Schalieolie maakte van de VS de grootste olieproducent ter wereld. Toch is schalie, aldus expert Jilles van den Beukel, niet de beste keus voor beleggers. De productie per put en de hoge kosten zijn een obstakel.
Met een productie van ongeveer 12 miljoen vaten per dag zijn de Verenigde Staten nu de grootste olieproducent ter wereld. Ze zijn Saoedi-Arabië en Rusland ruim gepasseerd. Terwijl de productie van die laatste 2 landen stabiel is, stijgt de productie van de VS snel.
Tien jaar geleden waren de VS en de EU allebei ruwweg voor de helft zelfvoorzienend op het gebied van olie en gas. Na die tijd zijn ze echter volledig verschillende richtingen in geslagen. Nu is de VS vrijwel zelfvoorzienend terwijl voor de EU de mate van zelfvoorzienendheid snel afneemt.
Schalieolie
De grote vlucht die de olieproductie in de VS genomen heeft, komt vrijwel geheel op het conto van schalieolie. Sinds 2010 groeide de productie van schalieolie van vrijwel 0 tot de huidige 7 miljoen vaten per dag.
In het begin vond de winning vooral plaats in de gebieden Eagle Ford (Texas) en Bakken (North Dakota). Rond 2015 bereikte de productie in die twee gebieden z’n plafond. Na 2015 nam de Permian (Texas) het stokje over. Van de 3 schalieolie gebieden in de VS is dit de grootste. De grote vraag is nu wanneer voor de Permian de groei zal gaan afvlakken.
Goedkoop geld
De snelle groei van VS schalieolie heeft een technische kant. Men is er het afgelopen decennium steeds sneller en goedkoper gaan boren. Men boort er langere putten en plaatst er vervolgens steeds grotere fracks (‘fracking’ is de methode die gebruikt wordt om schaliegas of –olie vrij te krijgen uit het gesteente). Essentieel hierbij is de VS service industry die niet alleen zeer kundig maar ook relatief goedkoop is.
Die snelle groei heeft ook een financiële reden. VS schalieolie heeft Wall Street een mogelijkheid geboden om snel heel veel geld te pompen in de oliewereld. En dat hebben ze gedaan! Niet zozeer in de vorm van aandelen maar eerder in de vorm van leningen. Aandelen van schalieoliebedrijven hebben het niet best gedaan. Maar degenen die deze leningen verstrekten zijn er tot nu toe heel aardig uitgesprongen.
Essentieel: lage rente
Deze manier van werken staat of valt met het beleid van de Fed (de Amerikaanse centrale bank) om de rentestanden laag te houden. Hogere rentestanden zijn voor de schalieoliebedrijven, met hun relatief hoge schulden, op den duur een serieus risico.
Nog niet winstgevend
De VS schalieolie-industrie als geheel draait nog steeds met verlies. Dat verlies is wel kleiner geworden nu de olieprijzen de laatste 2 jaar zijn aangetrokken. Maar het steekt schril af bij conventionele olieproducenten. De majors, zoals Shell en ExxonMobil, maken ondertussen weer net zoveel winst als in de tijd van de hoge olieprijzen tussen 2010 en 2014.
De divisies van de majors in de VS, die zich met schalieolie en schaliegas bezig houden, draaien overigens ook nog steeds met verlies. Jaar op jaar valt daar te beluisteren dat deze divisies over 1 tot 2 jaar toch echt winstgevend zullen zijn maar tot nu toe bleef deze winstgevendheid echter uit.
Verdere groei
Hoe lang blijft VS schalieolie doorgroeien? Dit is misschien wel de grootste onzekerheid. Aan de ene kant zijn er de plannen van de Amerikaanse majors, ExxonMobil en Chevron, om de productie hier te verhogen. En laten we de track record van VS schalieolie de afgelopen jaren niet vergeten: de werkelijke productie viel er steeds hoger dan de voorspelde productie.
Aan de andere kant is er de steeds duidelijker wordende afname van de groei in de productie per put. De ruimte om nieuwe putten te boren in de sweet spots (de beste gedeeltes waar de meeste putten geboord worden) begint nu ook in de Permian op te raken.
Men gaat er steeds meer putten boren op kleine afstand van de bestaande putten en die leveren (voor een zelfde putontwerp) 20-40% minder op. Daarnaast wordt er, door de afnemende druk in de sweet spots, geleidelijk aan relatief meer gas en minder olie geproduceerd. En aan gas valt in de VS heel weinig te verdienen.
Mijn inschatting is dat de gemakkelijke financiering er toe leidde dat VS schalieolie onverwacht snel kon groeien, maar dat de geologische beperkingen, met name de beperkte ruimte in de sweetspots, ertoe zullen leiden dat het volume van VS schalieolie eerder zijn plafond zal bereiken dan menigeen verwacht.
Wat betekent dit voor investeerders?
Naar mijn inschatting is de geringe winstgevendheid van VS schalieolie blijvend. De break even kosten van VS schalieolie liggen nu (full cycle; dus inclusief alle kosten) dicht bij de 60 dollar per vat (WTI). Dat is beduidend hoger dan de break even kosten voor andere vormen van oliewinning zoals bijvoorbeeld deepwater.
De aantrekkelijkheid voor schalieolie zit in de flexibiliteit van de investeringen; het is gemakkelijk om die op korte termijn naar boven of naar beneden te laten gaan (bv als reactie op ontwikkelingen van de olieprijs). Dat weegt naar mijn mening niet op tegen het gebrek aan winstgevendheid.
Alternatieven voor schalie
Ik zou dan ook eerder geneigd zijn in de conventionele olie-industrie of service industry te investeren. Voor een olie- en gasproducent blijf ik enthousiast over Total. Het rendement op vermogen ligt er beduidend hoger dan bij bv Shell of BP.
Als enige van de majors heeft Total de keuze gemaakt om niet te investeren in VS schalieolie. De overname van Maersk Oil and Gas heeft goed uitgepakt en de verhouding tussen bewezen reserves en productie is voor Total ruim gemiddeld.
Bij de service industry zou men kunnen denken aan SBM offshore. Het aantal FPSO’s waarvan verwacht wordt dat in 2019 het groene licht wordt gegeven wordt door consultant Rystad Energy geschat op maar liefst 14; een record. Daarmee lijkt de markt voor FPSO’s nu sneller aan te trekken dan de markt voor deepwater drilling.