De Brexit is op 31 januari eindelijk in werking getreden en het VK en de EU staan nu voor de taak een handelsakkoord op te stellen. De deadline daarvoor ligt op 31 december 2020, maar het ziet er steeds meer naar uit dat beide partijen door COVID-19 genoodzaakt zijn om die datum te verschuiven.
Voordat de pandemie het nieuws ging beheersen, schetsten veel commentatoren een somber beeld van hoge importheffingen, onverenigbare regelgeving en omslachtige douanecontroles als er geen akkoord bereikt kon worden. Daar zou de export van continentaal-Europa naar het Verenigd Koninkrijk onder lijden.
Zodra de angst om de virusuitbraak is weggeëbd en de Brexit weer in de schijnwerpers komt te staan, zou het ons niets verbazen als deze zorgen weer de kop opsteken.
We verwachten echter niet dat een no-dealscenario per se aan beide zijden van het Kanaal aanhoudende economische problemen zal veroorzaken. De EU handelt ook zonder speciale verdragen met een groot deel van de wereld, en het lijkt ons onwaarschijnlijk dat dat voor het VK anders zal zijn.
No-dealbrexit lijkt onwaarschijnlijk
Om te beginnen lijkt ons een no-dealbrexit sowieso niet bepaald waarschijnlijk. Hoewel Europese en Britse politici vaak stellig verklaren geen compromissen te willen sluiten over hun eisen, lijkt dergelijke grootspraak ons een onderhandelingstactiek – wat kenmerkend is voor onderhandelingen die nog in een vroeg stadium verkeren.
De bestaande handelsbetrekkingen geven beide zijden naar onze mening juist een goede reden om wél een compromis te sluiten. Zo ging bijvoorbeeld 9,9% van de Britse export in 2019 naar Duitsland en was 5,9% van de Duitse export bestemd voor het Verenigd Koninkrijk.i
VK is belangrijke handelspartner
De schommelingen in de handelsvolumes rond de originele brexitdatum, 29 maart 2019, zijn ook een bewijs dat het VK een belangrijke handelspartner is. De Duitse export groeide in het eerste kwartaal van 2019 met 2,5% op jaarbasis. Dat was te danken aan een toename van 5,9% in de export naar het VK, toen bedrijven zich haastten om orders vóór de deadline rond te hebben.ii De Duitse export daalde in het tweede kwartaal met -1,3% op jaarbasis, omdat de export naar het Verenigd Koninkrijk terugviel met -14,6%.iii Italië, Spanje en Frankrijk kregen rond die gemiste deadline een vergelijkbare stijging en daling in de export naar het VK te verwerken.iv
Bovendien lijkt het ons makkelijker om tot een handelsovereenkomst te komen wanneer beide partijen al op één lijn zitten. De regelgeving in het VK en de EU is dankzij hun huidige relatie al vergelijkbaar. Mochten er dus in een no-dealscenario verschillen op het gebied van regelgeving ontstaan, dan zal dat waarschijnlijk geleidelijk gebeuren. Zo krijgen Europese bedrijven de tijd zich aan te passen.
Een no-dealbrexit is desondanks nog altijd niet uitgesloten, maar we geloven sowieso niet dat de handelsbetrekkingen tussen de EU en het VK daardoor zouden verzuren.
Handelsvoorwaarden WTO
Bij gebrek aan een handelsakkoord treden de handelsvoorwaarden van de Werelhandelsorganisatie (World Trade Organization of WTO) in werking. Volgens het principe van de "meest begunstigde natie" (most-favoured nation of MFN) moeten WTO-leden dezelfde handelsvoorwaarden (inclusief handelstarieven) op alle andere leden toepassen, tenzij zij een apart handelsakkoord hebben gesloten.
Aangezien zowel het VK als de EU een MFN-status hebben, zouden deze voorwaarden van toepassing zijn. Wij vinden de WTO-voorwaarden niet bijzonder drukkend of beperkend, met weinig belemmeringen en lage tarieven. Het gemiddelde handelstarief van de EU (en in het verlengde daarvan van het VK) is momenteel een bescheiden 3,0%.
Het VK overweegt bovendien veel tarieven unilateraal te verlagen zodra het de EU definitief heeft verlaten. Volgens de MFN-regels zouden de nieuwe, lagere tarieven dan voor alle WTO-leden moeten gelden, behalve voor landen waarmee de Britten afzonderlijke handelsovereenkomsten hebben gesloten. Ergo, als er geen akkoord komt tussen de EU en het VK, zullen die tarieven ook voor Europese export gelden.
Strenge douanecontroles
De Britten hebben ook gedreigd met andere belemmeringen dan tarieven: zo zouden ze strenge douanecontroles op geïmporteerde goederen in kunnen voeren.
Dit dreigement lijkt ons echter puur strategisch. Met een sterke onderhandelingspositie is de andere partij genoodzaakt concessies te doen. Aangezien zowel de EU als het VK er gebaat bij zijn om de handel ongemoeid te laten, zou het ons niets verbazen als de Britten terugkeren naar hun plan om de douanecontroles te versnellen en te beperken.
