaarheid nog beter. Te veel te grote projecten, we moeten meer naar middelgroot.

De onderhandelingspositie met Rijkswaterstaat is nu beter.
“De balans in het verdelen van risico’s tussen opdrachtgever en opdrachtnemer moest evenwichtiger. Die was doorgeslagen richting de bouwers. Als je kennis en kunde inzet, moet dat ook gehonoreerd worden. Aan de andere kant: Wij als bouwers hebben ons dat ook laten aanleunen.

Wij willen mensen graag aan het werk houden in een sector waar ook jonge mensen weer voor gaan kiezen. We moeten een sector zijn waar je echt graag wilt werken, met evenwichtige risico’s en een verdienpotentieel. Mensen hebben het weleens over ‘ongelimiteerde risico’s en boetes’ in de bouwwereld.

Nou, ongelimiteerd is wel erg veel. Je moet in dit vak ook ‘nee’ durven zeggen. En dat vinden mensen in deze sector nog weleens moeilijk. Het zijn vaak techneuten die lastige projecten juist als uitdaging zien. De uitspraak ‘Dat moeten we kunnen’ hoor je nog regelmatig.

Nou, dan kun je het dus niet. Wij als techneuten – ik ben er zelf ook een, opleiding in de civiele techniek – overschatten onszelf nog wel eens”

De vastgoedkant gaat heel goed?
Ja, de vastgoedkant, waar we woningen ontwikkelen, bedenken en creëren, profiteert van de sterke woningmarkt. Er moeten de komende jaren circa 1 miljoen huishoudens bijkomen. Wij hebben bij de woningnood een belangrijke rol en die nemen we ook.

Maar volgens ons is de woningnood slechts voor de helft binnenstedelijk oplosbaar, de andere 50% moet buitenstedelijk. Waar wil je die nieuwe gebieden? Den Haag Zuid West en Rotterdam Zuid zijn voorbeelden van transformatiegebieden, sociale woningbouw én vrije sector.

Daar zien we beperkte hoogbouw, maar vooral de transformatie van jaren zestig-gebieden naar betaalbare, duurzame en energieneutrale grondgebonden woningen.

Waarom gaan we in de steden niet gewoon de lucht in met bouwen?
“In Nederland wonen we op jonge leeftijd doorgaans nog graag in de stad, maar liever niet op de 50^e verdieping. We hebben geleerd dat Nederlanders niet graag hoog wonen. Het klopt dat de trend van verstedelijking doorzet, en dat begrijp ik goed voor de vijf grote steden in Nederland.

Maar op een bepaalde leeftijd willen veel mensen hier toch meer buitenstedelijk met meer ruimte wonen, liefst met tuin. Bovendien nemen de kosten bij heel hoog bouwen kwadratisch toe. Daar komt nog bij dat als je een woontoren van 200 meter hoog maakt, de mobiliteit en bereikbaarheid eromheen zeer goed georganiseerd moeten worden. En daar schort het ook nog weleens aan.”

Buitenlandse bedrijven die hier actief zijn laten vaak een lokale bouwer meeparticiperen. Is dat de positie die u graag wilt, zoals nu in Amsterdam bij het Zuidasdok?
“Dat er buitenlandse partijen hier actief zijn, dat zij zo. Die komen en gaan. Strabag bijvoorbeeld en Hochtief zijn hier aanwezig. Voor het Zuidasdok waren twee consortia bezig. De ene was een soort Hollands glorie, in de andere zaten wij met enkele buitenlandse partijen.

Daar zaten wij oorspronkelijk voor een derde in. Op basis van de aangescherpte risicoparameters vonden we dat te groot, we hebben dat terug kunnen brengen naar een participatie van 15%. Dat past beter bij de omvang van ons bedrijf.

Overzichtelijk en overzienbaar. Er helemaal uitstappen in een dergelijke fase was geen optie, het was voor het consortium belangrijk om er een Nederlandse partij bij te hebben. Naar omstandigheden was dit het beste. Wij richten ons momenteel op werken die wat kleiner van schaal zijn, tot zo’n 250/300 miljoen euro. Dat kunnen we goed aan.”

De aandelen van de bouwbedrijven herstellen flink dit jaar. Het lijkt dat Heijmans wat achterblijft, door het Tennet-dossier. Wat kunt u daarover kwijt?
“We zijn heel teleurgesteld dat het contract is beëindigd. Daar ben ik niet trots op. Je loopt tegen kosten voor ontvlechting aan en er liggen aanzienlijke claims over en weer. We hebben het via een minnelijke schikking geprobeerd, maar dat gaat niet lukken. We hebben ons goed laten informeren door interne en externe deskundigen.

We zijn echt niet over één nacht ijs gegaan. Ik had nooit gedacht dat Tennet het contract zou beëindigen. Het gebeurt niet vaak, maar zo is het gegaan. Nu ligt de route van arbitrage voor ons. Claims liggen er over en weer, en dat zijn aanzienlijke claims, welteverstaan. Dat is een onzekerheid die ik niet fijn vind.”

Is Heijmans te klein voor dit soort opdrachten?
“Ons aandeel was 130 miljoen, en precies op het gebied waar we goed in zijn, het maken van funderingen en toegangswegen. Dit konden we goed aan.

