De Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen is
boos. Begin oktober vorig jaar stuurde het een brief naar het ABP waarin de Bond het in zijn ogen falende beleid van het fonds aan de kaak stelde.
De komende vijftien jaar lopen de gepensioneerden 28.960 euro mis aan toegezegde pensioenen. De Bond is met name verontwaardigd vanwege het feit dat verantwoordelijke bestuurders gewoon aanblijven.
Het imago van de Nederlandse pensioenfondsen wordt er niet beter op.
Onlangs liet de Vereniging van bedrijfstakpensioenfondsen onderzoek doen naar de mening van de Nederlanders over de pensioenfondsen. Een grote meerderheid, ruim 60%, vindt dat de pensioenfondsen de inlegde middelen te risicovol beleggen.
Risicoloos beleggen
Deze groep wil dat uitsluitend nog risicomijdend wordt gespaard in plaats van belegd. Nog geen 30% is van mening dat aandelenposities wel zijn toegestaan. Een prima asset mix, deze uitkomst. Het grootste deel van de beleggingen in vastrentende waarden en 30% in zakelijk waarden.
Maar zo moet het resultaat van de enquête natuurlijk niet geïnterpreteerd worden. Hoe dan wel? Volgens Gerard Riemen, directeur van de Vereniging, realiseren de respondenten niet de consequenties van hun opvatting. Dat risicoloze beleggen zou grote gevolgen hebben voor onze financiële oude dag.
Riemen stelt: Pensioenfondsen hebben sinds eind 1999 een totaalrendement gemaakt van 13,5%. Dat is 1,3% op jaarbasis. Als we ons vermogen geheel risicovrij, bijvoorbeeld in staatsleningen, hadden belegd, dan zou het totale rendement zijn uitgekomen op ruim 69%. Dat komt neer op een jaarlijks resultaat van 5,3%.
Gegoochel met cijfers
Zijn conclusie: “Hadden we de afgelopen 10 jaar alleen maar gespaard, dan waren de pensioenen nu 40% hoger, of was de premie 70% lager.” U voelt het al, hier klopt iets niet. Ik citeer de verenigingsdirecteur onjuist. Hij gaf niet de resultaten over de afgelopen 10 jaar, maar over een periode van 25 jaar.
En dan liggen de cijfers ineens veel gunstiger. Voor de pensioenfondsen dan, Het resultaat over die langere periode zou een veel hogere opbrengst voor het meer risicovolle beleggen van de pensioenfondsen betekenen. Die wijze van beleggen heeft, nu wel aldus Riemen, dan ook geleid tot een 40% hogere pensioenuitkering dan met sparen behaald zou zijn.
Waar is de AFM als je ze nodig hebt? Dat gegoochel met cijfers om aan te tonen dat de gekozen manier van beleggen superieur is, ik word er moedeloos van. Dat rendementen uit het verleden geen garanties geven voor de toekomst is een zo uitgesleten wijsheid, dat niemand die slogan nog serieus neemt. Jammer.
Kans op extra rendement
Kan Riemen garanderen dat de enorme achterstand in rendement van risicovol beleggen over de afgelopen tien jaar, de komende vijftien jaar wordt goedgemaakt? Inclusief de volgens de Bond 28.900 euro aan gemiste pensioengelden natuurlijk. En wat als die inhaalslag de komende vijftien jaar niet gebeurt…?
Hoe is dat dan uit te leggen aan de jongere deelnemers die pas de afgelopen jaren in het pensioenfonds zijn gestapt? Begrijpt u mij niet verkeerd, ik ben zelf een voorstander van beleggen in zakelijke waarden als aandelen. Dat kan op langere termijn extra rendement opleveren. Maar daarover is geen zekerheid.
Maar ik heb respect voor mensen die, als het om beleggen gaat, risicomijdend zijn. Het vervelende is, en daar zit het echte probleem, dat zij geen vrije keus hebben als het om hun pensioen gaat. Deze grote groep mensen is verplicht deel te nemen aan een manier van beleggen die de hunne niet is.
Eigen afweging
Ik heb al vaker geschreven over de onredelijkheid van de verplichte winkelnering van werknemers bij “hun” pensioenfondsen. Ook besteedde ik aandacht aan de strakke regelgeving zoals de strenge eisen inzake dekkingsgraden en de dagprijzen waarop het vermogen van pensioenfondsen gewaardeerd wordt.
Dat kost waarschijnlijk veel rendement, en leidt ertoe dat niet alleen risicomijdende beleggers minder enthousiast zijn om verplicht gebruik te moeten maken van een pensioenfonds. Het pensioenstelsel is niet op korte termijn radicaal te hervormen. Maar waarom zouden de deelnemers binnen het pensioenfonds niet de keus krijgen om risicovrij, risicomijdend en risicovol te beleggen.
Zo kan elke belegger zijn eigen afweging maken welke manier van beleggen het best bij hem of haar past. Het pensioenfonds stuurt dan jaarlijks, op basis van de beleggingsresultaten, het verwachte eindpensioen. De deelnemers kunnen tussentijds, binnen het fonds of erbuiten, bijsturen als de resultaten te mager zijn om het gewenste pensioen te behalen.
Eigen keuze
Als de komende vijftien jaar de winsten van risicovol beleggen tegenvallen, hoeft de dan aangestelde verenigingsdirecteur zijn pensioendeelnemers niet voor te houden dat over een periode van 50 jaar de resultaten wél goed waren. Dan is een tegenvallende opbrengst de verantwoordelijkheid van elke deelnemer die zelf voor zijn beleggingsprofiel heeft gekozen.
En zo hoort het ook.
Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en was hiervoor werkzaam op het ministerie van Financiën. Op moment van publicatie had Tak geen positie in de genoemde aandelen. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op
tak@iex.nl.