Ontvang nu dagelijks onze kooptips!
word abonnee
sluiten ✕
Klimaatdiscussie: opwarming aarde door mens of natuur
Volgen
Zwavelhexafluoride is het sterkste bekende broeikasgas: volgens het vijfde evaluatierapport van het IPCC, het klimaatbureau van de Verenigde Naties, is het aardopwarmingsvermogen van SF6 – over een periode van honderd jaar bekeken – 23.500 keer zo hoog als dat van CO2. Het opwarmend effect van een kilogram SF6 is net zo groot als dat je met een kleine benzineauto vijf keer de wereld rondrijdt. Bovendien breekt het gas heel langzaam af: het blijft gemiddeld 3.200 jaar in de atmosfeer.
Een internationaal team van wetenschappers schatte de wereldwijde SF6-uitstoot in 2018 op meer dan 9.000 ton. Vergeleken met koolstofdioxide (34 miljard ton in 2020) is dat relatief laag – maar de SF6-uitstoot is aan het stijgen: tussen 1973 en 2008 is de concentratie ervan in de atmosfeer vertienvoudigd. In 2010 schreef een onderzoeksteam onder leiding van de universiteit van Heidelberg dat 70 tot 80 procent van de wereldwijde SF6-emissies helemaal niet worden geregistreerd, deels omdat veel landen hun gegevens niet aan de Verenigde Naties hoeven te melden.
Zwavelhexafluoride wordt gebruikt in schakelinstallaties zoals in transformatorhuisjes en onderstations, belangrijke knooppunten in het hoogspanningsnet. Hier voorkomt het gas gevaarlijke overslagen – vergelijkbaar met bliksem. „We willen graag van SF6 af, maar dat gaat niet van vandaag op morgen,” zegt André Lathouwers, senior onderhoudsstrateeg bij Tennet, netbeheerder van het Nederlandse hoogspanningsnet. „Want het gas is wel een wondermiddel.”
Een serieus probleem Als iets misgaat met nieuwe installaties zonder SF6 heeft de netbeheerder een serieus probleem, voegt Lathouwers eraan toe – en in feite heel Nederland. „Het ergste wat er kan gebeuren is een storing waarbij de stroom kan uitvallen.”
Schakelsystemen bevinden zich op knooppunten in het hoogspanningsnet, de zogeheten onderstations. Ze verdelen elektrische energie en schakelen netdelen af in het geval van een kortsluiting. In transformatorhuisjes wordt de spanning verder verlaagd voordat de stroom huishoudens of bedrijven binnen gaat. Ook elke windturbine is op het net aangesloten met een schakelinstallatie.
Zwavelhexafluoride is een uitstekende isolator en verlaagt het gevaar van een overslag: als elektronen tegen een SF6-molecuul aanbotsen, worden ze opgevangen en daarmee onschadelijk gemaakt. Daarom zijn belangrijke componenten in deze schakelinstallaties in hun binnenste met zwavelhexafluoride gevuld. Als de schakelinstallatie verder niet in de open lucht staat, maar in een eigen gebouw, zijn alle op hoogspanning staande delen met een omhulling omsloten, die met SF6 is gevuld.
Een belangrijke component in zulke schakelinstallaties zijn zogeheten vermogensschakelaars die alle stromen, inclusief kortsluitstromen, kunnen onderbreken. Dat werkt zoals in een meterkast in een huis of woning als een zekering doorslaat. Ook vermogensschakelaars bevatten SF6. „Het zijn cruciale componenten in het net,” zegt Lathouwers. „Als ze het niet doen, kan het donker worden in de stad.”
In 2019 meldde de BBC dat in de EU kleine lekken in schakelapparatuur regelmatig grote hoeveelheden SF6 laten ontsnappen. Voor heel het Verenigd Koninkrijk en de EU ging het volgens de BBC in 2017 om zo’n 286 ton. De BBC leidde het cijfer af van de gemeten SF6-uitstoot in Europa – en het feit dat het gas bijna nergens anders meer dan in de elektrische industrie wordt gebruikt.