Wat is nu het plan? Kunnen de aandeelhouders binnenkort weer rekenen op een dividenduitkering? Hoe lang zal dat nog duren?
“Vorig jaar heb ik het op voorhand uitgesloten. Over de jaarcijfers van 2018 geen dividend. Het herstelplan destijds was voor 2 jaar. Nu zeggen we: we sluiten dividend over het jaar 2019 niet uit. Dat zegt veel.”

Hoe zit het nu met personeel? Dreigt er een tekort aan goed geschoold personeel?
“Twee jaar geleden, toen het slechter ging, was het lastiger om aan personeel te komen vanuit de marktpositie waarin Heijmans zich op dat moment bevond. Nu is dat beter, terwijl de arbeidsmarkt krapper is. We zijn aantrekkelijk om voor te komen werken.

De kosten zijn wel sterk gestegen ten opzichte van twee jaar geleden. Maar daar moeten we evenwichtig naar kijken. Als de markt naar beneden gaat, gaan de prijzen naar beneden maar worden ook de kosten minder.

Heijmans en BAM gaan samenwerken voor wat betreft het produceren van asfalt. Waarom doen andere bedrijven daar niet aan mee?
“Net als bij de betonindustrie wilden we een soort Mebin, maar we kregen daar in het verleden de handen er niet voor op elkaar. We moeten echt gaan verduurzamen in de sector. Dat vergt investeringen en het is beter om dat gezamenlijk te doen.

BAM en Heijmans willen nu een netwerk in centrales maken en de kennis en kunde bij elkaar brengen. Ieder bedrijf heeft zijn eigen centrales.

Video: Hoe gaat asfalteren in zijn werk? Video van Heijmans

Maar door de krachten te bundelen kunnen we die verduurzaming echt vorm gaan geven. Er ligt een verzoek bij de ACM om dat netwerk te realiseren. Wij hebben er 3, BAM heeft er 7.

Ik sluit niet uit dat het aantal centrales in Nederland op termijn wat terugloopt. Het zal dan gaan om verouderde centrales die niet meer in lijn zijn met de duurzaamheidsambities. Je gaat natuurlijk ook een stuk efficiëntie krijgen.

En verdere samenwerking of consolidatie? In veel sectoren worden de kleintjes opgeslokt door de groteren. Heijmans is relatief klein. VolkerWessels en BAM zijn groter.
Je zegt ‘kleine partij’, maar nummer 3/4 van Nederland vind ik toch niet zo heel klein. En bij BAM en VolkerWessels komt een groot deel van de omzet uit het buitenland. Uiteindelijk vormen die grote bedrijven bij grote projecten ook weer consortia, om risico’s te spreiden.

Dan zou consolidatie weinig helpen. Ik zeg altijd: we zijn een projectenbedrijf. Alle projecten samen maken het bedrijf. 2, 3 jaar geleden was een consolidatie logischer geweest. Ik zie op dit moment niet de noodzaak. Veel grotere partijen uit het buitenland zitten niet eens in Nederland. Het is ook heel lokaal werk.

Het is heel andere business dan pak ‘m beet een koekjesfabrikant. Die kan overal ter wereld zijn koekjes laten maken. Maar die wegen en huizen zullen toch echt in Nederland neergezet moeten worden.

Daar gaat onze overnamefantasie, haha.
Nee, ik zie het niet zo.

Een blik op de toekomst. Hoe ziet de woning van de toekomst eruit?
“De nadruk zal komen te liggen op het creëren van een gezonde leefomgeving. Daarvoor blijven we inzetten op verbeteren, is verdere verduurzaming onze ‘license to operate’ en zullen we door te verslimmen het verschil gaan maken.

Denk bijvoorbeeld aan slimme woningen op duurzame energie die de bewoners als vanzelf meenemen in de energietransitie. Of gebiedsontwikkelingen waarbij hele gebieden datagedreven werken en zelfvoorzienend zijn. We hebben al tal van concrete projecten en producten die in deze gedachte passen.

Een voorbeeld zijn de zogenaamde ‘bikescouts’. Sensorbased verlichting in het wegdek bij onoverzichtelijke verkeerssituaties, die de automobilist op het juiste moment waarschuwen voor naderende fietsers. Die nemen wij nu ook al mee in gebiedsplannen.

Dat hoeft niet, maar doen we wel. Want wij zijn de makers van een gezonde leefomgeving. Dingen die wij maken, staan voor 100 jaar. Het is heel tastbaar, daar kan ik echt van genieten.”

En hoe ziet uw eigen toekomst eruit?
“Ik ben onderaan begonnen bij BAM, als krullenjongen, en nu zit ik alweer meer dan 25 jaar bij Heijmans. Ik heb het harstikke naar mijn zin, heb veel plezier in mijn werk. Over 4 jaar bestaat het bedrijf 100 jaar, en daarna zie ik het wel, dan wordt het tijd voor een jongere generatie. De nieuwe uitdaging is duurzaamheid. Die wil ik graag bewandelen, en wat ik daarna ga doen, zie ik wel.”