Internationale verhoudingen zijn op drift. Door het Westen gedomineerde structuren brokkelen af, autoritaire regimes voelen zich gesterkt en de gevaarlijke variant van het populisme (dat wil ontregelen in plaats van constructief bijdragen) is niet de kop ingedrukt.
Voor de wereldeconomie komen daar nu rechtstreekse dreigingen bij: het wantrouwen tegenover de techbedrijven en de handelsruzie tussen twee grootmachten die steeds meer de kans van een handelsoorlog opgaat.
"Ball of confusion. Oh yeah, that's what the world is today" (The Temptations - Ball Of Confusion (1970))
Onzekerheid en verwarring nemen toe
Onzekerheid en verwarring nemen hals over kop toe en kunnen de wereldeconomie van koers stoten. Trumps America First beleid heeft nog niet tot langdurige paniek geleid, maar hij zoekt wel steeds meer het randje op.
Bovendien verdwijnen gematigde stemmen uit het Witte Huis om plaats te maken voor haviken, protectionisten en complotdenkers. Vooralsnog kiest Trump vaak voor de tactiek van veel misbaar maken om uiteindelijk een stap terug te doen.
Desalniettemin kan een hardere geopolitieke en protectionistische lijn vanuit het Witte Huis – ingegeven door economisch adviseur Peter Navarro, beoogd minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo en National Security Adviser John Bolton – markten aanzetten tot voorzichtigheid en bijdragen aan een verschuiving van risk-on naar risk-off. Die beweging zagen we de afgelopen week al door het tarievenpingpong van Amerika en China.
Kwetsbaar Europa
Toch is Europa in een aantal opzichten kwetsbaarder. Simpelweg omdat Europa meer afhankelijk is van handel dan de VS, het misschien nog wel meer dan de VS kampt met interne problemen en het kwetsbaarder ligt te midden van een onrustig Afrika, instabiel Midden-Oosten en een oude, onzekere, bozige supermacht.
Voor het Verenigd Koninkrijk zijn economische vooruitzichten somber. Britten moeten straks in een verslechterend internationaal klimaat nieuwe handelsakkoorden sluiten. Als dat gebeurt in een sfeer van protectionisme, is de kans klein dat Londen betere voorwaarden krijgt dan het nu geniet binnen de EU.
Bovendien heeft het VK in zijn eentje sowieso een zwakkere onderhandelingspositie dan het immense economische blok dat EU heet.
China aantrekkelijker
China kan ten opzichte van Europa en Amerika aantrekkelijker worden voor beleggers. Xi heeft de touwtjes nog steviger in handen dan voorheen. Hij vaart vooralsnog een koers die grotendeels wordt toegejuicht door markten.
Verder kan China zich opwerpen als leider van de globalisering nu Europa en met name de VS het laten afweten. Op langere termijn is de kans echter substantieel dat Xi zijn dictatorshand overspeelt.
Overigens kan China samen met de rest van de regio uit de beleggersgratie raken als de voor volgende maan geplande ontmoeting tussen Trump en Kim uitloopt op een grote sof en als gevolg daarvan spanningen oplopen. Dan kan Europa toch wel eens een veilige haven lijken. Trump heeft in mei ook nog een andere spoiler kaart in handen: hij moet besluiten of de sanctieontheffing voor Iran verlengd wordt.
Ongeleid projectiel
Recentelijk is Trump – voor zover dat nog mogelijk is – nog meer een ongeleid projectiel geworden dan hij al was. Financiële markten worden er niet geruster op als de Amerikaanse president het nucleaire akkoord met Iran torpedeert, de kansen op ontspanning met Noord-Korea aan flarden schiet en de wereldhandel ondermijnt door steeds hoger in te zetten tijdens zijn pokerspel met Beijing.
Houd bij dit zorgelijke rondje om de wereld wel voor ogen dat relativering en glazen bollen goed samengaan. The Temptations wisten dat een halve eeuw geleden al: “Round and round and around we go, where the world's headed nobody knows.”