Indexfondsen zijn populair. Veel beleggers worden aangetrokken door de relatief lage kosten en doordat de fondsen beloven om de prestaties van een gekozen index te evenaren.
Bovendien kunnen veel indexfondsen op elke moment gekocht en verkocht worden. Daardoor is de verhandelbaarheid vergelijkbaar met die van gewone aandelen. Zowel het groeitempo als het absolute volume van indexfondsen baart toezichthouders op de beurs zorgen.
Vooral in de laatste twee jaar is de groei toegenomen en naar het niveau van 40% per jaar getild. Inmiddels is er meer dan 1500 miljard dollar in index fondsen belegd.
Systeemrisico
De toezichthouders hebben het fiasco rond de kredietderivaten (credit default swaps) nog vers in het geheugen. De explosieve groei van deze ongereguleerde markt heeft aanzienlijk bijgedragen aan de onhoudbare groei van allerlei exotische obligaties.
Toen de handel in deze obligaties door wantrouwen tot stilstand kwam heeft dit geleid tot een ernstige recessie. De toezichthouders zijn nu bijzonder alert op een explosieve groei van nieuwe speeltjes op de beurzen.
De baas van de Bank of International Settlements, de koepel van centrale banken, Caruana merkt op: “The lesson of the crisis is that authorities need to pay attention when we see complexity and liquidity and maturity transformation. In the case of some complex ETF's we have seen these things, and it is important that investors know what they are getting.”
Crash
De toezichthouders merken op dat tijdens de zogeheten flashcrash van mei vorig jaar, toen bepaalde Amerikaanse aandelen in korte tijd meer dan 80% van hun waarde verloren, meer dan 70% van de handel terug te herleiden was naar orders van indexfondsen.
Dat is opmerkelijk veel omdat indexfondsen gemiddeld 11% van het volume in Amerikaanse aandelen voor hun rekening nemen.
Een belangrijk verschil tussen gewone beleggingsfondsen en indexfondsen is dat bij gewone fondsen beleggers maximaal eenmaal per dag kunnen handelen. De fondsmanager krijgt de tijd om orders te verwerken. Dat is niet het geval bij indexfondsen.
Aan- en verkooporders van beleggers moeten meteen omgezet worden in de verkoop van de onderliggende stukken. Mochten beleggers in indexfondsen grote verkooporders inleggen, dan leidt dat onmiddellijk tot dalende koersen van de onderliggende stukken.
Omdat er steeds meer indexfondsen komen die proberen in een matig liquide markten zoals opkomende markten of junk bonds te beleggen, kunnen de verkooporders de katalysator zijn van beurscrashes.