Er is weer gedoe in het Europese politieke wereldje. Volgens het Financieele Dagblad botsen de Europese regeringsleiders en het Parlement over de manier waarop speculanten moeten worden aangepakt. Opmerkelijk genoeg lijken de regeringsleiders bevangen door een toenemende realiteitszin.
De aanvankelijke sterk afwijzende houding van met name Frankrijk en Duitsland tegen het fenomeen speculatie, is aan verandering onderhevig. Beide landen zijn bereid de voorgestelde strakke anti-speculatiemaatregelen van de Europese Commissie te versoepelen. Het Europese Parlement daarentegen zet zijn hakken in het zand. De Europese volksvertegenwoordigers vinden dat de maatregelen van de Commissie juist moeten worden aangevuld, zodat speculatie tegen de EU-lidstaten onmogelijk wordt.
Aantrekkelijk doelwit
Speculanten vormen een aantrekkelijk doelwit voor beleidsmakers. Als de gewenste ontwikkelingen zich niet voordoen zijn de sprinkhanen, of welk synoniem er dan ook gebruikt wordt, de oorzaak. De schuldencrisis in Europa zou in gang gezet zijn door het verwerpelijke gedrag van de ultrakortetermijnbeleggers, dat de rente op de knoflookobligaties tot faillissementshoogte deed opstuwen.
Ook de huidige stijging van de voedselprijzen zou door speculanten worden geëntameerd. Daarmee zijn zij schuldig aan de hongerdood van miljoenen mensen is de impliciete, en soms ook bijna expliciet geuite gedachte.
Negatief imago
Het negatieve imago van speculanten betekent impliciet dat ervan wordt uitgegaan dat sprake is van een soort achterliggend complot. "De speculanten hebben de eurocrisis veroorzaakt", betekent dat zij kennelijk gezamenlijk een afspraak hebben de markt één richting op te duwen, in dit geval het opdrijven van de Zuid-Europese rente. In het geval van de voedselprijzen hebben de financiële sprinkhanen een verbond gesloten de prijzen naar recordhoogte op te stuwen.
Ik geloof niet in dit soort complottheorieën. Speculatie gaat altijd met (groot) risico gepaard. Als dat niet het geval lijkt, en de markt een eenzijdige, en voor politici soms vervelende richting opgaat, komt dat vanwege sterke onderliggende argumenten voor beleggers en speculanten gezamenlijk dezelfde koers kiezen.
De reden dat de markt de Griekse obligaties massaal verkocht, was omdat de Europese politici duidelijk de mogelijk openhielden dat Griekenland failliet kon gaan. In combinatie met de financiële situatie in het probleemland was en is het niet verwonderlijk dat de markt speculeert op een herstructurering van schuld. Europese politici roepen nu al een jaar dat dit onwaarschijnlijk is, maar de markt gelooft hen kennelijk niet.
Tegenwicht bieden
In plaats van regels te vervaardigen die de markt monddood maken, een soort financiële censuur, is het veel beter zelf tegenwicht aan speculanten te bieden. Dat kan op verschillende manieren. Ten eerste zou de politiek, als zij werkelijk vindt dat speculanten helemaal verkeerd zitten, in één klap de gehele Europese staatsschuld kunnen garanderen. Met dat beleid zouden zij de speculanten een enorme slag toebrengen.
Bovendien had Europa zelf het financiële appeltje met Griekenland moeten schillen. Maak de lidstaat duidelijk dat de financiële malversaties niet lonen, door zeer strenge financiële maatregelen te nemen. Een andere recent geopperde mogelijkheid als tegenwicht tegen de destructieve speculanten, is zelf de probleemobligaties op te kopen. Ook in dit geval hebben speculanten het nakijken. Het feit dat Europa een dergelijk beleid (nog) niet heeft ingezet, bevestigt het voorlopige gelijk van de speculanten.
Stijging voedselprijzen
Wat betreft de voedselprijzen is een stijging, toegeschreven aan speculanten, alleen maar positief. Er is geen complot maar sprake van werkelijke schaarste. De gestegen prijzen reflecteren dat en zorgen voor de gewenste dynamiek. Want alleen klimmende voedselprijzen zullen de wereld aanzetten tot het verhogen van de productie. Hoe eerder dat gebeurt hoe beter. Hogere prijzen zijn in het belang van de boeren én van de consumenten.
Speculatie is van alle tijden. De motieven van hen die zich daarmee bezighouden staan doorgaans niet op de hoogste trede van de morele ladder. Maar is dit gedrag dan ook verwerpelijk? Ik denk het niet. Het resultaat van speculatie is in het algemeen dat de gewenste situatie eerder wordt bereikt. Wetten en regels tegen speculatie drukken de economische groei en daarmee is uiteindelijk niemand gebaat.