Dit artikel staat in de IEX.nl-Special over garantieproducten.
Klik hier voor het complete overzicht.Sommige fondsen bieden u 100% garantie op uw inleg en lopen voor 50% mee met de beurs. Andere fondsen bieden u 80% garantie en koppelen 30% van uw inleg aan de beurs. Daarbij geldt hoe lager de garantie, hoe hoeger de participatiegraad. Welke criteria zijn doorslaggevend bij uw keuze en welke garantie krijgt u daadwerkelijk? Een van de weinige specialisten die zich in garantieproducten verdiept is Kapé Breukelaar van Capital Consult and Coaching in Amsterdam.
Als waakhond en columnist van QPF, heeft Breukelaar talloze producten aan een, vaak genadeloos, onderzoek onderworpen. In de rubriek ‘Op de deurmat’ oordeelde hij met grote regelmaat dat een product niet meer waard was dan 1Q, hetgeen staat voor ongelezen weggooien. “Dat is natuurlijk des Quotes, ik mag niet te lief zijn.” In dit interview gaat het er niet om specifieke bedrijven en hun diensten aan de schandpaal te nagelen. Als een woudloper de te bewandelen route aangeven, daar gaat het om.
’Black box constructie’
Waarom kiezen beleggers voor garantieproducten? “In de eerste plaats om spreiding aan te brengen in de portefeuille en ten tweede vanwege de rendementsgarantie. De hoofdsom moet groeien of tenminste stabiel blijven, terwijl het er niet veel toe doet of het rendement 5% is of 15%. Kortom, zolang er maar iets van groei is, boven op de hoofdsom, is het goed”, zegt Breukelaar.
Deze ogenschijnlijke desinteresse is terug te vinden in de manier waarop mensen naar zo’n product kijken. Breukelaar: “Het is een ‘black box-constructie’. U legt een hoofdsom in (100%), het gegarandeerde rendement is bijvoorbeeld 80% en aan het eind van de looptijd krijgt u 180% uitgekeerd. Particulieren hebben veel meer moeite met hoofdsomrisico dan met rendementsrisico. Dat is in een notendop hoe consumenten ermee omgaan. Ze hebben geen idee wat er in die ‘black box’ zit.”
Aandachtspunten
“Particulieren zien door de bomen het bos niet meer, omdat ze vaak de prospectus van een fonds niet lezen”, vervolgt Breukelaar. “Het lezen daarvan is essentieel, want wie zich beperkt tot het bekijken van een advertentie mist informatie over zaken als rendementsopbouw en tussentijdse opzegging.” De belangrijkste punten om op te letten bij het kiezen van een garantieproduct zijn:
Wie geeft de garantie af?
Welke garantie krijgt u daadwerkelijk?
Kunt u tussentijds opzeggen en zo ja, tegen welke kosten?
Clicks lijken interessant, maar ze kosten wel geld!
Aan welke index bent u gekoppeld?
Is het fonds beursgenoteerd?
Wie geeft de garantie af?
Volgens Breukelaar is een investering in een beursgenoteerd fonds het veiligst. Waarom? “De achterliggende partij, vaak een grote bank, is solvabel en zal dus over voldoende middelen beschikken om teruggave van uw inleg te kunnen garanderen.”
“Een klein bedrijfje is minder solvabel, waardoor de garantie op losse schroeven komt te staan. Wie kan garanderen dat het bedrijf aan het eind van de looptijd nog bestaat? En, als het nog bestaat, is er dan voldoende geld beschikbaar om de beloofde teruggave te financieren?” Om deze 'problematiek' te ondervangen, houdt De Nederlandse Bank toezicht op garantieproducten. Op die manier wordt de solvabiliteit gewaarborgd.
Welke garantie krijgt u daadwerkelijk?
In de meeste gevallen heeft de garantie betrekking op de eindwaarde. Daarover krijgt u het in de prospectus opgenomen percentage. Let wel, van het totaal behaalde rendement van een fonds verdwijnt een groot deel in de zakken van de uitgevende partij.
Vaak blijft een percentage van 15 tot 30% ‘aan de strijkstok hangen’ ter compensatie van het gelopen risico en als performance fee. Bovendien betaalt u als belegger nog eens 0,6 tot 0,9% beheerskosten per jaar looptijd. Deze aftrek drukt dus ernstig op het uiteindelijke rendement voor de individuele belegger.
Kunt u tussentijds opzeggen en zo ja, tegen welke kosten?
Opzeggen is mogelijk, maar kan meestal niet kosteloos. Sterker nog, voor het afkopen/uitstappen betaalt u, bij de meeste producten, gemiddeld een (straf-)rente van ongeveer 10%. Wellicht is het aantrekkelijker de rit uit te zitten en in ieder geval de hoofdsom terug te krijgen, dan een deel daarvan op te offeren door uit te stappen.
Clickfondsen lijken interessant, maar wat zijn de kosten?
De garantieproducten waar Breukelaar het meest naar kijkt, zijn de zogeheten clickfondsen. Dit zijn bijzondere garantiebeleggingsfondsen, waarbij eventueel behaalde koerswinsten worden vastgezet. Dit vastzetten, ofwel clicken gebeurt op vooraf bepaalde momenten.
