De zomer zit in een behoorlijke dip. Vrijdag en zaterdag halen we amper de 16 graden. Wie zich buiten waagt, kan rekenen op een nat pak. Tot voor kort gaven we het veranderende klimaat de schuld van dergelijk onwelgevallig weer. Nu richten we ons op de weermensen. Helga, Peter, Erwin en Gerrit hebben het gedaan!
Laat ik een positieve bijdrage leveren. Ik denk dat we in augustus die lage temperaturen mogen vergeten en dat we dik 20 graden halen. En voor volgend jaar verwacht ik deze hogere temperaturen ook. Logisch zult u zeggen, die 20 graden is zo’n beetje de gemiddelde temperatuur in augustus.
DNB ontpopt zich nu als financiële weerman. De lange rente staat op een ultralaag niveau van om en nabij de 2%. Dat is vervelend voor pensioenfondsen en verzekeraars. De contante waarde van hun verplichtingen is door die lage rente erg hoog. Klaas Knot komt hen nu te hulp.
Truc
In plaats van de onwenselijke 2%, gaat onze centrale bank uit van de normale financiële temperatuur voor de tijd van het jaar: 4,2%. Voortaan mogen verzekeraars, en waarschijnlijk ook de pensioenfondsen, hun langetermijnverplichtingen tegen dit veel hogere rentepercentage contant maken.
Die 4,2% rente (de zogenaamde Ultimate Forward Rate) is overigens akelig nauwkeurig voor een voorspelling over 40 jaar. De opbouw van het cijfer bestaat uit een verwachte inflatie van 2%. Daarnaast wordt uitgegaan van een reële rente van 2,2%, zo’n beetje het gemiddelde niveau sinds 1950.
Met deze hogere rente dalen in één klap de verplichtingen en nemen de dekkingsgraden (pensioenfondsen) en solvabiliteit (verzekeraars) sterk toe. Is hier sprake van een truc? Absoluut, maar ik juich deze van harte toe. Natuurlijk komt het allemaal wat gekunsteld over. Nu de rente laag staat, en dat voor de financiële sector niet uitkomt, lijkt opportunisme hoogtij te vieren en wordt gerommeld met de rente.
De vergelijking mank
Komen we zo niet van de regen in de drup? Lijkt dit niet op het gedrag van de Liborgate banken, die ook niet de werkelijk betaalde rente opgaven, puur uit eigenbelang? De gehanteerde rekenrente moet tot een zo goed mogelijke inschatting leiden van de waarde van de toekomstige verplichtingen. De huidige rente is een resultante van de crisis.
We mogen hopen, en aannemen, dat de crisis niet 30 of 40 jaar onder ons blijft. De 4,2% benadering is net zo goed (of slecht) als het uitgangspunt dat de huidige rente iets zou zeggen over het niveau in de voor ons liggende decennia. Natuurlijk moeten we ons niet rijk rekenen, maar het tegendeel hoeft ook niet te gebeuren.
Die 4,2% is alleszins acceptabel. Overigens is er niets nieuws onder de zon. Decennia lang hebben pensioenfondsen gerekend met een vaste rente van 4% zonder dat een haan er naar kraaide. Toch blijft het ongemakkelijk, die voortdurende discussie en maatregelen rond de pensioenen. Dat komt omdat het pensioensysteem iets in stand wil houden (niet bestaande zekerheid en solidariteit tussen inkomens, beroepen en generaties) dat zelfs met complex kunst en vliegwerk nauwelijks lukt.
Zelf kiezen
Dat leidt tot frustratie. Maar minstens zo belangrijk, door alle regelgeving is het beleggingsgedrag van pensioenfondsen (en verzekeraars) desastreus. Risicodragend kapitaal wordt vermeden. Wat resteert zijn posities in laffe overheidsobligaties die nauwelijks renderen. Miljarden worden niet productief belegd, waardoor onze economische problemen alleen maar groter worden.
Ik heb een idee. Maak alle verplichtingen aan de pensioendeelnemers contant, wat mij betreft tegen de hoge 4,2% rente. Keer dat bedrag vervolgens aan elke deelnemer uit. Vervolgens heeft elke (ex)-deelnemer het recht om 20% van dat bedrag vrij zelf te besteden. De overige 80% wordt verplicht aangehouden op een geblokkeerde pensioenrekening.
Elke deelnemer kan vervolgens kiezen hoe dat bedrag te beleggen. Risicomijdend, risicodragend of in een willekeurige mix. Natuurlijk komen er dan ook kant-en-klaar-fondsen voor hen die niets met beleggen te maken kunnen of willen hebben. De voordelen zijn legio:
• Door het vrijgeven van 20% van de pensioenen krijgt de economie een enorme impuls.
• De allocatie naar beleggingscategorieën wordt beter en gaat niet geforceerd naar risicomijdende categorieën door allerlei regelgeving.
• Er is veel minder regelgeving noodzakelijk die een systeem dat zucht en kraakt in zijn voegen overeind moet houden.
• Zelfbeheer van pensioenen leidt tot betere financiële kennis van Nederlanders. Mede door alle collectieve pensioenregels is het slecht gesteld met deze kennis.
• Er is geen discussie meer nodig over de te hanteren rekenrentes.
Met deze maatregel ben ik er van overtuigd dat de zon over het dan vrije pensioenlandschap weer gaat schijnen!