Een complexe post-bubbel economie

De VS begint zich te realiseren hoe complex een post-bubbel economie is. Mohamed El-Erian, topman bij Pimco, ziet een Japan-scenario opdoemen voor de VS. En als de beleidsmakers niet snel ingrijpen zal  Amerika er slechter aan toe zijn dan Japan. Beleidsmakers moeten volgens hem terugkomen van hun geruststelling dat een verloren decennium als in “Japan” hier niet zou kunnen gebeuren.

Het blijkt ook voor de Amerikanen moeilijk te zijn om economische groei en banengroei te realiseren, ondanks de diverse stimuleringsprogramma’s die de beleidsmakers produceren. De werkloosheid raakt de meest kwetsbare groepen, de jongeren en laagopgeleiden. Daardoor raakt de maatschappij verder in verval met toenemende verschillen tussen rijk en arm.

De lagere groei geeft de VS niet de gelegenheid om te herstellen van de scheefgroei in de balans die het laatste decennium is ontstaan. Daardoor dreigt een nieuwe recessie, stelt El-Erian. En als de VS iets niet kan gebruiken is het wel dat, vanwege de economische, sociale, politieke en institutionele gevolgen die dat zal hebben.

Amerika en Europa beginnen te beseffen waar Japan al eerder doorheen is gegaan: het is erg moeilijk om een economie te beheren die kampt met structurele belemmeringen en excessieve scheefgroei op de balansen. Breng zo’n economie maar eens terug tot een gezonde dosis soberheid. Dat is extra moeilijk bij stokkende groei, een vastgelopen politiek systeem en een verzwakte wereldeconomie.

Bij het dreigende gevaar van ‘Japanization’ zie El-Erian twee wezenlijke verschillen tussen de VS en Japan. Ten eerste hebben de V.S. hebben niet de sociale samenhang, die Japan kenmerkt. Daardoor ontbreekt het aan de broodnodige maatschappelijke vangnetten in een periode van vertraagde groei. Ten tweede heeft Amerika niet de status van netto-schuldeiser zoals Japan, noch de mogelijkheid om overschotten op de betalingsbalans te genereren. Daardoor ontbreekt het ook aan een stootkussen, en wordt de kwetsbaarheid van buitenlands kapitaal op de middellange termijn vergroot.

Vanwege deze verschillen is het volgens El-Erian voor de VS moeilijker om om te gaan met jaren van trage groei, achterblijvende werkgelegenheid en onevenwichtigheid in rijkdom. Juist het ontbreken van financiële en sociale vangnetten moet Amerika’s politici wakker schudden. De VS moet daadkrachtig voortgaan met het nemen van maatregelen voor het scheppen van werkgelegenheid, de hervorming van de huizenmarkt en arbeidsmarkt, infrastructurele maatregelen die de productie aanjagen en fiscale hervormingen.

Tijd is er niet om te verliezen, om voort te bouwen op de stappen die al gezet zijn. Anders bestaat het risico dat de economie van de VS er nog slechter aan toe zou kunnen zijn dan wat Japan heeft doorgemaakt.