Dat de elektrische industrie een substantiële bron van SF6 in de atmosfeer is, lijkt inderdaad waarschijnlijk: onderzoekers aan de universiteit van Cardiff vonden dat in de Britse elektriciteitsnetten meer dan 1.100 ton van het gas in gebruik is, en dat er jaarlijkse lekkages zijn van zo’n 1,3 procent. Jaarlijks ontsnapt dus meer dan 11,3 ton SF6 alleen al in het VK.
Vervangen is niet eenvoudig „Vermogensschakelaars staan altijd onder een overdruk van 5 of 6 bar”, legt Lathouwers uit. „Er is altijd een kans dat tijdens de volle levensduur ergens een kleine lekkage optreedt.” Vooral bij oudere installaties en met minder goed onderhoud neemt de kans toe. Ook ongevallen kunnen gebeuren: volgens de Cardiff-studie ontsnapte ooit bij een defect in één keer 113 kg SF6.
Intern onderzoek van het elektriciteitsbedrijf Eaton toonde aan dat over de hele levenscyclus van het gas en de schakelinstallaties de lekkages tot 15 procent zouden kunnen oplopen, vanaf de productie van het gas en de schakelinstallaties tot het demonteren en opruimen aan het einde. Eaton produceert in Hengelo SF6-vrij schakelmateriaal voor middenspanning.
Christian Franck, hoogleraar hoogspanningstechniek aan de ETH Zürich in Zwitserland, begon meer dan tien jaar geleden onderzoek te doen naar alternatieven voor zwavelhexafluoride in de elektrische industrie. Het vervangen is niet eenvoudig, maar nu hangt er verandering in de lucht, zegt Franck: „De industrie is in een optimistische stemming. Er bestaan goede alternatieven.”
De energiebedrijven en producenten van schakelmateriaal komen steeds meer onder druk te staan. Want de Europese Commissie stelt nu ook SF6 voor schakelinstallaties ter discussie. De EU is aan de slag gegaan met een nieuwe F-gassenverordening die het gebruik van gefluoreerde broeikasgassen regelt. Een nieuwe versie met een potentieel verbod op SF6 in nieuwe middenspanningsschakelinstallaties wordt verwacht voor eind 2021 of 2022.
Er worden nu proefinstallaties met verschillende SF6-vrije alternatieven in Europa geplaatst om ervaring op te doen en te zien welk alternatief voor welke toepassing het beste werkt. Vaak staan ze bij stations met een lager spanningsniveau en met meetapparatuur en de mogelijkheid om bijvoorbeeld gasmonsters te nemen. Ook in Nederland staan en komen er pilots.
Met SF6-vrije gasmengsels proberen de netbeheerders om de SF6-ontwerpen te evenaren. „SF6 eruit, alternatief erin – zo werkt het helaas niet”, zegt André Lathouwers. In plaats daarvan moet de hele constructie van de schakelinstallatie worden veranderd – dus ...alle oude installaties... moeten worden vervangen...
Het bedrijf GE heeft een SF6-vrij gasmengsel voor hoogspanningsinstallaties onder de merknaam g3 ontwikkeld (Green Gas for Grid). Het is een mengsel van koolstofdioxide, zuurstof en een fluorhoudende stof, een geperfluoreerd nitril. Tennet heeft een pilot met g3 opgezet in het hoogspanningsstation in Meeden, vlak bij Groningen. Netbeheerder Stedin, die voornamelijk in de Randstad opereert, heeft onlangs een hoogspanningsinstallatie met g3 in Middelharnis in gebruik genomen.
Maar echt ideaal lijkt g3 ook niet. Volgens de producent, het technologieconcern 3M, heeft het pure fluorhoudende molecuul een aardopwarmingsvermogen van 2.090 – dus 2.090 zo hoog als dat van CO2. Zijn atmosferische levensduur is echter maar 22 jaar (in plaats van 3.200 jaar voor SF6).
Ook de Zwitsers-Japans energiegroep Hitachi ABB Power Grids heeft een fluorhoudend alternatief ontwikkeld: AirPlus, een mengsel van zuurstof, koolstofdioxide en een fluorhoudend keton. Dat heeft een aardopwarmingsvermogen van minder dan 1 en breekt binnen 16 dagen af in de atmosfeer. Het AirPlus-systeem is sinds 2015 als pilot in gebruik in een onderstation vlakbij Zürich. Het alternatief heeft echter volgens Lathouwers een groot nadeel: „Het gas vervloeit bij lage temperaturen, zodat het niet toepasbaar is in een buitenopstelling.”
