Met een prijsdaling van ongeveer een derde was cacao vorig jaar al één van de slechtst presterende grondstoffen; 2017 bracht tot nog toe weinig beterschap en eerder deze maand kelderde de prijs van het juli-termijncontract per ton cacaobonen naar 1756 dollar, het laagste peil sinds augustus 2007.
Ter vergelijking: in maart 2011 piekte de cacaoprijs op meer dan 3800 dollar per ton. Dit was het hoogste prijsniveau in 32 jaar als gevolg van een burgeroorlog in Ivoorkust, de grootste producent. De ebola-epidemie zorgde in 2014 voor een nieuwe piek.
Wanneer verschillende elementen samenkomen, wordt soms over een perfecte storm gesproken. Die storm was er voor cacao en wel in negatieve zin.
Overproductie aan de aanbodzijde wordt gekoppeld aan een lagere vraag, een ongunstige wisselkoersevolutie en speculatieve investeerders die op de kar sprongen en op die manier de neerwaartse prijstrend nog wat versterkten.
Surplus van 264.000 ton
West-Afrika staat in voor bijna drie kwart van de globale productie. De meesten cacaobonen komen uit Ivoorkust, Ghana, Nigeria en Kameroen. De cacaobomen worden twee keer per jaar geoogst.
- Een kleinere tussentijdse oogst (april tot september, naargelang de regio) is enkele weken terug gestart.
- De grotere oogst loopt van oktober tot maart.
De weersomstandigheden in die regio waren de voorbije maanden uitermate gunstig met voldoende neerslag en het uitblijven van langere droge periodes. De International Cocoa Organisation (ICCO) voorspelt voor het lopende oogstjaar een surplus van 264.000 ton, het hoogste in zes jaar.
Private marktonderzoekers gaan zelfs uit van een aanbodoverschot tussen 300.000 en 400.000 ton. Daardoor zullen de voorraden in verhouding tot het aantal verwerkte cacaobonen toenemen tot bijna 50%.
Hoge voorraden
Aan de vraagzijde is de mondiale chocoladeverkoop vorig jaar met 0,2% in volumetermen afgenomen naar 6,87 miljoen ton. Euromonitor verwacht tegen 2021 een klim naar 7,33 miljoen ton. Azië blijft veruit de sterkste groeimarkt, in Europa stabiliseert de consumptie en in Noord-Amerika is er zelfs een kleine daling.
Cacaobonen worden verwerkt tot cacaoboter en cacaopoeder. Die verwerking gebeurt voor een groot deel buiten West-Afrika. In het eerste kwartaal steeg het aantal verwerkte bonen in Azië zelfs met 19% op jaarbasis. Ook in Noord-Amerika en Europa was er een toename maar die was met 1,1% beperkter.
Maar de groei van het aantal verwerkte bonen had op korte termijn nauwelijks impact op de prijs, precies omwille van de hoge voorraden. Omwille van de forse prijsdaling sinds vorige zomer werken Ivoorkust en Ghana in de schoot van de ICCO samen aan gezamenlijke maatregelen.
(Nog) geen kartel
Gecoördineerde productiebeperkingen zoals bij het OPEC-oliekartel zijn voorlopig nog niet aan de orde, maar er staan wel campagnes gepland om de consumptie van chocolade te promoten.
Op de termijnmarkten zijn zowel commerciëlen als speculanten actief.
- Commerciëlen dekken een bedrijfsrisico af, in dit geval gaat het dus meestal om chocoladeproducenten.
- Speculanten hebben in regel niets met de onderliggende fysieke grondstof en bespelen enkel de verwachte prijsevolutie. Zowel hedgefunds als de meeste andere investeerders behoren tot deze categorie.
De handel in termijncontracten op cacao is recent fors toegenomen. Het aantal uitstaande contracten was nooit eerder zo hoog en ook het aantal speculatieve shortposities steeg begin deze maand naar een nieuw record.
Lage prijzen
Zijn er dan geen redenen om optimistisch te zijn over cacao? Eigenlijk wel, maar dan moet u als investeerder wat verder durven kijken dan enkel de cijfers van vandaag. Op de markt van landbouwgrondstoffen zijn productievoorspellingen langer dan enkele maanden vooruit zelden accuraat.
Daarvan zijn voorbeelden genoeg op te sommen uit het verleden. Het weer is daarbij een belangrijke factor, dat bij cacao nog meer gewicht krijgt omdat het aanbod zo sterk geografisch geconcentreerd is. Bovendien is een recordoogst in volumetermen één zaak, de kwaliteit ervan is een andere.
Door de lage prijzen wordt niet alles geoogst en zijn niet alle bonen bruikbaar voor de uitvoer. Momentumspelers op de termijnmarkt komen en gaan en posities kunnen heel snel worden omgedraaid.
Tradingrange
Speculanten kunnen dus zomaar de drijvende kracht worden achter een prijsstijging, terwijl dit enkele weken daarvoor nog omgekeerd was. De indrukwekkende short covering van vorige week die de prijs in geen tijd opnieuw richting 2000 dollar duwde, was daarvan al een voorproefje.
Investeerders hoeven niet te dromen van een terugkeer naar prijzen boven 3000 dollar. Dit zit er op korte termijn gewoonweg niet in. Dit neemt niet weg dat de kans groot is dat we de bodem hebben gezien en cacao momenteel bezig is om een tradingrange te vormen.
Naar de bovenkant van die prijsvork toe zullen aanbieders dan hun productie voorwaarts verkopen (hedgen) en speculanten terug shortgaan. Omgekeerd komt het er voor investeerders dan op aan om aan de onderkant van die prijsvork te durven instappen.