Het is een knap staaltje techniek. Je bouwt een enorme tunnel waar neutronen met een gigantische snelheid tegen elkaar botsen. Als in een waar Marxistische dialectisch proces moet uit deze botsing der materie iets moois naar voren komen. Hetgeen geschiedde. Het Zwitserse CERN heeft aangetoond dat het zogenaamde Higgs-boson deeltje (zeer waarschijnlijk) echt bestaat. Een niet onbelangrijke constatering, het subatomaire element verklaart namelijk het bestaan van massa. Zonder Higgs-boson zouden atomen lukraak, zonder enige structuur, door de ruimte zweven. Je moet er niet aan denken.
Zet zo’n tunnel eens in Brussel, tien keer zo groot en met nog hogere snelheden. Het is zinloos, want het broodnodige politieke Higgs-boson deeltje zal niet gevonden worden. Al jaren zweeft de EU-politiek alle kanten op, zonder dat enige samenhang is te ontdekken. Halve maatregelen die soms geen, en soms een kortdurend effect hebben zijn schering en inslag. Afgelopen donderdag en vrijdag leek dat anders. Zowaar nam Brussel een ferm besluit. Tenminste, dat vinden ze zelf en kennelijk ook de financiële markten. De beurseuforie houdt al een week aan. Wat is er gebeurd?
Via het ESM-noodfonds, in het leven geroepen om hulp te bieden aan eurolanden in financiële problemen, kunnen nu ook noodlijdende banken direct gesteund worden. Dat betekent dat de banken geen beroep hoeven te doen op staatssteun van het vestigingsland. Want er is een grote kans dat het betreffende land niet in staat is de steun te verlenen, zoals in Spanje is gebleken. Deze ESM route lijkt een oplossing voor de crisis, maar ik ben verbijsterd. Verbijsterd omtrent het gemak waarmee de EU-leiders hiermee akkoord zijn gegaan. Wat dat betreft ben ik het eens met collega columnist Alexander Sassen van Elsloo. Dat is een bijzonderheid op zich. Onze wegen scheiden zich echter direct als het gaat om de oorzaak van de verbijstering gaat.
Wereld op zijn kop
De eurocrisis woekert nu al jaren voort. Noodfondsen zijn opgezet om uitslaande branden te blussen. De ECB voert een beleid waar tot voor kort de meeste (noordelijke) politici van zouden gruwen. Obligaties worden opgekocht, onderpandeisen worden verlicht, de rente staat op een ongekend laag niveau en banken krijgen honderden miljarden toegestopt. Als noodgreep kan ik mij bij de meeste maatregelen wat voorstellen. Maar hoe is het mogelijk dat we al drie jaar in een noodsituatie zitten? Dat komt omdat de enige juiste maatregel, die alle (directe) problemen oplost, niet wordt genomen.
Nu kan de politiek tegen uitgifte van eurobonds, daar doel ik op als het gaat om de ultieme oplossing, zijn. Maar dan begrijp ik werkelijk niet dat diezelfde politiek bereid is onbeperkt banken te steunen en dat niet te doen als het om collega landen gaat. Dat is de wereld op zijn kop! De noordelijke politiek heeft kennelijk meer vertouwen in banken en vindt het geen probleem om bakken met geld naar de financiële sector te sluizen. Maar collega landen te hulp schieten via de uitgifte van eurobonds is kennelijk een stap te ver. Een merkwaardige keuze die bovendien de atoomkern van het europrobleem mist.
Het echte probleem is dat de financiële markten de overheidsobligaties niet meer vertrouwen. Niet de speculatie van hedgefonds is de oorzaak van de hoge rentes en Spanje, Italië en andere landen. Nee, die onmogelijke hoge rentestanden worden veroorzaakt door het beleid van serieuze beleggers als pensioenfondsen, verzekeraars en ook banken. Zij trekken zich massaal terug uit deze landen. En begrijpelijk, als EU-politici er al drie jaar in slagen onduidelijkheid creëren of ze het europroject wel echt steunen.
Zinloze maatregel
Vanmiddag neemt de ECB mogelijk een zinloze maatregel door de rente verder te verlagen. Dat zal echt geen positief effect hebben op de economische activiteit. Wat zou het effect zijn als de Europese politiek de enige juiste maatregel neemt om de euro in stand te houden? Ik noteer: sterk stijgende aandelenkoersen, stijgende rentes (waardoor lucht bij pensioenfondsen met als gevolg lagere premies en betere pensioenuitkeringen) en vooral terugkeer van vertrouwen en zekerheid.
Dat zou een stimuleringseffect opleveren met als gevolg een trendomkeer ten aanzien van de huidige financieel-economische malaise. Stel we krijgen door deze maatregelen de komende drie jaren 1% meer economische EU groei. Dat levert dan gelijk circa 400 miljard euro op. Op wereldschaal zou het zelfs om 1500 miljard gaan. Dat is een massa geld, zonder dat een complexe tunnel nodig om dit aan te tonen.