Volgt na het clicken een koersdaling, dan heeft die daling geen invloed op de reeds vastgezette winst. Bij een clickfonds betaalt u eenmalig een prijs voor het product en incasseert u het eventuele resultaat aan het einde van de looptijd.
Over clickfondsen is Breukelaar op zijn zachtst gezegd sceptisch. Buiten het feit dat u deze constructie zelf ook kunt opzetten, door een deel van uw geld op een deposito te zetten en een ander deel in opties te beleggen. Hoewel de meeste opties in garantieproducten voor particulieren niet op de optiebeurs te verkrijgen zijn (de zogeheten OTC contracten), moet u goed opletten bij het kiezen van het ‘soort’ clickfonds. Er zijn er drie:
Directe indexkoppeling met clicks (waardevast),
Continue clickfondsen,
Tijdclickfondsen.
Breukelaar: “Bij de clickfondsen met een directe koppeling aan een index, is sprake van een hoofdsomgarantie. Wat er ook met de koers van de index gebeurt, u krijgt altijd de inleg terug. Het rendement, ofwel de koerswinst, wordt op bepaalde tijden vastgeclickt.”
Continue clickfondsen vindt Breukelaar gevaarlijker. De Postbank en ING zijn twee partijen die deze producten aanbieden. Hoe werkt het? “U legt 100 euro in, daarvan wordt 90 euro op rente gezet (deposito). De overige 10 euro wordt voor u belegd in opties. Aan het eind van iedere maand wordt geclickt. Van de winst wordt weer 90%, dus 1,80 euro op deposito gezet en 20 eurocent wordt toegevoegd aan de optieportefeuille. Na het clicken staat er dus 91,80 euro op deposito en 10,20 is belegd in opties.”
Bij een koersdaling geldt natuurlijk precies het tegenovergestelde. Er gaat 2 euro van uw optiegedeelte af en u speelt nog maar voor 8 euro mee in opties. Conclusie: van uw inleg krijgt u (gegarandeerd!) 90% terug terwijl u, in het zwartste scenario, het in opties belegde deel geheel kunt verliezen.
Tijdclickfondsen zijn een soort tussenvorm. Uw inleg krijgt u geheel terug, maar bij koersstijgingen loopt u het nodige rendement gedeeltelijk mis. In deze constructie is uw opwaartse potentieel gecapped op 10%. Dat houdt in dat zelfs wanneer de koers met 30% stijgt, u slechts 10% koerswinst krijgt bijgeschreven.
Een voorbeeld hiervan is het ING Lyric Nasdaq-fund. In dit fonds wordt ieder half jaar geclickt. Uitgangspunt is een maximale stijging van 10% per halfjaar. Stijgt de index met 50% dan krijgt de belegger in dat betreffende halfjaar maar 10%. De totale maximale uitbetaling is 200%, hetgeen een rendement van 100% betekent.
Aan welke index ben ik gekoppeld?
Veel garantieproducten werken met zogeheten mandjes. Breukelaar: “Dat klinkt interessant, maar als ik bij wijze van spreken al geen idee heb waaruit de Eurostoxx50-index bestaat, kunt u ervan uitgaan dat de gemiddelde particuliere belegger daar al helemaal geen weet van heeft.” Het meest listige in deze context vindt hij fondsen die werken met wereldmandjes.
“Vaak is de verhouding daarin ver te zoeken. Neem bijvoorbeeld een mandje met Amerikaanse, Europese en Japanse aandelen. De belegger denkt dan: ok, ik doe ook in Azië mee, maar door de slechte economie in Azië, zijn die aandelen veel lichter dan de in Amerika en Europa genoteerde aandelen. Opties op de Nikkei zijn door de extreem lage rente heel goedkoop. Daardoor kujnnen aanbieders optisch een hoge participatiegraad aanbieden.”
Is het fonds beursgenoteerd?
Een voordeel van een beursgenoteerd fonds is dat het dagelijks verhandelbaar is. Breukelaar: “U moet zich bij deze verhandelbaarheid niet te veel voorstellen, want als u ineens instapt met een miljoen, helpt u de eigen koers om zeep. Bij niet-beursgenoteerde fondsen moet u de rit als het ware uitzitten. Bij beursgenoteerde clickfondsen gelden de wetten van vraag en aanbod. Wanneer er voor een miljoen verkocht wordt, zal de koers sterk onder druk komen te staan."
Ondanks de vele haken en ogen die aan deze producten kleven, blijken particulieren nog steeds geïnteresseerd in garantieproducten. Breukelaar voorziet zelfs een stijging in de vraag. “Na de crisis in Azië in 1998 en de daling van de beurs in maart 2000, zijn beleggers steeds meer op zoek gegaan naar ‘safe havens.’ Er wordt meer belegd in indexfondsen om het risico te spreiden en er wordt meer gezocht naar vormen van risicomanagement. Zolang mensen zich goed laten voorlichten en de prospectussen bestuderen, zijn garantieproducten, in dit kader, interessant.
Dit artikel staat in de IEX.nl-Special over garantieproducten.
Klik hier voor het complete overzicht.
Rutger Derksen is marktredacteur van IEX.nl. Op moment van publicatie had Derksen geen
positie in de genoemde aandelen. De informatie in deze column is niet bedoeld
als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde
beleggingen. Uw reactie is welkom op derksen@iex.nl