Schakelen in vacuüm Als je helemaal met fluorhoudende moleculen wilt kappen, zijn er nog andere alternatieven: Japanse fabrikanten zoeken naar een ontwerp met alleen CO2 en O2 (zuurstof).
Ook worden er andere benaderingen gekozen om het probleem aan te pakken. Op middenspanningsniveau wordt al geschakeld in vacuüm. Zonder SF6 werken is hier makkelijker omdat de spanning lager en het overslagrisico kleiner is. Schakelaars zijn anders gebouwd. Er zit geen gas als ‘blus’-medium tussen de twee hoogspanningscontacten maar een vacuüm, en door de twee contacten van elkaar weg te bewegen kun je een te hoge stroom onderbreken. Naar buiten isoleren moet je dan nog steeds met een gas, zodat de op spanning staande delen niet overslaan naar de behuizing.
Aantal posts per pagina:
20
50
100
Direct naar Forum
-- Selecteer een forum --
Koffiekamer
Belastingzaken
Beleggingsfondsen
Beursspel
BioPharma
Daytraders
Garantieproducten
Opties
Technische Analyse
Technische Analyse Software
Vastgoed
Warrants
10 van Tak
4Energy Invest
Aalberts
AB InBev
Abionyx Pharma
Ablynx
ABN AMRO
ABO-Group
Acacia Pharma
Accell Group
Accentis
Accsys Technologies
ACCSYS TECHNOLOGIES PLC
Ackermans & van Haaren
ADMA Biologics
Adomos
AdUX
Adyen
Aedifica
Aegon
AFC Ajax
Affimed NV
ageas
Agfa-Gevaert
Ahold
Air France - KLM
Airspray
Akka Technologies
AkzoNobel
Alfen
Allfunds Group
Allfunds Group
Almunda Professionals (vh Novisource)
Alpha Pro Tech
Alphabet Inc.
Altice
Alumexx ((Voorheen Phelix (voorheen Inverko))
AM
Amarin Corporation
Amerikaanse aandelen
AMG
AMS
Amsterdam Commodities
AMT Holding
Anavex Life Sciences Corp
Antonov
Aperam
Apollo Alternative Assets
Apple
Arcadis
Arcelor Mittal
Archos
Arcona Property Fund
arGEN-X
Aroundtown SA
Arrowhead Research
Ascencio
ASIT biotech
ASMI
ASML
ASR Nederland
ATAI Life Sciences
Atenor Group
Athlon Group
Atrium European Real Estate
Auplata
Avantium
Axsome Therapeutics
Azelis Group
Azerion
B&S Group
Baan
Ballast Nedam
BALTA GROUP N.V.
BAM Groep
Banco de Sabadell
Banimmo A
Barco
Barrick Gold
BASF SE
Basic-Fit
Basilix
Batenburg Beheer
BE Semiconductor
Beaulieulaan
Befimmo
Bekaert
Belgische aandelen
Beluga
Beter Bed
Bever
Binck
Biocartis
Biophytis
Biosynex
Biotalys
Bitcoin en andere cryptocurrencies
bluebird bio
Blydenstijn-Willink
BMW
BNP Paribas S.A.
Boeing Company
Bols (Lucas Bols N.V.)
Bone Therapeutics
Borr Drilling
Boskalis
BP PLC
bpost
Brand Funding
Brederode
Brill
Bristol-Myers Squibb
Brunel
C/Tac
Campine
Canadese aandelen
Care Property Invest
Carmila
Carrefour
Cate, ten
CECONOMY
Celyad
CFD's
CFE
CGG
Chinese aandelen
Cibox Interactive
Citygroup
Claranova
CM.com
Co.Br.Ha.
