Er zijn meerdere ontwikkelingen die de laatste tijd plaats vonden op de oliemarkten. Maar ze hadden één ding gemeen: ze stuwden de olieprijs omhoog.
De fundamentals op de lange termijn
Conventionele olie
Nieuwe projecten zijn er hierin maar weinig begonnen sinds de grote val van de olieprijs in 2014. Het duurt een tijd voordat dat effect heeft maar de jaarlijkse toename van de productie uit nieuwe conventionele velden begint nu langzaam terug te lopen.
Het effect zal pas ten volle gevoeld worden in de vroege 2020’er jaren. Het is een lange termijn effect dat de komende jaren op de achtergrond een gestage opwaartse druk op de olieprijzen gaat geven.
Ook nu nog oefenen grote beleggers druk uit op oliebedrijven om het rustig aan te doen met de investeringen. Hoge dividenden en het inkopen van eigen aandelen staan hoger op het verlanglijstje dan het op peil houden van de reserves. Op dit éne punt kunnen zij het goed vinden met de ethische beleggers die om redenen van klimaat vragen dat oliebedrijven hun investeringen in fossiel terugschroeven.
Schalieolie
VS schalieolie loopt tegen de grenzen van de groei aan. Er is niet één grote showstopper; er is een grote verzameling van krabbende ankertjes. Van al diegenen die in 2015 en 2016 ontslagen zijn heeft een gedeelte deze boom en bust industrie voorgoed verlaten. Pompcapaciteit voor het fracken is een limiterende factor voor het completeren van nieuwe putten (meer dan de beschikbaarheid van boortorens).
Wat echter tot eind 2019 de belangrijkste bottleneck voor de Permian (het grootste schalieoliegebied) zal zijn is pijpleidingcapaciteit. Wat velen in de industrie zagen aankomen is nu bewaarheid: de pijpleidingen van West Texas naar de kust hebben hun maximale capaciteit bereikt. Olie die er nu nog bijkomt kan alleen, tegen hoge kosten, per trein of truck naar de kust vervoerd worden.
Ondertussen stijgt de vraag gewoon door. Er mag dan wel heel veel over elektrische auto’s geschreven worden, maar tot nu toe hebben ze slechts tot een vraagvermindering van ongeveer 0,05% geleid.
De gebeurtenissen op de korte termijn
Venezuela
Twee jaar geleden produceerde Venezuela nog 2,5 miljoen vaten per dag. Vandaag de dag zijn het er 1,5 miljoen. De olieproductie is er in een neerwaartse spiraal terecht gekomen. Geld voor het meest noodzakelijke onderhoud of voor oplosmiddelen om de zware olieproductie aan de gang te houden is niet meer voorhanden.
Wereldwijd beginnen schuldeisers nu beslag te leggen op bezittingen van PDVSA. Zo proberen zij nog iets van hun geld terug te krijgen. Meest in het oog springend is de inbeslagname van de olieterminals op Bonaire door ConocoPhillips. Het zal de export van olie uit Venezuela nog verder naar beneden doen gaan.
Iran
De herinstelling van sancties door de VS tegen Iran zal, naar schatting van analisten, leiden tot een vermindering van de olie-export van enige honderdduizenden vaten per dag.
Iran wordt nu de facto buiten het westerse financiële systeem gezet. Ook Europese maatschappijen, zoals Total, zien zich nu gedwongen om hun projecten in Iran te stoppen. De VS is voor hun operaties en de financiering van hun projecten zo belangrijk dat zij simpelweg geen keus hebben.
OPEC
De OPEC heeft zich samen met Rusland verrassend goed gehouden aan de productiemaatregelen die zij anderhalf jaar geleden afkondigden. De wereldwijde voorraden zijn gedaald tot normale niveaus. Het blijven uitstellen van enige aankondiging of voorbereiding van een begin van afbouw van deze maatregelen maakt de markten onrustig.
Ondertussen hebben hedge funds record long posities in olie opgebouwd. Zij testen de standvastigheid van OPEC om zich aan de productiemaatregelen te houden en de bereidwilligheid om de prijs tot een relatief grote hoogte te laten stijgen. Tot nu toe heeft dat gewerkt.
De vooruitzichten
Voor een termijn van twee tot vijf jaar ben ik relatief optimistisch gestemd voor de olieprijs. Aan de aanbodkant lijken de ontwikkelingen in zowel conventionele als schalieolie te leiden tot een krapper aanbod dat (zolang er geen wereldwijde economische crisis komt) zal leiden tot krappere markten en een opwaartse druk op de prijzen.
Maar wat staat er te gebeuren op een termijn van twee tot vijf maanden? De cruciale factor is hier of en in welke mate de OPEC zal beginnen met het afbouwen van de productiemaatregelen. Alle ogen zullen op hen gericht zijn bij de komende OPEC vergadering op 22 juni.
Op 1 juni zal ik hier dieper op ingaan tijdens de IEX Beleggersdag.
Saoedi-Arabië en Rusland
De huidige maatregelen zijn in wezen een joint venture van Saoedi-Arabië en Rusland. De beslissing over de voortzetting van deze maatregelen zal dan ook door Mohammed bin Salman en Vladimir Putin genomen worden. Geen van beiden staat bekend om transparantie bij het proces van besluitvorming.
Saoedi-Arabië lijkt recentelijk minder de nadruk te leggen op het maximaliseren van de olieopbrengsten op de lange termijn. Aan het creëren van het juiste klimaat voor de beursgang van Saudi Aramco wordt veel waarde gehecht. Zolang hij nog geen koning is en hij zijn machtspositie verder verstevigd heeft zal Mohammed bin Salman ervoor terugschrikken om impopulaire financiële maatregelen te nemen.
Rusland is traditioneel sceptisch over de effectiviteit van dit soort productiemaatregelen en heeft er zich in het verleden nooit veel aan gelegen laten liggen. Maar het verwelkomt de recente toename in invloed in het Midden Oosten en de productiemaatregelen en samenwerking met Saoedi-Arabië zijn hier een belangrijk deel van. Uiteindelijk wil Vladimir Putin Rusland weer als grootmacht op de kaart zetten.
Olie op weg naar 100?
Toch lijkt het mij waarschijnlijker dat beiden komende maanden een begin zullen maken met de afbouw van de maatregelen. Ooit moeten zij er toch een keer vanaf? Al betrof het alleen maar het opvangen van verdere productiedalingen in Venezuela en de gevolgen van de Iran sancties.
Het ligt naar mijn inschatting voor de hand dat zij nu gaan mikken op prijzen rond het huidige niveau en deze nu niet verder op laten lopen (wat hun belangen op de lange termijn denk ik ook zou schaden). Die olieprijs van 100 dollar komt er wel een keer. In de vroege 2020’er jaren; nu is het nog te vroeg.
Kom naar de beleggersdag
Op vrijdag 1 juni organiseert IEX haar beleggersdag, in de RAI in Amsterdam. Wilt u de visie van Jilles van den Beukel inzake de ontwikkelingen in de oliesector horen? Dan kunt u hier een ticket bestellen voor onze beleggersdag. IEX-Premium-leden kunnen gratis hun kaart activeren, voor niet-leden kost een ticket €29,95.
