Er bestaan drie soorten geld: vals geld, gedekt en ongedekt geld. Als u wilt overdrijven, kunt u zeggen dat het enige verschil tussen vals en ongedekt geld is, dat de laatste door de overheid uit het niet wordt gecreëerd en de eerste door criminelen.
Gedekt geld kon alleen worden bijgedrukt als de onderliggende goudvoorraad, die voor de dekking zorgde, werd vergroot. Het papier werd dus gedekt door de goudvoorraad en was zelfs op verzoek om te ruilen voor puur goud.
Na het loslaten van de goudstandaard door de Zwitserse centrale bank in 1997 bestaat het gedekte geld volgens Lips niet meer. We moeten het nu doen met ongedekt geld, waarbij de waarde gebaseerd is op hoop en vertrouwen.
Kredietbubbel
De historie leert helaas dat het met ongedekt geld altijd verkeerd afloopt. Overheden kunnen de verleidingen van gratis geld bijdrukken meestal niet aan. Op de vraag van een Amerikaans congreslid of we nu weer dat risico lopen, antwoordde Fed-voorzitter Alan Greenspan kortgeleden dat hij hoopte dat het dit keer goed afloopt.
Ja, u leest het goed, we moeten hopen dat het dit keer goed afloopt, terwijl de Amerikanen de geldpers continue laten draaien om de economie drijvend te houden. De groei van de geldhoeveelheid in de VS, het afgelopen jaar met 13% om vooral de aanschaf van huizen en auto's met goedkope financieringen mogelijk te maken, laat zien dat Amerika monetair bezig is met een spelletje Russisch Roulette.
Het leeglopen van de aandelenbubbel (is dit nu een harde of zachte landing?) wordt opgevangen met de creatie van een nieuwe huizen en kredietbubbel. In ‘Goldwars’ beschrijft de gepensioneerde Zwitserse bankier Ferdinand Lips de geschiedenis van geld en goud. Hij komt tot de conclusie dat de meeste bankiers goud haten, omdat een goudkoppeling de groei van het in omloop zijnde geld belemmert en vraagt om begrotingsdiscipline.
Echte waarde
Lips maakt duidelijk dat de goudmarkt inderdaad al tientallen jaren op initiatief van de Amerikanen wordt gemanipuleerd om zodoende de prijs laag te houden. Een hogere goudprijs verzwakt namelijk de dollar en wijst op inflatie. Bovendien zou interesse van beleggers voor echte waarde (goud en zilver) de belangstelling voor papieren waarde (aandelen) kunnen verminderen.
Het boek begint met de enorme monetaire historie van goud. Of het nu gaat op de Inca’s, de farao's of de Romeinen, werkelijk in elke cultuur lag goud op een natuurlijke manier aan de basis van het betalingsverkeer. Het papieren geld was altijd gekoppeld aan een nationale goudvoorraad om de waarde te verzekeren.
Geld werd alleen maar uitgevonden, omdat papier gemakkelijker mee te nemen was dan al die zware goudstukken. Alleen was op verzoek het papiergeld altijd om te wisselen in baar goud. Op oude 20 dollar biljetten, die nog steeds in omloop zijn, staat die verzekering trouwens nog steeds vermeld.
1914: einde gouddekking
Omdat goud, in tegenstelling tot ongedekt geld, niet eventjes snel bij te drukken is, was inflatie lang een relatief onbekend verschijnsel. Engeland had bijvoorbeeld tussen 1664 en 1914 - 250 jaar lang - geen noemenswaardige inflatie. De dollar verloor alleen de laatste 50 jaar meer dan 90% van haar waarde.
Sinds 1914 heeft het papieren geld in steeds meer landen de gouddekking verloren. Engeland en Duitsland wilden de geldpersen laten draaien om de Eerste Wereldoorlog te financieren. Hierdoor kreeg inflatie in de twintigste eeuw pas echt de kans. Toevallig was 1914 ook het jaar waarin de Amerikaanse Fed haar levenslicht zag.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de FED geen staatsorgaan, maar voornamelijk eigendom van de grote Amerikaanse banken. In de VS kon de geldpers nu ook vrijelijk gaan draaien. Hierdoor kon er in de jaren twintig een enorme inflatie en speculatiegolf ontstaan. Het experiment van gratis geld drukken liep, zoals bekend, slecht af.
Hyperinflatie
Het zorgde voor hyperinflatie in Duitsland, net als de crash van 1929 en de daarop volgende depressie. Beleggers en spaarders vluchtten in goud. In plaats van terug te keren naar een volledige goudkoppeling van de dollar werd gekozen de strijd aan te gaan met het goud. Het bezit van goud werd in de VS in 1933 opeens strafbaar gesteld! Dit bleef zo tot 1975.
De strijd in Vietnam zorgde opnieuw voor het laten draaien van een batterij geldpersen. De inflatie van de jaren zeventig was geboren. In de zomer van 1971 weigerde ex-president Richard Nixon om honderden miljoen dollars van de Engelse centrale bank om te wisselen voor goud, omdat de dollar snel in waarde daalde.
De Nederlandsche Bank had enkele maanden eerder nog net met succes bijna een miljard dollar ingeruild voor goud. Dit gebeurde tegen de wil van de Fed. De dollar was vanaf 1972 dus niet meer ‘as good as gold’. Mede als gevolg hiervan steeg de goudprijs tot 1980 van 35 naar meer dan 800 dollar.
Goud staatsvijand nummer 1
Ex-president Ronald Reagan liet als gevolg van de uit de hand lopende inflatie begin jaren tachtig een onderzoek instellen of Amerika weer terug moest keren naar de veilige goudstandaard. Hij besloot tot het tegenovergestelde. De dollar moest sterk blijven zonder goud en het metaal werd staatsvijand nummer één. Sindsdien voert Amerika wereldwijd druk uit om goud uit het monetaire systeem te bannen.
Met succes. Volgens Lips staat zelfs in het manifest van het, door de Amerikanen gecontroleerde IMF, dat aangesloten landen niet over mogen gaan tot koppeling van de nationale valuta aan goud. Hierdoor is zelfs de Zwitserland franc, na de toetreding tot het IMF begin jaren negentig, formeel niet meer door goud gedekt.
In ruil voor de Amerikaanse bescherming van Japan moet de Japanse overheid zelfs verzekeren geen goud meer aan te kopen voor haar nationale reserves. Hierdoor bestaat de Japanse nationale reserve maar voor 1,8% uit goud, terwijl de VS zelf maar liefst 58% van de reserves in goud aanhoudt.
Nederland…
Ondanks de halvering van de Nederlandse goudvoorraad in de afgelopen 10 jaar is dat percentage in ons land nog steeds 48%. Hieronder een overzicht van de 10 grootste nationale goudvoorraden en de percentages van de totale nationale reserves:
| |
|
|
| Goudreserves |
Ton |
Percentage
nationale reserves |
| VS |
8100 |
58 |
| Duitsland |
3440 |
39 |
| IMF |
3220 |
nb |
| Frankrijk |
3020 |
49 |
| Italië |
2450 |
49 |
| Zwitserland |
2130 |
39 |
| Nederland |
880 |
48 |
| ECB |
770 |
15 |
| Japan |
770 |
1,8 |
| Portugal |
610 |
39 |
| |
|
|
Bron: World Gold Council (2002-4)
Willem Middelkoop
is journalist. Middelkoop schrijft zijn columns op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op
middelkoop@iex.nl.