Het belooft een mooie serie te worden. Elke dinsdagavond worden we meegenomen naar de jaren die nu bekend staan als de Gouden Eeuw, zoals ook het programma eenvoudigweg is genoemd. Handel en welvaart namen een grote vlucht. We vochten ons (uiteindelijk) los van de Spanjaarden en optimisme, toegegeven alleen bij een selecte bevoorrechte groep, voerde de boventoon. De medische wetenschap kwam eveneens in een stroomversnelling.
Het was de tijd van Andries van Wesel en later Antonie van Leeuwenhoek. Ondanks die vooruitgang wil je er natuurlijk geen seconde aan denken in die tijd patiënt te zijn. Dan was je aan kwakzalvers, of op zijn best aan goedwillende artsen met nog zeer beperkte kennis, overgeleverd. Sommige behandelingen en medicatie hielpen, maar er was een grote kans dat het alleen maar erger werd met fatale gevolgen.
Wat is het toch treurig dat de economische wetenschap anno 2012 niet veel verder is dan de medische van destijds. Af en toe, een momentje in de geschiedenis, lijken we het ei van Columbus te hebben gevonden. De crisis in de jaren dertig leerde ons, via Keynes, dat het kapot bezuinigen van een door gebrek aan koopkracht geplaagde economie desastreus is. De overheid kan in die situatie als reddende kracht de vraag op peil houden. De economische groei wordt via zogenaamde multiplier effecten weer aangezwengeld en de patiënt is genezen.
DNB verstoort rust
Dit behandelplan wordt te pas en te onpas uit te kast gehaald bij nieuwe economische problemen. Daarbij wordt vergeten dat dit beleid alleen maar zin heeft als in de uitgangssituatie de overheidsfinanciën gezond zijn. Dat is in de Westerse wereld al decennia lang niet het geval. In de huidige economische crisis is Keynesiaans beleid ook niet zinvol, omdat gebrek aan koopkracht niet het probleem is. Zoals ik laatst hoorde, in de echte crisis van de jaren dertig stonden ze in de rij voor brood en werk, nu voor de nieuwste iPhone.
Ondertussen zorgen economen en economische instituten meer voor verdere verwarring, dan dat er oplossingen voor de huidige problemen worden aangedragen. Het kabinet heeft net een beetje zijn begroting op orde of DNB verstoort de rust. Krijgen we nog de kleine economische groei zoals eerder oor 2013 verwacht?
Welnee, de economen van DNB meldden ons dat we nu maar uit moeten gaan van krimp. De recente matige groeicijfers geven aanleiding voor die aanpassing. Elk kwartaal, elk halfjaar komen er weer nieuwe prognoses die niet uitkomen. Analisten en columnisten worden gekielhaald over het feit dat elk jaar weer nieuwe prognoses over de beurs worden gegeven die ook niet uitkomen. Economen doen precies hetzelfde, maar zij worden het serieus genomen en er wordt zelfs beleid op gemaakt.
Nog erger zijn de uitspraken van de topman van Unilever, Paul Polman. Blijkt een jaar vooruitkijken al moeilijk, de leider van Unilever weet dat de komende tien jaar de economische groei in Europa (en de VS) zwak blijft. Hij voegt daar aan toe dat als je niet van deze stelling uitgaat, je jezelf voor de gek houdt. We moeten, aldus Polman, de realiteit onder ogen zien. Gelukkig zegt hij er wel bij dat hij hoopt dat hij het verkeerd ziet.
Economisch depressief
Wat een merkwaardig defaitisme. Economische groei komt voort uit optimisme, de wil om vooruit te komen, technologische vernieuwing en de introductie van nieuwe producten waar vraag naar is, of hun eigen vraag creëren. Unilever en andere bedrijven, groot en klein, zouden juist de basis moeten vormen van (nieuwe) economische groei. Wat een pech dat deze pessimist één van de potentiële groeimakers in de wereld leidt. Dat Polman op voorhand stelt dat die groei nog jaren uitblijft, is op zijn minst een slag in de lucht. Om niet te stellen dat het grenst aan kwakzalverij.
De negatieve spiraal waarin de economie verkeert, heeft niets te maken met bezuinigingen. Ook niet met hoge schuldenlasten. En de oplossing is ook niet een jarenlange lage rente, zoals de FED ons gisteren (impliciet) voorschotelde. Met de economie is eigenlijk alles in orde. Het is niet de economie die in een depressie zit, het zijn wijzelf. Met een enorm productieapparaat, met een hoog opgeleid arbeidspotentieel, met een rijkdom die ongeëvenaard is in de geschiedenis, somberen we er vrolijk op los.
We zijn economisch depressief. En bij een depressie, iedereen die daar mee te maken heet gehad weet dat, helpen nauwelijks mooie woorden en stimulerende maatregelen. Hoe onze behandeling er dan wel uit moet zien is een vraag die lastig te beantwoorden is. Maar het inzicht in de werkelijke problematiek is een belangrijke stap op weg naar de oplossing.