De huizenmarkt is een zeepbel. De goudmarkt is een zeepbel. De aandelenmarkt is een zeepbel. De obligatiemarkt is een zeepbel. De euro, de dollar, de bitcoin, de hele economie! Allemaal zeepbellen. Beleggen is een levensgevaarlijke bezigheid.
Elk moment kan uw zuurverdiende vermogen uiteenspatten omdat het terecht is gekomen in een gebakkenluchtbelegging. Ik google "zeepbel" en "beleggen" en krijg 249.000 hits. Vanwaar die focus op zeepbellen?
Je trekt er natuurlijk wel de aandacht mee om elk beleggingsobject na een flinke stijging als bubbel te karakteriseren. Ik deel met u mijn bubbelvisies. Allereerst die op de aandelenmarkt.
Aandelen
Onlangs gaf journalist Matthijs Bouman aan dat er geen fundament onder de aandelenrally ligt. Het is uiterst onzeker of de economische groei dit jaar aantrekt. Misschien duurt het wel een jaar langer. Ondertussen ligt de index wel op het niveau van oktober 2008. Ik heb Bouman hoog zitten als econoom en journalist, maar ik ben het niet eens met zijn argumenten.
Stonden de koersen in 2008 dan precies op het juiste niveau, zoals de impliciete veronderstelling luidt? Er wordt, net als Bouman doet, vaker gesteld dat de aandelenmarkt en de reële economie van elkaar zijn losgekoppeld. Maar als het economische herstel een half jaar later komt, zal dat toch geen significante invloed op de koersen van aandelen behoeven te hebben.
Het gaat bij aandelen per slot van rekening niet om een kortetermijnoptie, maar om het verdisconteren van jarenlange toekomstige cashflows. Alleen als u een langdurige recessie/depressie verwacht, is er wat voor te zeggen dat de aandelenkoersen veel te hoog staan. Natuurlijk kunnen de aandelenkoersen terugvallen na de periode van langdurige stijging. Maar noodzakelijk is het niet. Bij gematigd gunstige economische vooruitzichten en koerswinst verhoudingen die niet alleen gerelateerd aan de lage rente, maar ook in absolute zin niet extreem hoog zijn, is er wat mij betreft van een aandelenbubbel geen sprake.
Goud
Dan de goudprijs. Geen beter onderwerp dan goud om de bulls en bears flink op de kast te krijgen, aldus Mohamed El-Erian in zijn artikel over de lessen uit de recente goudprijsdaling. Die lessen van de PIMCO-topman vallen een beetje tegen. Het komt er op neer dat alles wat overgewaardeerd is fors in prijs kan dalen, zoals ook met Apple en Facebook is gebeurd. Dat is een opendeuranalyse.
De kernvraag is óf goud overgewaardeerd is. Het aardige is dat de diehard goudbeleggers (speculanten?) dat vaak doen met de gedachte dat alle andere markten gemanipuleerd worden en daardoor gevaarlijk zijn. Dat lot kan ook de goudmarkt zelf treffen, zou ik echter denken.
In ieder geval is dit edelmetaal mijn ding niet. Het genereert geen inkomen en de prijs is uitsluitend afhankelijk van vraag en aanbod. Dat vraag en aanbod enorm (kunnen) fluctueren zal er alleen maar toe leiden dat de goudprijs grillig blijft. Voor mij is een prijs van 2000 dollar net zo (on)verklaarbaar als een prijs van 500 dollar.
Huizenmarkt
De daling van de huizenprijzen werd door velen voorspeld. Niet zo moeilijk. Vanaf 1983 tot 2007 zijn woningen nagenoeg ononderbroken in waarde gestegen. Eens zal de voorspelde daling er dan wel komen. Dat is sinds enkele jaren het geval. Maar een bubbel kan het toch moeilijk genoemd worden. Een herstel hangt in de lucht. De betaalbaarheid van huizen, rekening houden met het verlaagde prijsniveau, de lage rente en de verlaging van de overdrachtsbelasting, nadert die van 1984.
En u weet wat de huizenprijzen sindsdien hebben gedaan. Nu verwacht ik niet eenzelfde stijgende trend in de komende decennia, al is het alleen maar omdat de rente niet nog eens een gelijksoortig dalend patroon zal volgen. Maar voor somberheid en een sterke verdere neerwaartse prijscorrectie is geen reden.
Obligaties
Daarmee kom ik bij de laatste bel, die van obligatiemarkt. Jaap van Duin, de ex-topman van Robeco, stelt dat staatsobligaties dé zeepbel van 2013 zijn. In Amerika verkopen beleggers al obligaties, en ook Europa gaat de dans niet ontspringen. De beursgoeroe weet niet precies wanneer het onheil over ons trekt, maar het uiteenspatten kan niet uitblijven.
Met deze belanalyse ben ik het zeer eens. Bij een (verwachte) inflatie van 2% op jaarbasis zijn obligatierendementen die daar ver onder liggen niet houdbaar. De rente is zo laag door twee oorzaken: het beleid van de centrale banken en het extreme risicoaversie van beleggers over het risicomijdende deel (obligaties) in de portefeuille.
Dat laatste al dan niet afgedwongen door de toezichthouders. Het kan niet anders dan dat aan deze situatie een einde komt en de rentetarieven weer naar hun "natuurlijke" niveaus teruggaan. Ik vrees dat risicomijdende obligatiebeleggingen, zeker als het lange looptijden betreft, een forse koersdreun zullen oplopen.
Wat doe je als belegger met al die bubbelpraat? In ieder geval zou ik niet bij elke declamatie van weer een nieuwe zeepbel in paniek uw portefeuille aanpassen. Net zo min dat u zich in slaap moet laten sussen door geruststellende uitspraken van bijvoorbeeld Bernanke dat de aandelen en obligatiekoersen in lijn liggen met de fundamentals.
Ontwikkel uw eigen visie. Laat angst net zo min uw beleggingsbeleid beïnvloeden als hebzucht. Zorg er vooral voor dat uw portefeuille zodanig is samengesteld, dat elke negatief scenario financieel is te overleven. Dan kunt u elke nieuw zeepbelverhaal relaxed tot u nemen.