Herhaaldelijk wordt u gewaarschuwd voor de risico's die kleven aan het gebruik van virtuele valuta zoals bitcoin. De Nederlandsche Bank waarschuwt voor integriteitsrisico's die samenhangen met het anonieme karakter. De Autoriteit Financiële Markten waarschuwt beleggers voor koersfluctuaties en de ingewikkelde technologie erachter. En dan zijn er financiële experts, die de dot-com bubbel en soms de tulpenmanie in herinnering roepen.
Wat zijn dat soort waarschuwingen waard? Zeker, koersen van cryptocurrencies fluctueren enorm en ja, de koers van bitcoin is sinds begin dit jaar ontzettend hard gestegen. Dus als belegger moet je zeker op je tellen passen. Maar dat wil niet zeggen dat je geld in euro's aanhouden zónder risico's is.
Economen zien economie graag als een harde wetenschap. Als een soort natuurkunde met wetten die overal en altijd gelden. Denk aan "inflatie is nodig voor groei" en "slecht geld verdringt goed geld". Economische cycli van voorspoed en recessies worden vergeleken met eb en vloed; zie wederom de verwijzing naar een natuurkundige wetmatigheid.
De wereld is eindig
Ruim zestig jaar discussieerden economen over welk model om economische processen te verklaren beter is, dat van Keynes of dat van de Oostenrijkse school. Al even lang dachten we dat we met analyses en modellen de economische toekomst konden voorspellen.
Bij financiële planningen werd met een rendement van 5 procent rustig dertig jaar in de toekomst gekeken. Herinnert u zich een hypotheekaanvraag van voor 2007? Of de pensioenvooruitzichten uit 1995?
De werkelijkheid is weerbarstiger en laat zich helaas niet zo goed voorspellen. Al was het maar omdat de wereld eindig is; de lijntjes kunnen niet eeuwig worden doorgetrokken naar de toekomst. Bij het voorspellen van de financiële toekomst moet je daar rekening mee houden.
Economische klimaatverandering
De wereldeconomie gedraagt zich meer als het weer; een chaotisch evenwicht dat samenhangt van oneindig veel factoren. In deze visie zijn de economen onze meterologen, die op basis van windcijfers en marktthermometers zo goed mogelijk proberen te vertellen of het morgen zonnig is of gaat regenen.
Waar de klimaatverandering zijn intrede doet en oude weermodellen moeten worden aangepast aan de gevolgen van opwarming van de aarde, zo moeten ook economische modellen worden herzien. Er is wereldwijd een economische klimaatverandering gaande. Schuldenlasten zijn als gaten in de economische ozonlaag. Zuid-Europese landen hebben moeite om aan hun verplichtingen te voldoen.
Iedereen hoopt op economisch herstel, want dan kan alles terug naar het oude. Inflatie is het beoogde redmiddel. De Europese Centrale Bank - samen met alle andere grote centrale banken in de wereld - valt daarom terug op steeds verdergaande maatregelen om de trend toch maar de goede kant op te doen buigen. Het opkoopprogramma (quantitative easing) van ECB bedraagt eind dit jaar 2000 miljard euro.
Geld uit het niets
Daarnaast komen grote hoeveelheden euro's extra in omloop via goedkope leningen als gevolg van de negatieve rentes. Een cryptocurrency als bitcoin kent geen centrale bank en geen monetaire instrumenten. Dit wordt door velen als een nadeel gezien: er is geen monetair beleid mogelijk. Er zijn geen centrale rentetarieven en geen opkoopprogramma's.
Of is dat juist een voordeel? Ten opzichte van de euro kennen cryptocurrencies transparante monetaire regels. Bij bitcoin ligt sinds de start in 2009 al vast welke regels van toepassing zijn. Het tempo waarmee bitcoins in omloop komen ligt vast en zal uiteindelijk 21 miljoen bitcoins bedragen.
Wie in bitcoin enkel een get-rich-quick-scheme ziet, kan ook eens met andere ogen naar de euro proberen te kijken. Is "geld uit het niets" ook op de euro van toepassing? De dertigers van nu krijgen ooit misschien een dan-inmiddels-afgewaardeerd pensioen; daarvoor moeten tot hun 70e werken en ze betalen rente om te kunnen sparen voor later.
Get poor slowly-scheme
Niet zo vreemd dat juist die groep op zoek gaat naar alternatieven. Zo bekeken is de euro een get-poor-slowly-scheme. Maar goed, je moet ergens pas in investeren als je erin gelooft. Zie je in cryptocurrencies geen bouwstenen voor een nieuw financieel systeem, dan ben je vrij om aan de zijlijn toe te kijken hoe dit zich ontvouwt.
Misschien zou de noodzaak voor zo'n alternatief minder groot zijn als Mario Draghi zich wat meer als Piet Paulusma zou gedragen. Niet de illusie hebben dat je het weer kunt beïnvloeden. maar gewoon met een paraplu tussen de mensen staan, vaststellen dat het weer eens regent, vertellen wat de vooruitzichten zijn en afsluiten met een vrolijk "oant moarn!"
Helaas zullen we dat voorlopig niet gaan meemaken.