Tot voor kort werden de grote machten uit zowel het westen als het oosten enthousiast toegejuicht. De Fed ging de economie aanwakkeren, en de explosieve groei in China droeg een flink steentje bij aan de wereldwijde groei. Inmiddels liggen de markten vanuit beide kanten onder vuur. Wat de Fed wil is duidelijk, maar wat gebeurt er in China?
Het land kampt ten eerste met een liquiditeitsprobleem. Het begon allemaal voor het Drakenbootfestival. De interbancaire rente (SHIBOR) piekte, iets wat overigens normaal is voor een feestdag. Ditmaal wees het echter op een groter probleem.
De kortetermijnrentes lopen op, een teken dat de liquiditeit opdroogt. De economische cijfers vallen tegen en de inflatie is laag. De People’s Bank of China kan onbeperkte liquiditeit leveren, maar weigerde aanvankelijk - tegen de verwachtingen in - in te grijpen omdat de centrale bank zich zorgen maakt over de financiële risico’s van dergelijke acties. Banken moeten hun plannen voor kredietgroei maar naar beneden aanpassen en hun eigen liquiditeit beter managen, vinden de centrale bankiers.
Want ook China leeft boven zijn stand. De schuldratio in het land liep de laatste paar jaar hard op, tot meer dan 200% van het bbp vergeleken met 125% in 2009. Dat kan leiden tot overcapaciteit en deflatie zoals in Japan. Een groot deel van de leningen komt uit het systeem van schaduwbanken; onofficiële financiële instellingen die leningen uitschrijven.
Het geld wordt gebruikt om het groot aantal investeringen in het land te financieren. Om groei te genereren, is in China steeds meer geleend geld nodig. De schuldenaren zijn veelal lokale overheden, die moeite hebben met het terugbetalen van het geleende geld. Ook voor bedrijven wordt het steeds moeilijker aan hun verplichtingen te voldoen.
Naar het schijnt willen de Chinese toezichthouders een einde maken aan het systeem van schaduwbanken, waarbij niet duidelijk is wie aan wie geld uitlenen. Koste wat het kost, lijkt het wel. De schulden in het land worden onbeheersbaar. Sommige financiële instellingen hebben in hoge mate gebruik gemaakt van interbancaire transacties om hun leningen te financieren. De centrale bank straft hen dus als het ware door niet in te grijpen. Gisteren besloot de People’s Bank of China uiteindelijk overigens toch dat het allemaal wat te gortig werd, en pompte bijna 8 miljard dollar in het systeem.
Na de VS, Europa en Japan heeft nu dus ook China een schuldprobleem. En dat kan weer leiden tot een verse schuldencrisis. Verschil met andere landen is dat in China de staat het hele (officiële) financiële systeem in handen heeft, en dus niet zal twijfelen de belangrijke spelers te ondersteunen mocht dat nodig blijken. Maar volgens sommigen staat het land op de rand van de afgrond. En als een van de belangrijke motoren achter de groei van de wereldeconomie wegvalt, heeft dat ook voor de rest van de wereld grote gevolgen. Om over China zelf maar niet te spreken.