Nederland, of althans een gedeelte daarvan, kwam afgelopen week in oproer, want de koopkracht zou ongeveer met 4% dalen. Om het geheel te complementeren, zorgde de misplaatste nivelleringsactie ervoor dat de koopkrachtcijfers extra vies smaakten.
Het was hommeles en snel werd er een ander plan uitgewerkt waarmee iedereen nu morrend akkoord lijkt te gaan. Maar wat zou u doen als ik u vertel dat de burger in de EU dadelijk veel en veel hogere lasten danwel lagere pensioenen gaat krijgen?
Als die 4% koopkrachtverlies al zo’n commotie veroorzaakte, dan ben ik benieuwd wat deze (ruwe) berekening over vergrijzingeffecten teweeg zal brengen. Met de door mij geuite bezwaren tegen de Eurozone en de EU in mijn voorgaande columns was de gifbeker al vol genoeg.
Flink aan de bak
Maar tezamen met het vergrijzingsprobleem is de gifbeker echt tot de rand gevuld. Mijn hoop is dan ook dat we hem niet helemaal hoeven leeg te drinken, maar verwachten doe ik dit niet. Argumenten verliezen het immers altijd van religie (tenzij het electoraat in opstand komt).
Naast de door mij frequente vermelde redenen dat de eurozone en EU onhoudbaar zijn is er nog een probleem dat op zich zelf al het einde van de EZ/EU kan beteken: vergrijzing. Volgens de experts zal door de vergrijzing de arbeidspopulatie met 50 miljoen dalen in de 27 landen van de EU.
Als ik de participatiegraad (ratio van daadwerkelijk werkende mensen op de totale arbeidsgeschikte populatie) gelijk houd, dan zullen er in 2050 184 miljoen werkende burgers zijn tegen ongeveer 217 miljoen nu. Deze groep moet dus flink aan de bak gaan om met minder mensen hetzelfde BBP bij elkaar te produceren. De arbeidsproductiviteit zal flink moeten stijgen.
12% lastenverzwaring
Het BBP (bruto binnenlands product, ofwel wat we met z’n allen produceren aan goederen en diensten) vormt de basis waarover overheden belasting heffen en zo hun uitgaven kunnen financieren. De huidige belastingopbrengst in de EU-27 is ongeveer 5 biljoen euro. Bij deze belastingopbrengst is er echter nog steeds een overheidstekort (overheden geven meer uit dan ze aan inkomsten hebben) van 4,5% van het BBP.
Om dus glad uit te komen heeft de EU-27 5,6 biljoen euro aan belastinginkomsten nodig. Dat is dus al een lastenverzwaring van 12% (uitgaande dat tekort met belasting wordt gedicht in plaats van bezuinigingen en dat deze geen negatief effect hebben op het BBP, dat de rentes op staatsschulden laag blijven, et cetera), terwijl het werkende deel van de bevolking ook nog harder zal moeten werken. Het wordt rennen om stil te blijven staan.
Maar daar houdt de vergrijzingsellende nog niet op. Het grootste gedeelte van de pensioenen in de EU-27 worden door het werkende gedeelte van de bevolking betaald. Dit betekent dus een directe rechtse en linkse hoek recht op de kin van de werknemer. De lasten om pensioenen te bekostigen (bij ons de AOW-premies) zullen dus dubbel moeten stijgen omdat er meer pensionado’s zijn en omdat er minder werkende mensen zijn.
Onhoudbaar
Hoe duur dit uitvalt, is een moeilijke berekening. In een rapport wat ik in 2010 heb geschreven (Default of the PIIGS) heb ik al eens verwezen naar een overheidsfinanciënstudie geschreven door de bank der banken (BIS). Deze organisatie heeft hiernaar breed onderzoek gedaan en dus ook de vergrijzing meegnomen in haar calculaties, die frappante uitkomsten hadden.
Zo staan er in deze studie wat grafieken waar je maag van omdraait. Op pagina 10 kan de lezer zien hoe de staatsschuld zich ontwikkelt bij drie verschillende scenario’s. Zelfs bij een politiek zelfmoordscenario (blauwe lijn) is de situatie in de meeste gevallen onhoudbaar.