Akkoord geen voorwaarde voor sterke handelsrelatie
Tot slot bewijzen de EU en de VS dat er geen akkoord nodig is voor een sterke handelsrelatie. In 2018 bedroeg de handel tussen de VS en de EU in totaal 1,2 biljoen euro, waarvan 626 miljard euro aan export van de EU.v
De VS was in 2019 de belangrijkste bestemming voor de export van goederen uit de EU, met 18% van het totaal.vi
Geen drastische veranderingen voor dienstverlening
We verwachten daarnaast dat de regelgevende barrières ook niet onoverkomelijk streng zullen uitvallen bij een no-dealbrexit. De dienstensector is goed voor het grootste deel van de Britse economische output en voor 41% van de export naar de EU in 2018.vii Toch gelden er al veel beperkingen voor de internationale dienstverlening binnen de EU; met name in de professionele dienstverlening (bijvoorbeeld op het gebied van boekhouding, recht en architectuur) en het luchtverkeer.
Aangezien de EU ook eerder geen ongelimiteerde toegang tot Britse diensten had, lijkt een no-deal wat dat betreft geen al te drastische verandering.
De financiële dienstverlening is daarop een uitzondering. Financiële instellingen met een zogenaamd Europees paspoort hebben momenteel vrije toegang tot het hele handelsblok. In veel nieuwsartikelen wordt aangenomen dat Britse financiële instellingen na een no-dealbrexit gedwongen zullen worden zich in ieder EU-land afzonderlijk te registreren en dat Europese financiële instellingen voor dezelfde uitdagingen in het VK komen te staan.
Maar dat betekent niet dat de markten ontoegankelijk worden. Al ruim 1.000 Europese financiële ondernemingen hebben een aanvraag ingediend voor het openen van Britse kantoren, zodat ze in het VK zaken kunnen blijven doen.viii
Voor handel in goederen is geen algemeen akkoord nodig
Wat de handel in goederen betreft, denken we niet dat een algemeen akkoord nodig is om de goederenstroom in stand te houden – zelfs bij afwijkende regelgeving. De EU en het VK kunnen in veel sectoren waarschijnlijk het principe van "wederzijdse erkenning" toepassen, waarbij iedere partij kan aantonen dat zijn producten voldoen aan de (specifieke) regels van de andere partij.
De EU doet dit intern al voor veel goederen waarvoor de regelgeving van de lidstaten onderling verschilt. We denken dat hetzelfde met het VK kan, zelfs zonder deal. De EU heeft voor bepaalde sectoren zogenaamde overeenkomsten inzake wederzijdse erkenning (mutual recognition agreements of MRA's) met China, Australië, Nieuw-Zeeland en de VS. Geen van die landen heeft een algemeen handelsakkoord met de EU.
Zelfs zonder MRA's kan de handel nog steeds floreren, denken we. De meeste Britse fabrikanten hebben al geregeld dat hun producten door Europese regelgevers worden gecertificeerd, voor het geval dat wederzijdse erkenning niet mogelijk blijkt.ix We verwachten dat Europese bedrijven hetzelfde kunnen doen om de toegang tot de Britse markten te behouden.
Zonder certificering zouden Europese bedrijven hun producten moeten bijschaven voor de verkoop in het VK. Maar dit is wereldwijd de gang van zaken, vooral wanneer de toegang tot een grote markt op het spel staat.
De handelsbetrekkingen tussen de EU en de VS bieden een aantal voorbeelden. Aangezien de EU veel strengere regels heeft voor actieve bestanddelen in huidverzorgingsproducten, hebben bedrijven aan beide kanten van de Atlantische Oceaan per markt een aparte versie ontwikkeld. Die bedrijven wisten niet alleen hun klantenbestand te behouden, maar de innovaties brachten ook welkome publiciteit toen recensenten de producten met elkaar vergeleken.
Of neem de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG of GDPR) van de EU, een ingrijpende herziening van de regelgeving omtrent gegevensbescherming die in mei 2018 van kracht ging. Amerikaanse bedrijven die zaken deden met EU-burgers – en die dus hun persoonsgegevens verwerkten – kregen flinke uitdagingen voor hun kiezen. Maar het grootste deel lijkt ervoor te hebben gekozen om de nodige veranderingen door te voeren in plaats van een grote markt te verlaten.
Behoefte aan duidelijkheid
We geloven dat Europese bedrijven er al baat bij hebben als de uitkomst van de onderhandelingen bekend wordt, ongeacht hoe het post-brexitakkoord er precies uit gaat zien. Die bedrijven hebben namelijk al jaren de tijd gehad om zich op allerlei mogelijke uitkomsten voor te bereiden. Zodra duidelijk is welke toekomst er in het verschiet ligt, kunnen ze het desbetreffende noodplan in werking stellen en de vereiste investeringen maken.
Hoe de onderhandelingen ook aflopen, de uitkomst is altijd beter dan nóg langer in onzekerheid afwachten. Daar zijn we van overtuigd.
__________________________________________
i Bron: FactSet, per 12/03/2020.
ii Ibid.
iii Ibid.
iv Bronnen: FactSet en National Institute of Statistics and Economic Studies, per 12/03/2020.
v Bron: Office of the US Trade Representative, per 06/03/2020.
vi Bron: Eurostat, per 06/03/2020.
vii Bron: House of Commons Library, per 16/12/2019.
viii "Over 1000 EU financial firms planning to open UK offices after Brexit" Anna Menin, City A.M., 20/01/2020.
ix "In rejecting mutual recognition, the inflexible EU would violate the spirit of WTO rules" Victoria Hewson, The Telegraph, 22/01/2020.