Casinokapitalisme

Er zijn veel te weinig beursgangers om het aantal beursgenoteerde bedrijven op peil te houden. Omdat er regelmatig beursgenoteerde fondsen verdwijnen, nemen voor beleggers de keuzemogelijkheden gestaag af.

Dat is geen goede zaak. Vorig jaar waren er slechts vier nieuwe noteringen aan het Damrak: Dockwise, Cyro-Save, Atrium en Delta Lloyd. Het jaar ervoor was zelfs nog kariger met slechts drie beursgangers.

Door overnames, faillissementen en public-to-private-transacties verdwijnen bovendien regelmatig bedrijven van de beurs. Met name overnames springen in het oog: Super de Boer, Océ, Smit International en ABN Amro zijn met de nodige dramatiek van de beurs gehaald.

Niet alleen in Nederland krimpt het aantal noteringen.

Bevolkingskrimp
Volgens een recent gepubliceerd onderzoek van het accountantskantoor Grand Thorton is de situatie op veel Westerse beurzen zorgelijk. Hun aandacht gaat vooral uit naar de beurs van de Verenigde Staten. Zij spreken over A wake-up call for America van "The Great Depression in Listings" en roepen de regering van Obama op tot actie.

Zij constateren dat, in het afgelopen decennium, het aantal noteringen aan de beurs elk jaar weer verder afneemt. Alleen als er per jaar circa 360 nieuwe noteringen bijkomen, blijft het aantal op peil. Omdat er in de afgelopen twee jaar gemiddeld slechts 50 nieuwe toetreders waren, daalt het aantal noteringen.

Als verklaring voor de bevolkingskrimp wordt de opkomst van de elektronische beurshandel gegeven. Midden jaren negentig is de beurshandel, door de combinatie van deregulering en de toepassing van informatietechnologie, sterk veranderd. Steeds meer gingen de direct door computers gegenereerde orders domineren.

Flitskapitaal
Specialistische computerprogramma's speuren naar mogelijkheden om gebruik te maken van kleine verwachte prijsfluctuaties om vervolgens grote sommen geld automatisch in te zetten. Het is zaak om zeer snel te reageren voordat een ander van de rimpeling gebruikmaakt.

In omgekeerde richting flitst het kapitaal er even snel weer uit. Deze vorm van arbitrage kan bijzonder lucratief zijn en wordt in toenemende mate toegepast waardoor de grootste, meest liquide, beursfondsen een steeds groter deel van de beurshandel naar zich toe trekken.

Daardoor ontstaat een groeiende tweedeling tussen de large caps en de rest van de beurs. Dit effect wordt versterkt door de opkomst van een andere visieloze handelsstrategie: indexbeleggers. Trackers doen aankopen in aandelen die in de index opgenomen worden en verkopen in fondsen die uit de index gestoten worden.

Maatregelen
Relatieve verhandelbaarheid en omvang zijn de belangrijkste criteria die door indexleveranciers gehanteerd worden als zij besluiten nemen over het gewicht van de verschillende aandelen die in de index zitten. Met de tanende aandacht voor mid- en smallcaps op de beurs, neemt het animo voor een beursgang zienderogen af.

Zeker nu het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) maar mondjesmaat financiering krijgt bij de banken, remmen ontwikkelingen die de kosten voor eigen vermogen financiering sterk verhogen de groei van de belangrijkste bron voor nieuwe banen en welvaart.

De onderzoekers van Grand Thorton wijzen op de negatieve economische effecten van de groei van casinokapitalisme en roepen toezichthouders op om maatregelen te nemen. Allereerst zouden beleggers meer mogelijkheden moeten krijgen om bedrijven in de fase voorafgaand aan beursnotering van kapitaal te voorzien.

Overstappen
Nu zijn de regels zo streng dat het vrijwel onmogelijk is om een publieke aanbieding van effecten te doen als het bedrijf nog niet genoteerd is. In de volgende fase zouden bedrijven moeten kunnen kiezen om een notering aan te vragen op een segment van de beurs waar flitskapitaal, door de wijze waarop gehandeld wordt, geen kans van slagen heeft.

Volgens de onderzoekers zijn er genoeg bedrijven die graag zouden overstappen naar een parallel systeem waar handel weliswaar duurder is maar waar fundamenteel gedreven beleggers in ieder geval voldoende liquiditeit vinden om een gespreide portefeuille op te bouwen.