Noord-Korea spreekt over plannen om de Amerikaanse troepen op Guam letterlijk het vuur na aan de schenen te leggen. De Amerikaanse minister van Defensie praat over de vernietiging van het Noord-Koreaanse volk.
President Trump vindt dat zijn vuur en woede dreigement nog niet ver genoeg ging. Kortom, de VS en Noord-Korea zijn verwikkeld in een spelletje brinkmanship op het scherpst van de snede over het kernwapen- en raketprogramma van Noord-Korea.
Gevaarlijk spel
Het spel waarin Washington en Pyongyang verwikkeld zijn is erg gevaarlijk. Miscalculaties over je eigen dreigementen of over de intenties, motivatie en mogelijkheden van de tegenstander kunnen al snel zorgen voor volledig ontsporen van het conflict en dus tot een nucleaire oorlog.
Als je opponent bluf roept, sta je voor een immens dilemma. Ga je de dreiging daadwerkelijk tot uitvoer brengen ,met het risico op een totale oorlog, of niets doen en je geloofwaardigheid verliezen? Daardoor denkt een tegenstander in de toekomst dat een rode lijn makkelijk wat verder verschoven kan worden.
Afslag
Kan de Amerikaans-Noord-Koreaanse confrontatie de financiële markten van de optimistische koers blazen? Tot voor kort negeerden markten de chaos en stilstand in Washington en was de focus volledig gericht op de goede winstcijfers en andere goede fundamentele data.
De marktgedachte was waarschijnlijk: Zolang Trump Twitter tirades prefereert boven degelijk beleid, maar verder vooral blijft toeteren en met de vuist zwaaien zonder een aanrijding te veroorzaken, kunnen wij lekker doorkarren.
Nu lijkt er echter een verandering van richting, zonder van tevoren richting aan te geven. Tot voor kort stelde Washington vooral teleur zonder de markten direct te raken, nu dreigt de politiek actief de bullmarkt te overrijden.
Risk on/off
Markten lijken de risk-on baan verlaten te hebben voor de risk-off afslag. Goud is in waarde gestegen, aandelenmarkten hebben terrein verloren en safe haven valuta’s zoals de Japanse yen en Zwitserse franc zijn populair.
Deze ontwikkeling lijkt inderdaad ingegeven door de geopolitiek. Als de aandelenmarkten namelijk zouden verliezen door de opvatting dat de Fed sneller gaat verkrappen als gevolg van meevallende economische cijfers, dan zouden een lagere goudprijs en hogere rentes juist voor de hand hebben gelegen.
Maar we zien nu geen lagere, maar juist een hogere goudprijs en een lagere tienjarige Amerikaanse rente.
Markten immuun voor geopolitiek?
Natuurlijk vertoonden Amerikaanse aandelen al overbought-patronen. Markten hebben daarom de huidige geopolitieke spanningen ook aangegrepen als excuus om een correctie in te zetten.
Met andere woorden, het had iedere negatief uit te leggen ontwikkeling kunnen zijn geweest, de markten snakten naar een aanleiding om het stuur om te gooien.
De vraag is natuurlijk of de koersontwikkelingen nu inderdaad slechts een correctie zijn of dat het risk-off klimaat aanhoudt. Normaal gesproken hebben geopolitieke crises nauwelijks een blijvende impact.
Financiële markten in tijd van oorlog
De wereld kwam het dichtst bij een kernoorlog in 1962 tijdens de dertiendaagse Cuba-crisis. De Dow Jones index verloor 1,2% en dit verlies was binnen no-time weer goedgemaakt nadat Kennedy en Khrushchev een nucleair treffen op het nippertje hadden afgewend.
Ook bij daadwerkelijke oorlogen tonen markten zich vaak schokbestendig. In de eertse zes maanden van de Eerste Wereldoorlog verloor de Dow Jones 30%. Maar over de gehele periode van de oorlog (1914-1918) won de index 43%.
Wat betreft recentere voorbeelden, in de eerste handelsweek na 9/11 gingen de Dow Jones 14% en de S&P 500 bijna 12% achteruit. Een maand na de aanslagen hadden de markten het verloren terrein alweer goedgemaakt.
Twijfel bij beleggers
Het is dus zeer begrijpelijk als beleggers twijfelen of Noord-Korea de markten lang in mineur laat. Ik denk niet dat de crisis snel escaleert. Washington zal geen oorlog starten, omdat dit tot een gigantisch bloedbad leidt direct aan de grens in Seoul.
Noord-Korea wil hoogstwaarschijnlijk de wapens op zak houden, omdat het misschien wegkomt met een paar schoten, maar vervolgens weggevaagd wordt door de overmacht van Amerika. Derhalve zullen de financiële markten geen bearmarkt terrein betreden vanwege puur geopolitieke escalatie.
Echter, dat wil niet zeggen dat de Noord-Koreaanse crisis geen grote invloed kan hebben. Zoals ik al zei, markten negeerden tot nu toe het circus in Washington. Er gebeurde weinig positiefs, maar er werd ook weinig schade aangericht.
Dollar niet langer een veilige haven?
De gang van zaken rondom Noord-Korea kan voor een denkomslag zorgen. Als Trump zo onverantwoordelijk is dat hij nucleaire dreigementen eruit floept zonder overleg met zijn topmensen in het Pentagon, het ministerie van Buitenlandse Zaken en inlichtingendiensten, kan de kans ook wel eens veel groter zijn dan eerst gedacht dat hij iets doet dat de economie daadwerkelijk schade berokkent.
Als markten inderdaad deze richting op gaan denken, kan de verhitte woordenstrijd van de afgelopen dagen achteraf bezien wel eens beschouwd worden als het startschot van langdurige risk-off fase.
Daarbij is de vraag of de dollar als veilige haven blijft gelden nu markten worstelen met hoe om te gaan met een wereldmacht overladen met schulden en een centrale bank wiens balans ongekende proporties heeft bereikt. Dat alles terwijl die supermacht geleid wordt door een onvoorspelbare, onbeheersbare man met een gebrek aan focus en kennis.