Op pagina 11 staat een tabel die weergeeft wat voor overheidsoverschotten er nodig zijn om de schuldquote op het 2007-niveau terug te brengen. Al met al moeten de belastingen omhoog, de overheden moeten bezuinigen, de mensen moeten harder werken en pensioenen (en andere verworvenheden) zullen gekort moeten worden.
4% is peanuts
Waar het in het kort op neerkomt, is dat de 4% koopkrachtdaling peanuts is vergeleken met wat ons te wachten staat door alleen al het vergrijzingsprobleem.
De bovenstaande 3 scenario's vinden nog plaats in een economisch herstelscenario, maar als mijn scenario uitkomt (implosie van de eurozone door default van de PIIGS) dan zijn de rapen pas echt gaar. De kernlanden (de overblijvers in de euro) zullen dan en masse hun financiële sector moeten ondersteunen dan wel nationaliseren (dus niet alleen banken, maar ook verzekeraars en pensioenfondsen).
Daarnaast zijn er claims, via de ECB, op de PIIGS (Target2) die in de honderden miljarden lopen. Deze kunnen bijgeprint worden door de ECB maar dan schiet de rente op euroleningen omhoog (inflatie). Staatsgaranties worden opeens èchte uitgaven, en zo verder.
Tot Griekse hoogten
De werkeloosheid zal stijgen met tot gevolg dat overheidsuitgaven (met name de uitkeringen) stijgen en overheidsinkomsten (vpb, omzetbelasting, accijnzen, inkomsten belasting) juist dalen waardoor de overheidstekorten juist oplopen. Het BBP zal dalen terwijl de staatschulden juist zullen stijgen.
Dit zal de schuldquota van de Europese kernlanden tot Griekse hoogten doen stijgen. Dit scenario betekent dan ook het einde van ons huidige economisch-financiële systeem. Dit is op zich goed nieuws (want dan is er plaats voor een nieuw begin), maar de schade van deze onvermijdelijke neergang kan wel degelijk beperkt worden door onszelf nu voor te bereiden (zie bijvoorbeeld het voorzetje in deze column).
De boodschap van deze column is dan ook deels gericht aan die euro- en EU-supporters die denken dat het wel goed kan komen. Kijk naar de vergrijzing binnen de EZ/EU; dat probleem alleen al zal de al fragiele banden in de EZ/EU danig op de proef stellen. Dat de EZ/EU gedoemd is te mislukken door de economische en politieke realiteit stond voor mij al buiten kijf.
Hoedt u voor goede intenties
Gooi het vergrijzingsprobleem in de mix en de EZ/EU gifbeker is dan echt tot de rand toe gevuld. Jammer genoeg luisteren de meeste EZ/EU supporters toch niet naar argumenten, maar laten zich in plaats daarvan leiden door het beeld van een vredig Europa waar iedereen één is, waar nationaliteiten niets meer betekenen, waar mensen allemaal solidair zijn maar toch verschillend en uniek, waar vanuit Brussel met wetten ons gedrag zo gestuurd wordt dat alles een groot lief feestje is en zo verder.
Daarop zeg ik het volgende: mensen met goede intenties zijn vaak gevaarlijker dan mensen met slechte intenties. Door het bijna heilige gevoel te hebben dat ze het juiste doen, negeren ze belangrijke feiten en zullen zij tot het bittere einde hun plannen willen doordrukken. Het hele EZ/EU gedachtegoed is een religie en helaas eentje die elke realiteitzin ontbeert.
In een tijd waar wij ons druk maken over religieus extremisme elders in de wereld, zijn de echte extremisten hier in Brussel te vinden; gedreven door nobele intenties maar wel met desastreuze gevolgen. Helaas zien te weinig mensen dit in. Maar als de 4% koopkrachtdaling al tot een revolte heeft geleid, wie weet wat het electoraat gaat doen wanneer de echte cijfers van de eurozone, de EU en het vergrijzingsprobleem naar buiten komen.