Tijdens de jaarlijkse zomerpicknick voor centrale bankiers en aanverwante in Jackson Hole, Wyoming (Draghi was verhinderd, te druk om draagvlak voor wat later OMT genoemd zou worden, te creëren) sprak Fed-baas Ben Bernanke opnieuw groot vertrouwen uit in het instrument van kwantitatieve verruiming.
De markt trok hieruit de conclusie dat waarschijnlijk al in september een nieuw, derde rondje zou worden aangekondigd van beperkte omvang, zeg: 300 miljard dollar. Toen de non-farms opnieuw tegenvielen, was een aankondiging op 13 september zeker. So far, so dul…
Maar Bernanke wist markten toch te verrassen. In plaats van een bedrag, kondigde Bernanke een regel aan: 40 miljard dollar per maand, voor onbepaalde tijd. Totdat de Fed tevreden is, dat wil zeggen totdat de arbeidsmarkt substantieel is verbeterd.
In de contramine
Dat ‘substantieel’ is verder ter interpretatie van de Fed, dus dat geeft een hoop ruimte. Verder verzekert de Fed de markten dat haar agressieve beleid geruime tijd zal worden voortgezet nadat de economie tekenen van kracht vertoont. Met andere woorden de Fed zegt op voorhand achter de curve te blijven.
Tenslotte beloofde de Fed de korte rente in elk geval tot medio 2015 rond de nul te houden. Wat pleit voor Bernanke’s leiderschapskwaliteiten is dat er maar een dissident in het FOMC was, Jeffrey M. Lacker van de Federal Reserve Bank of Richmond, maar die is al het hele jaar in de contramine.
Medio 2015 is overigens na de datum waarop Bernanke moet worden herbenoemd, dus we moeten maar afwachten of deze goede voornemens worden uitgevoerd. Het doet denken aan Odysseus en de Sirenen, met dit verschil dat Odysseus zichzelf aan de mast probeert vast te binden. Een betere vergelijking is wellicht met een automatische piloot. Niets kan de bemanning weerhouden bij gelegenheid op handbediening over te gaan.
Japanse verruiming
Voorlopig kan de Fed echter met deze regel ongestoord aan de slag. In eerste instantie beperkt het aankoopprogramma zich tot leningen gedekt met hypotheken, maar de verklaring van het FOMC laat alle ruimte om ook andere activa in een later stadium te kopen, mocht de arbeidsmarkt onvoldoende verbeteren. Wie weet komt het nog eens tot de aankoop van aandelen!?
Gedurende het restant van de Amerikaanse verkiezingscampagne en het toenemende politieke gesteggel vanwege de dreigende ‘fiscal cliff’ kan Bernanke eenvoudig verwijzen naar zijn doorlopende opkoopprogramma en zo de roep om ad hoc maatregelen pareren.
Japanse beleidsmakers gaven te kennen de tekenen des tijds te verstaan. De centrale bank van Japan had weinig tijd nodig, daarbij overigens ook geholpen door recente zwakke cijfers over de Japanse economie en ook een aldaar dreigende ‘fiscal cliff’ door een politieke impasse, om een verruiming van haar programma van kwantitatieve verruiming aan te kondigen.
Niet gebeuren
De agressiviteit van de Fed voert ook de druk op de Europese Centrale Bank op. Ten opzichte van de dollar leefde de euro op na de aankondiging van voorwaardelijke kwantitatieve verruiming door de ECB (OMT). Mits lidstaten zich in het veiligheidsnet storten, kan de ECB in beginsel onbeperkt interveniëren aan het korte eind van de yieldcurve (tot drie jaar) om de financieringslasten voor de betrokken lidstaat in toom te houden.
Dit klinkt een stuk omslachtiger dan het Fed-beleid en dat is het ook, maar het koopt weer tijd voor de eurozone. Na de aankondiging van de Fed versterkte de euro verder. Nu is een vaste euro wel het laatste wat de eurozone kan gebruiken, maar de bereidheid tot vergelijkbare actie als de Fed is gering.
Uiteraard zou de ECB ook een politiek neutraal opkoopprogramma van overheidsschuld in de eurozone kunnen opstarten. Een mandje van verschillende leningen, BBP-gewogen, met vergelijkbare looptijden bijvoorbeeld. Zij zou ook de rente naar nul kunnen brengen en het disconto zelfs beneden nul. Ik zie dat voorlopig niet gebeuren.
Tijdelijke eurokracht
Het meer terughoudende beleid in de eurozone is overigens geen goed nieuws voor de koersontwikkeling van de munt. Het is een kwestie van tijd of spanningen binnen de Eurozone lopen weer op. De Europese economieën raken verder in het slop. Griekenland blijft een hoofdpijndossier. De Spaanse regering aarzelt zich in het veiligheidsnet te storten en zich onder curatele van onder meer het IMF te plaatsen.
Berlusconi dreigt met een politiek comeback. Structurele maatregelen, zoals de oprichting van een bankenunie en een depositogarantiestelsel vlotten niet erg. De recente eurokracht is naar mijn mening dan ook tijdelijk, tenzij Amerikaanse politici de Amerikaanse economie in het ravijn storten. Dat lijkt me echter weinig aannemelijk.