Ook dit jaar mocht ik weer twee dagen naar Londen om vijf zakenbanken te zien en met veertien strategen, economen en analisten te spreken. Na die twee dagen kwamen de data en meningen bijna mijn oren uit. Een kleine compilatie.
Kinderfeestje
Er was eigenlijk maar een ding belangrijk en dat was de eurocrisis. Vrijwel ieder gesprek ging daarover. Iedereen wist waardoor het kwam. Top-0econoom Elga Bartsch van Morgan Stanley had de prachtige vergelijking met een kinderverjaardag.
Als ouder moet je er vanaf de eerste minuut bovenop zitten, anders nemen de kindertjes de macht over en lopen ze met je weg. Uit ervaring (met die kinderverjaardagen) kan ik dat beamen.
De politici hebben nu genoeg instrumenten ter beschikking, maar ze gebruiken ze slecht en onhandig en door elkaar. Maar eigenlijk niemand wist hoe het op korte termijn zou aflopen. Op lange termijn zijn er vier mogelijke uitkomsten.
- We gaan naar een fiscale eurozone. De uitgifte van de ESEF-obligaties komende jaar is een eerste teken daarvan. Ook mijn nekharen gaan overeind staan als ik een dergelijk signaal hoor. Ik hoef alleen aan de 6%-budgeteis van het Europese parlement te denken (de straf die Nederland kreeg omdat we niet instemden), of aan de onzinnige landbouwsubsidies, of aan de verspilling van de twee parlementen een in Brussel en een in Straatsburg of, of, of... Voorbeelden te over. Ik denk niet dat het gaat gebeuren.
- Een grote puinhoop. De eurozone valt uit elkaar. Een soort Lehman op landenniveau. En dan zitten we allemaal met de gebakken peren. Ook Nederland en Duitsland. Want wat denkt u dat de Nederlandse en Duitse banken voor verliezen moeten nemen op hun Spaanse, Italiaanse obligaties genoteerd in Nieuwe Spaanse Euro’s.
- Of een default. Dat Griekenland default zou gaan vond iedereen eigenlijk al een zekerheidje. Maar de rest blijft de grote vraag. Wie, wanneer, voor hoeveel?
- Een hoge inflatie. Dit is de minst pijnlijke manier (de slow default option). De Italianen bijvoorbeeld spreken nog met pijn in hun hart van de goede oude tijd dat er nog salarisstijgingen waren. Oké, er was ook 20%-inflatie, maar hun vermogen groeide ook hard (in lires).
Pijnlijk
Of natuurlijk een willekeurige combinatie van bovengenoemde factoren. Een andere oplossing is dat een politicus zijn politieke carrière op zou moeten geven en bereid zou moeten zijn zeer onpopulaire maatregelen te nemen.
Want hoe dan ook de oplossing is altijd pijnlijk en nooit leuk. Degene die hiervoor kiest zal vrijwel zeker niet worden herkozen. Maar ja, moed en opofferingsgezindheid zijn tegenwoordig moeilijk te vinden. Nee, liever een flinke dosis populisme, dat doet het veel beter.
Overigens bleek uit dezelfde staatjes dat de eurozone als geheel minder schuld en minder tekort dan het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten heeft. Alleen praten deze landen met één mond. De eurozone met zestien monden.
Opruiming
Iedereen in de City was het er over eens dat er nauwelijks hedgefunds actief waren in probleemobligaties. De markten zijn veel te dun, een short squeeze. Het zijn vooral grote beleggers die op het jaareinde niet aan hun klanten en bazen willen laten zien dat ze bijvoorbeeld nog Ierse of Portugese obligaties in portefeuille hebben.
Die moeten echt nog even voor het jaareinde worden opgeruimd. Ook grote klanten willen niet meer in de eurozone beleggen, alleen maar in Bunds. Ik denk dat de contrarian-belegger die de goede van de slechte risico’s weet te scheiden, hier kansen ruikt.
Voor de kerst moet het dieptepunt wel bereikt zijn.
Kort geld
Over Nederland was vanzelfsprekend geen discussie. Maar het viel me in sommige presentaties wel op dat het Nederland wel erg kort geld leent. Het ministerie van Financiën houdt blijkbaar niet zo van lange leningen.
Typisch zo’n risico waar als het goed gaat, niemand over klaagt, maar o wee als de lange rente weer eens een keer gaat stijgen. Dan gaat iedereen weer klagen over dat Nederland zo stom was om geen lange leningen uit te geven toen de rente nog laag was.
Een analist wees naar Japan als voorbeeld hoe het met een kredietcrisis afloopt. Dat is op zich niet uniek, maar hij gaf er mooi cijfers bij
| Schuld in % bbp |
Overheid |
Gezinnen |
Bedrijven |
Totaal |
| Japan |
202 |
68 |
99 |
369 |
| Japan tien jaar geleden |
68 |
70 |
147 |
285 |
| Griekenland |
121 |
52 |
69 |
242 |
| Ierland |
64 |
122 |
104 |
290 |
| Italië |
117 |
41 |
85 |
243 |
| Portugal |
73 |
98 |
142 |
313 |
| Spanje |
54 |
87 |
141 |
282 |
Deze man wees overigens op een cruciaal verschil tussen Griekenland en Ierland. De loonkosten per eenheid product zijn sinds afgelopen twee jaar in Ierland met 30% gedaald. In Griekenland met 30% gestegen.
Overigens moet u weten dat deze cijfers vaak berekend worden op basis van prijsindex-cijfers. Maar belastingverhogende maatregelen als een verhoging van de BTW betekent wel dat de prijzen stijgen, maar niet dat de concurrentpositie achteruitgaat.
Corné van Zeijl is senior portfolio manager bij SNS Asset Management, waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Van Zeijl schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Professioneel houdt hij posities aan in de meeste grote Nederlandse beursfondsen. Een overzicht van de over- en onderwegingen vindt u hier. De informatie in zijn columns is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.