De prijs van een ton cacaobonen steeg in het derde kwartaal met ruim 7%. Dit was de beste prestatie voor het landbouwgewas in twee jaar. Bijzonder, want vorig jaar stond cacao nog bovenaan de lijst van slechtst presterende grondstoffen met een prijsdaling van meer dan 30%.
Dit jaar bracht aanvankelijk meer van hetzelfde. In juni viel de cacaoprijs zelfs terug naar het laagste niveau sinds de zomer van 2007, maar tijdens de voorbije maanden volgde een bescheiden herstel.
Recept voor lagere prijzen
Het oogst- en marketingjaar bij cacao loopt van oktober tot september. 2016-2017 zit er dus net op en 2017-2018 is pas begonnen. Die periode valt samen met de start van de grootste oogst in West-Afrika, waar meer dan 70% van de globale productie zich concentreert.
Vorig jaar piekte de globale oogst van cacaobonen op 4,7 miljoen ton. Dit was te danken aan de een recordproductie van 2 miljoen ton in Ivoorkust. Ghana zag de output vorig oogstjaar met een kwart toenemen naar 950.000 ton. Dit was het hoogste productiecijfer in zes jaar.
Volgens een voorlopige schatting van de International Cocoa Organisation (ICCO) bedroeg het aanbodoverschot vorig oogstjaar 371.000 ton. Eerder dit jaar schatte de instelling het surplus op slechts 264.000 ton.
De hoge opbrengsten, de stijgende voorraden en het overaanbod vormden samen een ideaal recept voor lagere prijzen. Een forse toename van het aantal speculatieve short posities op de termijnmarkt versterkte de beweging nog.
Maar bij de landbouwgrondstoffen evolueert alles heel snel. Een gewijzigde marktperceptie kan ervoor zorgen dat diezelfde investeerders hun posities heel snel omkeren. Zo’n vaart loopt het voorlopig nog niet, al is de fundamentele situatie voor cacao de voorbije maanden wel verbeterd.
Lager aanbod en toenemende vraag
De belangrijkste oogst loopt van oktober tot maart en is dus net gestart. De piek van de productie valt normaal in januari en februari, al is dit afhankelijk van de regio en ook van de weersomstandigheden. Daarna volgt een kleinere oogst van april tot september.
Tijdens de voorbije zomermaanden viel er in grote delen van Ivoorkust uitzonderlijk veel neerslag. Dit heeft negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de cacaobonen. Zo maakten verschillende plantages al melding van schimmelziekten.
BMI Research voorspelt in een rapport van eind oktober voor het lopende oogstjaar een productiedaling met 10% in Ivoorkust. Dit komt overeen met een oogst van ongeveer 1,8 miljoen ton. In Ghana wordt op een terugval naar 850.000 ton gerekend.
Beide zijn nog steeds hoge cijfers, maar wel onder het recordniveau van vorig oogstjaar. De prognoses van de ICCO liggen in dezelfde lijn. De instelling ziet ook in Indonesië, de derde grootste aanbieder, de opbrengst dit jaar lager uitkomen.
Slecht jaar voor boeren
Ondanks de recordoogst was 2016-2017 voor de cacaoboeren een slecht jaar. Dit heeft met name te maken met de lagere prijzen. Zowel in Ivoorkust als in Ghana is er voor de boeren een gegarandeerde minimumprijs van de overheid.
Maar een jaar geleden hadden verschillende tussenpersonen grote hoeveelheden cacao op termijn gekocht met de bedoeling deze opnieuw met winst te verkopen. Maar de prijs daalde en de partijen die niet ingedekt waren tegen deze prijscorrectie konden niet aan hun verplichtingen voldoen.
De boeren moesten zich dan noodgedwongen tevreden stellen met het veel lagere overheidstarief. Het gevolg was dat veel vruchten aan de bomen bleven hangen en niet werden geoogst. Door het overaanbod bleven bonen die wel al waren geoogst vaak liggen, met grote gevolgen voor de kwaliteit.
Minimumprijs verder verlaagd
Een aanzienlijk deel van het aanbodoverschot is dus louter statistisch omdat de bonen niet beschikbaar zijn voor de uitvoer. Door de prijsdaling heeft de Ivoriaanse overheid bovendien de gegarandeerde minimumprijs met een derde verlaagd.
Veel kleinschalige boeren leven van oogst tot oogst en hebben door de gedaalde prijzen en het vooruitzicht op een lagere minimumvergoeding geen geld voor gewasbescherming en meststoffen. Daardoor stapt een deel van hen over naar de teelt van palmolie of rubber.
De prijsdalingen van vorig jaar en de eerste helft van 2017 hadden wel een gunstige impact op de vraag. De hoeveelheid cacaobonen die werd verwerkt naar boter en poeder lag in het derde kwartaal zowel in Azië als in Europa boven de verwachtingen. In Azië werd met 189.407 ton (+12,9%) zelfs een nieuw recordniveau bereikt.
In Europa klom het aantal verwerkte bonen met 3% naar het hoogste peil sinds 2011. Noord-Amerika (VS, Canada en Mexico) liet ondanks een zwakke dollar een vooruitgang met 0,7% optekenen. Azië blijft de sterkste groeimarkt en is ook de motor achter de stijgende globale chocoladeconsumptie.
Hoe beleggen?
De voorbije jaren hebben de verschillende uitgevers van hefboomproducten fors geschrapt in hun grondstoffenaanbod. Onder meer de soft commodities en dus ook cacao moesten er meestal aan geloven. Uitzonderling is Commerzbank, dat wel nog turbo’s aanbiedt met het cacao termijncontract als onderliggende waarde.
Uitgever iPath, onderdeel van Barclays, biedt twee synthetische trackers aan op cacao: de iPath DJ UBS Cocoa ETN (ticker NIB) en de iPath Pure BetaCocoa ETN (ticker CHOC). Deze laatste schaduwt de prijsevolutie van verschillende termijncontracten met een andere afloopdatum.
Omdat de prijsstructuur van de termijncontracten nu erg vlak is, biedt de Pure Beta variant op dit moment weinig toegevoegde waarde. Bovendien zijn de jaarlijkse beheerkosten met 0,75% aan de hoge kant. De ETFS Cocoa ETC (COCO) is eveneens een synthetische tracker, maar de beheersvergoeding ligt met 0,49% wel lager.