Coca-Cola European Partners
Cofinimmo
Cognosec
Colruyt
Commerzbank
Compagnie des Alpes
Compagnie du Bois Sauvage
Connect Group
Continental AG
Corbion
Core Labs
Corporate Express
Corus
Crescent (voorheen Option)
Crown van Gelder
Crucell
CTP
Curetis
CV-meter
Cyber Security 1 AB
Cybergun
D'Ieteren
D.E Master Blenders 1753
Deceuninck
Delta Lloyd
DEME
Deutsche Cannabis
DEUTSCHE POST AG
Dexia
DGB Group
DIA
Diegem Kennedy
Distri-Land Certificate
DNC
Dockwise
DPA Flex Group
Draka Holding
DSC2
DSM
Duitse aandelen
Dutch Star Companies ONE
Duurzaam Beleggen
DVRG
Ease2pay
Ebusco
Eckert-Ziegler
Econocom Group
Econosto
Edelmetalen
Ekopak
Elastic N.V.
Elia
Endemol
Energie
Energiekontor
Engie
Envipco
Erasmus Beursspel
Eriks
Esperite (voorheen Cryo Save)
EUR/USD
Eurobio
Eurocastle
Eurocommercial Properties
Euronav
Euronext
Euronext
Euronext.liffe Optiecompetitie
Europcar Mobility Group
Europlasma
EVC
EVS Broadcast Equipment
Exact
Exmar
Exor
Facebook
Fagron
Fastned
Fingerprint Cards AB
First Solar Inc
FlatexDeGiro
Floridienne
Flow Traders
Fluxys Belgium D
FNG (voorheen DICO International)
Fondsmanager Gezocht
ForFarmers
Fountain
Frans Maas
Franse aandelen
FuelCell Energy
Fugro
Futures
FX, Forex, foreign exchange market, valutamarkt
Galapagos
Gamma
Gaussin
GBL
Gemalto
General Electric
Genfit
Genmab
GeoJunxion
Getronics
Gilead Sciences
Gimv
Global Graphics
Goud
GrandVision
Great Panther Mining
Greenyard
Grolsch
Grondstoffen
Grontmij
Guru
Hagemeyer
HAL
Hamon Groep
Hedge funds: Haaien of helden?
Heijmans
Heineken
Hello Fresh
HES Beheer
Hitt
Holland Colours
Homburg Invest
Home Invest Belgium
Hoop Effektenbank, v.d.
Hunter Douglas
Hydratec Industries (v/h Nyloplast)
HyGear (NPEX effectenbeurs)
HYLORIS
Hypotheken
IBA
ICT Automatisering
Iep Invest (voorheen Punch International)
Ierse aandelen
IEX Group
IEX.nl Sparen
IMCD
Immo Moury
Immobel
Imtech
ING Groep
Innoconcepts
InPost
Insmed Incorporated (INSM)
IntegraGen
Intel
Intertrust
Intervest Offices & Warehouses
Intrasense
InVivo Therapeutics Holdings Corp (NVIV)
Isotis
JDE PEET'S
Jensen-Group
Jetix Europe
Johnson & Johnson
Just Eat Takeaway
Kardan
Kas Bank
KBC Ancora
KBC Groep
Kendrion
Keyware Technologies
Kiadis Pharma
Kinepolis Group
KKO International
Klépierre
KPN
KPNQwest
KUKA AG
La Jolla Pharmaceutical
Lavide Holding (voorheen Qurius)
LBC
LBI International
Leasinvest
Logica
Lotus Bakeries
Macintosh Retail Group
Majorel
Marel
Mastrad
Materialise NV
McGregor
MDxHealth
Mediq
Melexis
Merus Labs International
Merus NV
Microsoft
Miko
Mithra Pharmaceuticals
Montea
Moolen, van der
Mopoli
Morefield Group
Mota-Engil Africa
MotorK
Moury Construct
MTY Holdings (voorheen Alanheri)
Nationale Bank van België
Nationale Nederlanden
NBZ
Nedap
Nedfield
Nedschroef
Nedsense Enterpr
Nel ASA
Neoen SA
Neopost
Neovacs
NEPI Rockcastle
Netflix
New Sources Energy
Neways Electronics
NewTree
NexTech AR Solutions
NIBC
Nieuwe Steen Investments
Nintendo
