Wie zich op de financiële markten begeeft, moet kunnen inschatten hoe gevaarlijk andere participanten de markten ervaren. Ik bespreek hier vijf stress-indicatoren die wijzen op (nakend) onheil.
1. TED-spread
De TED-spread is het verschil tussen de rente op Amerikaanse schatkistcertificaten op drie maanden en de Libor-rente in Londen, eveneens op drie maanden. Het is een belangrijke indicator aangezien het een graadmeter is voor:
- gepercipieerd kredietrisico
- economisch risico
- monetaire liquiditeit
- algemene onderhuidse stress in het globale financiële systeem
Het is een van de meest gebruikte en nuttige indicatoren.
- De Libor is de gemiddelde rentevoet waaraan banken geld ontlenen en lenen van elkaar. Deze rentevoet is toonaangevend voor transacties tussen banken en wordt over de hele wereld gebruikt om de rente voor variabele leningen te bepalen.
- De Amerikaanse T-bill rente op korte termijn wordt doorgaans als risicoloos beschouwd, en het veiligste papier ter wereld.
Door deze rentes met elkaar te vergelijken krijg je de TED-spread. Een TED-spread van minder dan 0,50% (50 basispunten) wordt doorgaans als laag beschouwd, en wijst erop dat de markten weinig stress ervaren.
Een TED-spread van meer dan 1% (100 basispunten) wijst op toenemende onzekerheid en stress in het systeem.
Tijdens de financiële crisis van 2007-2009 ging de TED-spread helemaal door het dak, zoals u hieronder kan zien. Vandaag lijken de markten weinig stress te erkennen in het systeem. Daardoor is de TED-spread bijzonder laag.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: Macrotrends.net
2. VIX-index
Een tweede nuttige stressindicator is de VIX-index. Die wordt berekend op de opties op de aandelen die in de brede Amerikaanse S&P 500 index zitten. Ze gaan in feite na wat de volatiliteit zal zijn voor de komende dertig dagen.
De eerste VIX werd geïntroduceerd door de optiebeurs van Chicago in 1993 op basis van de S&P 100 index. In 2003 werd de berekening doorgetrokken naar de S&P 500, die representatiever is.
Als de VIX stijgt, dan wijst dat op toenemende angst bij beleggers. Als de index daalt, dan neemt de stress af. Een waarde van boven de 30 tot 40 wijst op heel hoge onzekerheid en vrees. Onder de 20 zitten we in een kalme markt.
Zoals u op de grafiek hieronder kan zien, is de VIX-index vandaag bijzonder laag (12,38). Helemaal geen stress dus bij beleggers op het eerste gezicht.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: Bloomberg
3. iTraxx Crossover Index
Een derde indicator is de iTraxx Crossover Index. Die geeft aan hoeveel het kost om bepaalde kredietrisico’s te verzekeren op bedrijfsobligaties van goede kwaliteit, de sub-investment grade. Hoe hoger deze indicator, hoe meer problemen de onderliggende bedrijven hebben om hun schulden terug te betalen. Hierdoor stijgen de verzekeringspremies.
Het jongste jaar zit deze indicator wel in een licht stijgende trend, maar onvoldoende om echt te kunnen spreken van sterke bezorgdheid bij beleggers.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: Bloomberg
4. Goudprijs
Een vierde indicator, die iedereen wel kent, is de goudprijs. Die toont immers aan in welke mate beleggers bescherming zoeken tegen inflatie en andere systemische risico’s (faillissement van overheden en banken).
Goud wordt al eeuwenlang gebruikt als belegging buiten het banksysteem en als actief dat in alle omstandigheden zijn waarde behoudt. De goudprijs in euro is sinds het jaarbegin aan een mooie opmars bezig, gedeeltelijk gedragen door de sterkte van de Amerikaanse dollar en de aantrekkende vraag uit het Oosten.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: StockCharts
5. Renteverschillen
De vijfde en laatste indicator die beleggers in de gaten kunnen houden, is het renteverschil tussen Duitse overheidsobligaties op tien jaar (de Bunds) en staatsobligaties uit de periferie (Italië, Spanje, Ierland en Griekenland).
Deze minder stabiele landen zien hun rente snel stijgen wanneer beleggers ongerust worden. Iedereen vlucht dan immers naar de veilige Duitse obligaties, zelfs aan rentevoeten die dicht bij nul noteren.
Dat het verschil in periodes van financiële stress zagen we al een keer in 2012, toen het renteverschil tussen Spaans en Duits schuldpapier door het figuurlijke dak ging.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: Ycharts
Combineer de indicatoren
Er bestaat niet één enkele stressindicator op de financiële markten die in één oogopslag laat zien welke richting de markten uitgang en hoe bang beleggers zijn.
Ervaren beleggers weten dat ze best een combinatie van indicatoren gebruiken. Net zoals een dokter die niet enkel vertrouwt op de bloeddruk van zijn patiënt, maar de algemene gezondheid analyseert en dan een conclusie trekt.
Hoewel de meeste indicatoren vandaag weinig stress doen vermoeden in het systeem, worden beleggers zelfgenoegzaam op de top van de markten en vertonen ze panische angst bij het dieptepunt. Een herlezing van mijn vorige column kan in dat opzicht nuttig zijn.