Nokia
Nokia OYJ
Nokia Oyj
Novacyt
NOVO-NORDISK AS
NPEX
NR21
Numico
Nutreco
Nvidia
NWE Nederlandse AM Hypotheek Bank
NX Filtration
NXP Semiconductors NV
Nyrstar
Nyxoah
Océ
OCI
Octoplus
Oil States International
Onconova Therapeutics
Ontex
Onward Medical
Onxeo SA
OpenTV
OpGen
Opinies - Tilburg Trading Club
Opportunty Investment Management
Orange Belgium
Oranjewoud
Ordina Beheer
Oud ForFarmers
Oxurion (vh ThromboGenics)
P&O Nedlloyd
PAVmed
Payton Planar Magnetics
Perpetuals, Steepeners
Pershing Square Holdings Ltd
Personalized Nursing Services
Pfizer
Pharco
Pharming
Pharnext
Philips
Picanol
Pieris Pharmaceuticals
Plug Power
Politiek
Porceleyne Fles
Portugese aandelen
PostNL
Priority Telecom
Prologis Euro Prop
ProQR Therapeutics
PROSIEBENSAT.1 MEDIA SE
Prosus
Proximus
Qrf
Qualcomm
Quest For Growth
Rabobank Certificaat
Randstad
Range Beleggen
Recticel
Reed Elsevier
Reesink
Refresco Gerber
Reibel
Relief therapeutics
Renewi
Rente en valuta
Resilux
Retail Estates
RoodMicrotec
Roularta Media
Royal Bank Of Scotland
Royal Dutch Shell
RTL Group
RTL Group
S&P 500
Samas Groep
Sapec
SBM Offshore
Scandinavische (Noorse, Zweedse, Deense, Finse) aandelen
Schuitema
Seagull
Sequana Medical
Shurgard
Siemens Gamesa
Sif Holding
Signify
Simac
Sioen Industries
Sipef
Sligro Food Group
SMA Solar technology
Smartphoto Group
Smit Internationale
Snowworld
SNS Fundcoach Beleggingsfondsen Competitie
SNS Reaal
SNS Small & Midcap Competitie
Sofina
Softimat
Solocal Group
Solvac
Solvay
Sopheon
Spadel
Sparen voor later
Spectra7 Microsystems
Spotify
Spyker N.V.
Stellantis
Stellantis
Stern
Stork
Sucraf A en B
Sunrun
Super de Boer
SVK (Scheerders van Kerchove)
Syensqo
Systeem Trading
Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC)
Technicolor
Tele Atlas
Telegraaf Media
Telenet Groep Holding
Tencent Holdings Ltd
Tesla Motors Inc.
Tessenderlo Group
Tetragon Financial Group
Teva Pharmaceutical Industries
Texaf
Theon International
TherapeuticsMD
Thunderbird Resorts
TIE
Tigenix
Tikkurila
TINC
TITAN CEMENT INTERNATIONAL
TKH Group
TMC
TNT Express
TomTom
Transocean
Trigano
Tubize
Turbo's
Twilio
UCB
Umicore
Unibail-Rodamco
Unifiedpost
Unilever
Unilever
uniQure
Unit 4 Agresso
Univar
Universal Music Group
USG People
Vallourec
Value8
Value8 Cum Pref
Van de Velde
Van Lanschot
Vastned
Vastned Retail Belgium
Vedior
VendexKBB
VEON
Vermogensbeheer
Versatel
VESTAS WIND SYSTEMS
VGP
Via Net.Works
Viohalco
Vivendi
Vivoryon Therapeutics
VNU
VolkerWessels
Volkswagen
Volta Finance
Vonovia
Vopak
Warehouses
Wave Life Sciences Ltd
Wavin
WDP
Wegener
Weibo Corp
Wereldhave
Wereldhave Belgium
Wessanen
What's Cooking
Wolters Kluwer
X-FAB
Xebec
Xeikon
Xior
Yatra Capital Limited
Zalando
Zenitel
Zénobe Gramme
Ziggo
Zilver - Silver World Spot (USD)
Indices
AEX
860,01
-0,62%
EUR/USD
1,0655
+0,11%
FTSE 100
7.895,85
+0,24%
Germany40^
17.714,20
-0,69%
Gold spot
2.392,50
0,00%
NY-Nasdaq Composite
15.282,01
-2,05%
Stijgers
Dalers